Κυριακή 30 Δεκέμβρη 2007
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ
Νέος τόμος ποιημάτων του

Ο Γιάννης Ρίτσος, στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ το Σεπτέμβρη του '89
Ο Γιάννης Ρίτσος, στο Φεστιβάλ της ΚΝΕ το Σεπτέμβρη του '89
Παρά τη δεκαεφτάχρονη απουσία του, ο Γιάννης Ρίτσος με την τεράστια ποιητική δημιουργία του εξακολουθεί να απασχολεί μελετητές, κριτικούς, αλλά και απλούς θαυμαστές του έργου του. Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης δεκαεφτά χρόνων από το θάνατό του, οι εκδόσεις «Κέδρος» κυκλοφόρησαν έναν ακόμα τόμο, τον ΙΔ' τόμο με έντεκα ποιητικές συλλογές του, από τις οποίες οι εννέα ήταν ανέκδοτες μέχρι τώρα, ενώ οι άλλες δύο («Ο κόσμος είναι ένας» και «Το άγαλμα στη βροχή»), που γράφτηκαν στην Ιταλία, είχαν περιληφθεί στο βιβλίο «Ιταλικό τρίπτυχο». Την έκδοση (422 σελίδες) επιμελήθηκε η μακρόχρονα αφοσιωμένη στο λογοτεχνικό έργο του Ρίτσου, Νινέτα Μακρυνικόλα (η ίδια κατέγραψε πριν μερικά χρόνια, μετά από μακρόχρονο ερευνητικό μόχθο, σε έναν ογκώδη τόμο, την ποιητική, πεζογραφική, θεατρική και μεταφραστική εργογραφία του, καθώς και σύμπασα τη μελετητική, κριτική και δημοσιογραφική βιβλιογραφία για τα έργα του).

Η συλλογές που περιλαμβάνει ο ΙΔ' τόμος γράφτηκαν στο χρονικό διάστημα 1977-1980 και τιτλοφορούνται: «Κάποτε» (1977). «Πήλος», «Μικρή είσοδος», «Αντικαταστάσεις», «Ο κόσμος είναι ένας» (1978). «Δωμάτια μετ' επίπλων» (1978-1979). «Αξαφνα» (1979). «Εφυγαν» (1979-1980). «Εισπνοές», «Ισκιοι πουλιών» και «Το άγαλμα στη βροχή» (1980).

Πολλά ποιήματα του τόμου μαρτυρούν την εφ' όρου ζωής άσκησή του με την ποιητική τέχνη - όπου κι αν βρισκόταν (στην Αθήνα, στο Καρλόβασι, στον Κάλαμο, ακόμα και στο εξωτερικό) - του καθημερινού, δικού του «εργατικού οκτάωρου». Ο Ρίτσος ήξερε καλά την κακεντρεχή επίκριση κάποιων στο παρελθόν, κάποιων σήμερα (απόδειξη πρόσφατη κριτική για τον ΙΔ' τόμο σε πρωινή εφημερίδα), ίσως και στο μέλλον, με πρόθεση να μειώσουν την αξία και ακτινοβολία του έργου του, ότι ήταν «πολυγράφος». Ηξερε ότι κάποιοι «ανακάλυψαν» και θα «ανακαλύπτουν» ότι «αυτολογοκρινόταν» φοβούμενος μην κατηγορηθεί για ιδεολογική «απόκλιση» και «αίρεση», κι ότι ιδεολογικά «απογοητευμένος», έκανε με ποιήματά του «μια περίπου απόρρητη αυτοκριτική».

Να πώς απάντησε σε όλα αυτά ο ίδιος, περιγράφοντας, προπαραμονές του «φευγιού» του, πριν αρρωστήσει βαριά, την καθημερινή του ποιητική ενασχόλησή του: «Κάθουμαι, με ένα σανίδι στα γόνατά μου, και πάνω στο σανίδι άσπρα χαρτιά - ένας γέροντας με χαρταετούς - και θυμάμαι, ονειρεύουμαι, στοχάζομαι, μαντεύω, προφητεύω (ναι, προφητεύω, κι ας είναι φουσκωμένη απ' την κακοπάθεια τούτη η λέξη), και σωπαίνω και γράφω, γράφω, όχι μονάχα για σένα και για μένα, κι ούτε ξέρω για ποιους και πόσους ανθρώπους, για ποιους και πόσους αιώνες, γράφω, καλλιγραφώ με προσοχή και κατάνυξη παλιού ερημίτη, γράφω ο "πολυγράφος", ο ακόρεστος που μόλις τώρα προφέρει τις πρώτες του λέξεις και τις ακούει και θαυμάζει τι κόσμοι κρύβονται πίσω τους, τι θησαυρούς του ανοίγουν - κι αχ, με πονάει η γλώσσα μου απ' την ευτυχία της γ λ ώ σ σ α ς, μελώνει το πικρό μου σάλιο, το καταπίνω, τρέφομαι, μα ποτέ δε χορταίνω. Ευχαριστώ είπα».

Ο,τι κι αν λένε... κάποιοι, εμείς θα τον ευχαριστούμε, θα «τρεφόμαστε» και δε θα «χορταίνουμε», με την ποιητική κληρονομιά, με το στοχασμό, με τις λέξεις που καλλιγράφησε, με την ευτυχία της γλώσσας που ένιωσε ο Γιάννης Ρίτσος και την αντιπρόσφερε στο λαό μας. Θα ευτυχούμε με λέξεις και εικόνες που έπλασε, σαν κι αυτές: «Ησυχα που βρέχει/ πάνω στους ώμους των πουλιών/ στους ώμους των λέξεων/ πλάι στη θάλασσα» (Κάλαμος, 9/10/1997). Θα συνεχίσουμε να βλέπουμε στις φωτογραφίες του, τη φυλαγμένη στα μάτια της ψυχής πολλών παλιών και νεολαίων συντρόφων του την εικόνα της μορφής του, όπως τη «ζωγραφίζει» στο παρακάτω ποίημά του (στη συλλογή «Κάποτε», γραμμένο στις 19/9/1977, μέρα του Φεστιβάλ της ΚΝΕ): «Βαθιά ανταπόκριση/ ο ουρανός φουσκώνει τα μαλλιά του/ κάθε του δάχτυλο ανεξάρτητο/ ξεχνάει τι ήταν/ ξεχνάει τι είναι/ τι θα 'ναι-/ μόνο σημαίες». Θα τον ξαναβλέπουμε σε αυτούς τους στίχους του: «Ευγενικά που μας χαιρέτησε/ με μια κίνηση της παλάμης-/ δεν ήξερες αν ερχόταν/ ή αν έφευγε» (23/10/1977). Θα βλέπουμε τον ποιητή, που αφάνταστα αγάπησε κάθε ομορφιά να «Κόβει μιαν ώρα/ του ποιήματος/ να φροντίσει/ το κίτρινο πουλί/ κι έναν κίτρινο πύργο/ μ' εφτά κλεισμένες αίθουσες/ κι ένα υπόγειο/ μ' εφτά σπασμένες άρπες/ κι ένα φλάουτο» (5/12/1977). Οι σύντροφοί του ξέρουν ότι στη μεταπολίτευση, εποχή έντονης ιδεολογικής πάλης, εκείνος «Ανάμεσα σε τόσες αρνήσεις/ βρήκε μια λέξη καταφατική/ δική του- / αυτήν που ανήκει/ σε όλους μας» (9/12/1977) και ότι «Με μια πράξη/ έσωσε τόσες λέξεις/ που ασύστολα ξόδευε/ χρόνια και χρόνια» (10/12/1977). Κι ακόμα, όσο κι αν κακοφαίνεται σε κάποιους, οι σύντροφοί του συνεχίζουν να συμφωνούν με το μήνυμά του: «Σημαίες και σκοτωμένοι/ σημαίες και ζωντανοί/ πάλι σημαίες/ σύντροφοι/ μόνο σημαίες».


Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ