«Το Κομμουνιστικό Κόμμα και η κυβέρνηση της χώρας μου επιμένουν στην καθημερινή βελτίωση της ποιότητας ζωής. Σ' αυτό σημαντική βοήθεια προσφέρει ο αθλητισμός» («ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ», 6/6/1982).

Με τα λόγια αυτά περιέγραψε ο Αλεξάντερ Ντιτιάτιν¹, ένας από τους σημαντικότερους αθλητές στην Ιστορία, δύο καθημερινές πραγματικότητες στην ΕΣΣΔ.

Η δήλωσή του αποτελεί μια ακόμα περιεκτική περιγραφή της βασικής φιλοσοφίας - σε κυβέρνηση, συνδικαλιστικούς και μαζικούς φορείς - στη Σοβιετική Ενωση πως η δράση στον τομέα της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού ήταν κοινωνικά ωφέλιμη δραστηριότητα. Αφ' ενός, γιατί εξασφάλιζε την υγεία των πολιτών. Αφ' ετέρου, γιατί συντελούσε στη διαμόρφωση θετικών χαρακτήρων και τη σωστή κοινωνικοποίηση.

Η πολιτική του ΚΚΣΕ και του σοβιετικού σοσιαλιστικού κράτους και στον τομέα της Φυσικής Αγωγής και του Αθλητισμού εξέφραζε τα (καθημερινά και μελλοντικά) συμφέροντα του σοβιετικού λαού. Είχε κοινωνικό περιεχόμενο, δηλαδή αξιοποιούνταν ως μέσο για την ανύψωση της ευημερίας του λαού και την ανάπτυξη του σοσιαλιστικού τρόπου ζωής και διαπαιδαγώγησης.

Και αυτό έγινε, σχεδόν, με το ...καλημέρα. Εφαλτήριο αποτελούσε η μαρξιστική - λενινιστική θεωρία. «Μετά τη νίκη της Μεγάλης Επανάστασης του Οκτώβρη το κόμμα έριξε το σύνθημα: "Η Φυσική Αγωγή πρέπει ν' ανήκει στο λαό". Στη διάρκεια της πιο σκληρής περιόδου για το νεαρό σοβιετικό κράτος, ο Λένιν υπέγραψε περισσότερα από 300 ντοκουμέντα για την υγεία των ανθρώπων που πραγματοποιούσαν την επανάσταση. Ο μαζικός χαρακτήρας είναι από τότε ο ακρογωνιαίος λίθος του αθλητικού μας κινήματος» (Σεργκέι Παβλόφ, πρόεδρος της Επιτροπής Φυσικής Αγωγής και ΑΘλητισμού του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ, ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 30/12/1979).

Τον Αύγουστο του 1928, περίπου 7.000 αθλητές συγκεντρώθηκαν στη Μόσχα για να πάρουν μέρος στη Σπαρτακιάδα όλης της ΕΣΣΔ, πρώτη μεγάλη γιορτή στην ιστορία του σοβιετικού αθλητισμού. Η 7η Σπαρτακιάδα έγινε Ιούλη - Αύγουστο του 1979 και πάλι στη Μόσχα. Περισσότερα από 100 εκατ. πολίτες της ΕΣΣΔ πήραν μέρος σε μαζικά και τεχνικά αθλήματα. Αγώνες διοργανώθηκαν σε 219.200 κολεκτίβες Φυσικής Αγωγής με τη συμμετοχή 87,6 εκατομμυρίων ανθρώπων. Αριθμός αυξημένος, κατά 22 εκατομμύρια, συγκριτικά με την προηγούμενη (6η) Σπαρτακιάδα. Περίπου 24 εκατομμύρια ερασιτέχνες πήραν διακρίσεις σε διάφορες αθλητικές κατηγορίες. Στους τελικούς της 7ης Σπαρτακιάδας συμμετείχαν 8.338 αθλητές /ιες, 1.280 προπονητές /ιες, 663 αθλητικοί υπεύθυνοι, οργανωτές, γιατροί, μασέρ κλπ.

Σε διάλεξή του (απόσπασμα της οποίας δημοσιεύτηκε στον «Ρ» στις 30/7/1946) στον Ελληνοσοβιετικό Σύνδεσμο, ο Γιώργος Θάνος (πολλές φορές Βαλκανιονίκης στο επί κοντώ) ανέφερε: «...Στις χώρες της ΕΣΣΔ όπου πριν από 25 χρόνια κανένας δε μιλούσε και δεν άκουγε τίποτα για τον αθλητισμό, υπάρχουν τώρα στάδια και αθλητές που καταπλήσσουν με την ποσότητα και την ποιότητά τους. Ετσι, μέχρι το 1940 υπήρχαν στην ΕΣΣΔ υπήρχαν 4.000 στάδια, 45.000 γήπεδα βόλεϊ και μπάσκετ. Μέσα σε δύο χρόνια κατασκευάστηκαν 6.000 σταθμοί σκι. Το καλοκαίρι λειτουργούν 500 εγκαταστάσεις κολυμβητηρίων και 1.200 γήπεδα τένις. Από το 1933 μέχρι το 1937 το σοβιετικό κράτος διέθεσε 258 εκατ. ρούβλια για ανοικοδόμηση Κέντρων Σωματικής Αγωγής.

Η εξάπλωση του αθλητισμού στην ΕΣΣΔ είχε σαν αποτέλεσμα να μεταβληθούν τα σωματικά στοιχεία του μέσου Σοβιετικού πολίτη. Πολύ καθαρά δείχνει τη μεταβολή αυτή μια συγκριτική μελέτη ανάμεσα στο μέσο όρο του τσαρικού και του Κόκκινου Στρατού. Στον τσαρικό στρατό ο μέσος όρος ύψους ήταν 1.64 - 1.65, ενώ στον Κόκκινο Στρατό ήταν 1.68 - 1.70. Αντίστοιχα, ο μέσος όρος βάρους ήταν 58.5 - 63.5 με 65.2 - 68.7».

Αυτός ο «ακρογωνιαίος λίθος» (μαζικότητα) λοιπόν είναι που δημιούργησε αξιοζήλευτα αποτελέσματα, αλλά κυρίως έδειξε (και) στην πράξη (άλλη μια) καθοριστική διαφορά σοσιαλισμού - καπιταλισμού και ποιο από τα δύο συστήματα είναι αληθινά υπέρ του ανθρώπου.

Στις 4/4/1976 ο Βαλερί Μπορζόφ² έλεγε στον «Ρ»: «Η ουσία του σοβιετικού αθλητισμού βρίσκεται στο ότι είναι αθλητισμός των πλατιών μαζών, έτσι ώστε να έχουν καλή υγεία για να μπορούν να συμμετέχουν πιο θετικά στην αύξηση της παραγωγής. Φέρνω για παράδειγμα την αθλητική νόρμα. Αντίθετα, στις καπιταλιστικές χώρες ο αθλητισμός αποτελεί ένα ακόμη μέσο κερδοσκοπίας. Είναι ένας τρόπος προσωπικής διαφήμισης για κοινωνική προβολή και χρηματικά οφέλη.

Το σοβιετικό κράτος δίνει μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη του αθλητισμού. Στα σχολεία γίνονται ειδικά μαθήματα αθλητισμού, σ' όλη τη διάρκεια της 10χρονης εκπαίδευσης, με βάση ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα για κάθε τάξη, που αποσκοπεί στην ηθική και σωματική ανάπτυξη του μαθητή. Επίσης οι μαθητές, εκτός από την παρακολούθηση του υποχρεωτικού προγράμματος, έχουν τη δυνατότητα ν' ασχολούνται με όποιο άθλημα τους αρέσει. Γι' αυτόν το σκοπό συγκροτούνται ειδικές ομάδες μ' επικεφαλής έναν προπονητή - καθηγητή.

Εξω από το χώρο εκπαίδευσης ανθεί ο αθλητισμός. Κάθε επιχείρηση και κάθε εργοστάσιο έχει αθλητικές ομάδες που δημιουργούνται με πρωτοβουλίες συνδικάτων. Οι αθλητές δεν είναι επαγγελματίες, αλλά διαθέτουν τον ελεύθερο χρόνο τους στον αθλητισμό. Υπάρχουν πολλοί γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί, που είναι και αθλητές. Το σοβιετικό κράτος τους πληρώνει τα έξοδα κίνησης και τους δίνει δωρεάν τις αθλητικές ενδυμασίες».

Αξίζει εδώ να υπενθυμίσουμε ότι τα συνδικάτα έδιναν μεγάλη έμφαση και στην αθλητική δουλιά ανάμεσα στα παιδιά. Συνεχώς διεύρυναν προγράμματα, εγκαταστάσεις, ανθρώπινο δυναμικό, ώστε οι νεαροί Σοβιετικοί πολίτες να μεγαλώνουν - κατά το δυνατόν - αρτιότερα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο τέλος του '70, αρχές του '80, λειτουργούσαν περισσότερες από 2.660 παιδικές - νεανικές αθλητικές σχολές.

Τον Αύγουστο του 1980, στο κύριο άρθρο της, η «ΠΡΑΒΔΑ» επισήμαινε: «...Ο δημιουργός παιδικών σχολών Φυσικής Αγωγής στο Λένινγκραντ, Β. Ι. Αλεξέεφ, σε 40 χρόνια ακούραστης παιδαγωγικής δουλιάς, προετοίμασε πάνω από 15.000 αθλητές. Από αυτούς καταχτήθηκαν 250 πανενωσιακά ρεκόρ, 49 φορές ξεπέρασαν παγκόσμιες επιδόσεις. Κέρδισαν 28 μετάλλια σε ευρωπαϊκές διοργανώσεις, 8 χρυσά σε Ολυμπιακούς. Αλλά, ίσως, το πιο σημαντικό είναι ότι σ' αυτό το σχολείο αναπτύσσονται αρμονικοί άνθρωποι. Περίπου 50 μαθητές του Αλεξέεφ έγιναν δόκτορες και αντεπιστέλλοντα μέλη επιστημών».

* * *

1. Ο Αλεξάντερ Ντιτιάτιν, ήταν Ολυμπιονίκης στη Γυμναστική. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες στη Μόσχα, το 1980, κατέκτησε 8 μετάλλια - τρία χρυσά (σύνθετο ατομικό και ομαδικό, κρίκοι), τέσσερα αργυρά (πλάγιος ίππος, μονόζυγο, δίζυγο, άλμα ίππου) και ένα χάλκινο (ασκήσεις εδάφους) - όσα κανείς άλλος αθλητής της Γυμναστικής. Επίσης ήταν ο πρώτος άνδρας, στην ιστορία του αθλήματος, που πήρε άριστα (10) στους κρίκους.

2. Ο Βαλερί Μπορζόφ τις δεκαετίες του 1960-70 ήταν ο ταχύτερος αθλητής που ανέδειξε η Γηραιά Ηπειρος και ο πρώτος Ευρωπαίος που κέρδισε τους Αμερικανούς στα 100 και 200 μ. σε Ολυμπιακούς Αγώνες. Το 1972 (Ολυμπιακοί Μονάχου) κατέκτησε χρυσό στα 100 μ., στα 200 μ. και ασημένιο στα 4Χ100 με την ομάδα σκυταλοδρομίας της ΕΣΣΔ. Από το 1968 έως το 1976 αναδείχτηκε νικητής σε όλες τις μεγάλες διοργανώσεις όπου συμμετείχε. Κατέκτησε τέσσερα χρυσά και ένα ασημένιο μετάλλιο στα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα ανοιχτού στίβου και έξι χρυσά μετάλλια στα 60 μ. κλειστού στίβου, τρία σε παγκόσμια πρωταθλήματα και ισάριθμα αντίστοιχα σε ευρωπαϊκά.