Το πρώτο βιβλίο της Κάρολ Τζόις Οουτς, που είχα διαβάσει χρόνια πριν, ήταν μια συλλογή διηγημάτων. Μου είχαν κάνει μεγάλη εντύπωση. Μέσα από αυτά διέβλεπα μια μεγάλη κοινωνική αντίφαση: Aπό τη μια μεριά η ομορφιά, ανθρώπινη ή φυσική ή περιβαλλοντική, και από την άλλη μια κοινωνική σήψη, σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες, σαν σκουλήκι στον πυρήνα του μήλου. Αναρωτιόμουν αν δεν ήταν έτσι, αλλά απλώς εγώ είχα μια νοσηρή φαντασία.

Είχα ενθουσιαστεί, όταν μου προτάθηκε δυο φορές να μεταφράσω δυο μικρά της βιβλία, την Πρώτη Αγάπη και τα Μαύρα Νερά. Είχα πάθει και με τα δυο κατάθλιψη. Αργότερα, είδα την ταινία Καμπαρέ, γυρίστηκε το 1972, και όσοι το είδαμε θυμόμαστε, τουλάχιστον, την Λάιζα Μινέλι, και τις όμορφες γυναίκες, ημίγυμνες, να χορεύουν καν καν και να στροβιλίζονται στο μοτίβο, το χρήμα, το χρήμακάνει τον κόσμο να γυρίζει.

Επρόκειτο για έναν εύκολο σκοπό, που τον τραγουδούσαμε ή τον σφυρίζαμε για καιρό. Το έργο αναφερόταν στην εποχή της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης στο γύρισμα της δεκαετίας του 1930, δηλαδή στο μεσοπόλεμο. Ηταν μερικά χρόνια πριν την επικράτηση του ναζισμού, με τον Χίτλερ επικεφαλής, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με όσα δεινά επακολούθησαν στην Ευρώπη και αλλού, τα εκατομμύρια των νέων ανθρώπων που σκοτώθηκαν στο μέτωπο, ή έμειναν ακρωτηριασμένοι ή τυφλοί εφ' όρου ζωής, τα θύματα των αμάχων, με τους δικούς τους τραυματίες, οι γκρεμισμένες πόλεις, χωριά και γέφυρες.

Για την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη, η έννοια του καμπαρέ, γαλλικά η λέξη σήμαινε μικρό κλειστό δωμάτιο, ήταν μια μορφή διασκέδασης, με μουσική, τραγούδι, χορό, έστω σε προκλητικές εμφανίσεις, που παρουσιάζονται θεαματικά, και με χτυπητά χρώματα, σε εστιατόρια ή νυχτερινά κέντρα. Ωστόσο, το καμπαρέ προκάλεσε μια κοινωνική κατάπτωση, έναν ξέφρενο κατήφορο, μια έλλειψη ατομικής και συνολικής ευθύνης και συνείδησης σ' ένα λαμπερό κόσμο, που ο πυρήνας του σάπιζε και πυορροούσε, μέχρι την εμφάνιση της μπότας τον «Ες Ες», τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τα κρεματόρια.

Για τη Μεσόγειο σήμαινε κλειστό χώρο με τραπεζάκια, όπου κάθονταν σταυροπόδι όμορφες γυναίκες, ντυμένες μοντέρνα και επιδεικτικά τολμηρά, που κάπνιζαν και έπιναν, περιμένοντας τον πελάτη που θα τους πλήρωνε το λογαριασμό και μετά θα του κρατούσαν, χωριστά, αυτές συντροφιά. Τώρα, ανοίγοντας, τυχαία, την τηλεόραση, χωρίς να ξέρω σε ποιο κανάλι θα με βγάλει, βλέπω, όλο και πιο συχνά, εικόνες και ακούω διαλόγους που μου φέρνουν στο νου το καμπαρέ.

Ο εκχυδαϊσμός της γλώσσας, η γλώσσα του σώματος, η υποδοχή από το προσκεκλημένο κοινό, τουλάχιστον, αν δε με ανησυχούν για το αυγό του φιδιού, με εκπλήσσουν, αρνητικά, σε μεγάλο βαθμό. Ασφαλώς, δεν υπονοείται κανενός είδους λογοκρισία, ή αποχή από τη μόδα, αλλά ούτε αγνοείται πως η κοινωνική ανοχή γίνεται κάποτε ενοχή.