Ολοκληρώθηκαν χτες οι προβολές των ταινιών του 3ου Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ στο Πυθαγόρειο της Σάμου. Κινηματογραφικές προσεγγίσεις της πραγματικότητας με υλικό τις εικόνες που η ίδια η πραγματικότητα προσφέρει, άλλοτε επιτρέπουν την ταύτιση του θεατή με τη στάση του δημιουργού απέναντί της κι άλλοτε όχι. Μα και στη δεύτερη περίπτωση, μέσα από την τεκμηρίωσή του, το υλικό του ντοκιμαντέρ απαιτεί από το θεατή να θέσει σε έλεγχο την προσωπική του στάση, να τεκμηριώσει με τη σειρά του την τοποθέτησή του απέναντι σε μια προσέγγιση, η οποία δεν του «επιτρέπει» να ταυτιστεί, και κάποτε σαν αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας να καταλήξει σε συμπεράσματα που μετατοπίζουν την προηγούμενη θέση του. Οπως και να 'χει, το δημιουργικό ντοκιμαντέρ παραμένει πολύτιμο μέσο για την ανακάλυψη της πραγματικότητας, μοιάζει να βρίσκεται στον αντίποδα τόσο της «αντικειμενικότητας» των αφηρημένων δεικτών μιας κοινωνικής δημοσκόπησης όσο και του «υποκειμενισμού» μιας κατεστημένης προσωπικής αντίληψης αδοκίμαστης σε έναν συνεχή επανέλεγχο επιβεβαίωσης...

Ολοκληρωτικά αναντίστοιχη με την αξία του είδους η θέση του μέσα στο σύστημα της κινηματογραφικής «βιομηχανίας». Ουσιαστικά παντελώς εξορισμένο από τις κινηματογραφικές αίθουσες - είτε σαν ντοκιμαντέρ μεγάλης διάρκειας είτε (κι αυτό είναι το κυριότερο και σαν κίνητρο παραγωγής και για την παιδεία του κινηματογραφικού κοινού...) σαν ντοκιμαντέρ μικρού μήκους πριν από την «εμπορική» προβολή - στερείται έτσι τις συνθήκες της κινηματογραφικής προβολής, στέρηση που τείνει να το σημαδέψει καθοριστικά στην επικοινωνιακή του δύναμη, στη θεματολογία και στο αισθητικό του αποτέλεσμα. Απομένει η τηλεοπτική «αγορά», αφιλόξενη συνήθως, καθώς ρυθμίζει το πρόγραμμά της με τους όρους του διαφημιστικού μάρκετινγκ, ή περιορισμένη ως προς τις προδιαγραφές παραγωγής, αισθητικού περιεχομένου, προβολής που θέτουν συνήθως οι συνθήκες της λειτουργίας της.

Τα σχετικά με το είδος φεστιβάλ, όπως το Φεστιβάλ Μεσογειακού Ντοκιμαντέρ της Σάμου, αποτελούν μια σχετική διέξοδο απέναντι στο σχετικό αδιέξοδο των συνθηκών αυτών. Και το κυριότερο, συντηρούν όρους ύπαρξης του είδους, απαραίτητους σαν βάση μιας «ουτοπικής» αναστρεψιμότητας της πραγματικότητας που το αφορά.