Στην ΕΣΣΔ και οι κάτοικοι της υπαίθρου είχαν εξασφαλισμένους χώρους για φυσική αγωγή

Η κυβερνητική πολιτική του ΚΚΣΕ, που αποτελούσε εφαρμογή της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας, φρόντισε λοιπόν να αναπτύξει σχεδόν ισόρροπα τον αθλητισμό υψηλών επιδόσεων και το μαζικό λαϊκό αθλητισμό. Τα κομματικά και κυβερνητικά ντοκουμέντα, αλλά κυρίως η πράξη και τα στοιχεία, αποδεικνύουν τη βαρύτητα που δινόταν, ώστε όλο και μεγαλύτερα κομμάτια του πληθυσμού ν' αθλούνται. Με στόχους σημαντικότερους και πιο μόνιμους, από κάποιο ρεκόρ. Τα αποτελέσματα - παρά τις αδυναμίες και τα προβλήματα - είναι ζηλευτά.

Στη Σοβιετική Ενωση λειτουργούσε, πέραν των άλλων φορέων, η ενιαία αθλητική αγροτική οργάνωση «Σοδειά». Διέθετε (τον Ιούνη του 1982) σημαντική υλική βάση, την οποία αποτελούσαν 220.000 γήπεδα, 3.823 αίθουσες αθλητισμού, 1.173 στάδια, 42 κλειστά κολυμβητήρια και πολλές άλλες εγκαταστάσεις. Απασχολούνταν περισσότερα από 40.000 μόνιμα στελέχη. Και βέβαια τα σοβχόζ (κρατικά αγροκτήματα) και τα κολχόζ (αγροτικοί συνεταιρισμοί) αποτελούσαν έναν ακόμα πυρήνα, γύρω από τον οποίο χτίζονταν γκρούπες φυσικής αγωγής, μαζικού λαϊκού αθλητισμού.

Οπως συνέβαινε στα εργοστάσια, άκρως υπολογίσιμο μέρος του προϋπολογισμού στα σοβχόζ και τα κολχόζ πήγαινε σε υλικοτεχνική υποδομή και λειτουργικά έξοδα για τη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό. Ετσι, σημαντικοί αθλητές για τη Σοβιετική Ενωση αλλά και τον παγκόσμιο αθλητισμό αναδείχτηκαν και από την ύπαιθρο. Κυρίως όμως δόθηκε η δυνατότητα στους κατοίκους του χωριού να αθληθούν. Αλλά και να βιώσουν μια άλλη διάσταση του αθλητισμού.

Στη συγκομιδή της σοδειάς συμμετείχαν και οι αθλητές/αθλήτριες. Π.χ. στην Ουκρανία διοργανώνονταν κάθε χρόνο γύρω στις 15 χιλιάδες έκτακτες ομάδες από αθλητές για τη συγκέντρωση της σοδειάς. Στην αγροτική παραγωγή έκαναν αθλητική - εργατική βάρδια περίπου 10 εκατομμύρια αθλητές και μόνιμα αθλητικά στελέχη. Επιπλέον την περίοδο της συγκομιδής διοργανώνονταν αθλητικές - εργατικές βάρδιες των αθλητών του χωριού, στις οποίες έπαιρναν μέρος εκατομμύρια νέοι και νέες.

Ετσι, εκτός των άλλων, αποδείκνυαν στην πράξη ότι ο αθλητής είναι ένα κομμάτι της κοινωνίας. Οχι ξεχωριστό (με την ελιτίστικη πτυχή του όρου) αλλά απλά διαφορετικό από τα υπόλοιπα. Η διαφορετικότητά του όμως λειτουργούσε συνθετικά - συνεκτικά - συμπληρωματικά με τα άλλα τμήματα και όχι σε βάρος τους. Ηταν κρίκος της αλυσίδας που οδηγούσε στο καλύτερο της κοινωνίας και όχι μια ελίτ που ζούσε από αυτή.

Στην ύπαιθρο, στα συνεργεία, στους αγροτικούς οικισμούς, στα τμήματα είχαν κατασκευαστεί, με κοινωνικές δυνάμεις, περίπου 5 χιλιάδες αθλητικοί χώροι και γήπεδα. Ενδεικτικό παράδειγμα οι κάτοικοι της περιοχής Ομσκ. Χρησιμοποιούσαν τη σύμπραξη στην οικοδόμηση αθλητικών εγκαταστάσεων στα επαρχιακά κέντρα. Τα χωριά της περιοχής λοιπόν διέθεταν 26 στάδια, 11 διαδρόμους με ειδικό κάλυμμα για το στίβο, 6 χώρους για αγώνες στίβου, 202 σκοπευτήρια, 427 αίθουσες αθλητισμού. Η περιοχή κατείχε την τρίτη θέση στη Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ρωσίας, στις βασικές αθλητικές εγκαταστάσεις. Ηταν φυσικό επόμενο λοιπόν η άνοδος στη μαζικότητα της φυσικής αγωγής.

Σημαντικός τρόπος για τη βελτίωση των συνθηκών και αύξηση των συμμετοχών στο μαζικό λαϊκό αθλητισμό και στην ύπαιθρο, ήταν η δημιουργία διακολχόζνικων αθλητικών ενώσεων. Η τακτική αυτή ένωνε τα μέσα, δημιουργούσε συλλογικά αθλητικά συμπλέγματα και δυνάμωνε τις διακολχόζνικες αθλητικές σχέσεις. Σημαντική βοήθεια έδιναν και οι βιομηχανικές επιχειρήσεις. Π.χ. το τμήμα φυσικής αγωγής του Μεταλλουργικού εργοστασιακού συγκροτήματος του Μαγκνιτογκόρσκ βοηθούσε καθοριστικά στην προετοιμασία, διοργάνωση και διεξαγωγή αθλητικών εκδηλώσεων στις γειτονικές αγροτικές επαρχίες Αγκάποβκα, Βερχνεουράλσκ, Κιζίλσκογε.

Ενα ακόμα παράδειγμα, που επιβεβαιώνει τη σπουδαιότητα που είχε η ανάπτυξη της φυσικής αγωγής και στην ύπαιθρο είναι το ακόλουθο. Το υπουργείο Γεωργίας της Γιακουτίας είχε εντάξει το αθλητικό πρόγραμμα στο πλάνο της κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης για το ενδέκατο πεντάχρονο. Προέβλεπε την κατασκευή σε κάθε αγροτικό οικισμό ενός απλούστερου αθλητικού συμπλέγματος και σε κάθε αγροτικό σχολείο μια αίθουσα αθλητισμού και σκοπευτήριο. Το 70% του πληθυσμού της Δημοκρατίας ήταν κάτοικοι των χωριών...

Τα σημαντικά επιτεύγματα δεν οδηγούσαν σε επανάπαυση. Ασκούνταν κριτική και συνεχώς αναζητούνταν τρόποι και μέθοδοι βελτίωσης. Καθοριστική ώθηση για να αναπτυχθεί η μαζικότητα της φυσικής αγωγής στην ύπαιθρο και στο βάθεμα του σοσιαλιστικού αγροτικού τρόπου ζωής έδωσαν οι αποφάσεις της Ολομέλειας, το Μάη του 1982, της ΚΕ του ΚΚΣΕ, το Επισιτιστικό Πρόγραμμα της ΕΣΣΔ και τα μέτρα υλοποίησής του, που αυτή επεξεργάστηκε και υιοθέτησε.

Οργανικό μέρος του Επισιτιστικού Προγράμματος αποτελούσαν τα μέτρα για την κοινωνική αναδιάρθρωση του χωριού. Η απόφαση της ΚΕ του ΚΚΣΕ και του Υπουργικού Συμβουλίου της ΕΣΣΔ, «Τα μέτρα για την παραπέρα βελτίωση των στεγαστικών, βιοτικών και κοινωνικοπολιτιστικών συνθηκών του αγροτικού πληθυσμού», που εγκρίθηκε από την Ολομέλεια της ΚΕ (Μάης '82) τόνιζε: «Να εξασφαλιστεί η παραπέρα βελτίωση της πολιτιστικής εξυπηρέτησης των αγροτικών λεσχών, βιβλιοθηκών και αθλητικών εγκαταστάσεων, η ενίσχυσή τους με ειδικευμένα στελέχη και η χορήγηση των απαραίτητων υλικοτεχνικών πόρων».

Τον Ιούνη του 1983 σε απόφαση της Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΣΕ, αναφερόταν: «Να βελτιωθεί ολόπλευρα η μαζική πολιτική δουλιά στον τόπο διαμονής. Να ανεβεί ο ρόλος των πολιτιστικών, διαφωτιστικών ιδρυμάτων σ' ό,τι αφορά την οργάνωση της αναψυχής των εργαζομένων, ιδιαίτερα στα χωριά. Να αναπτυχθεί η μαζική φυσική αγωγή και ο αθλητισμός. Να γενικευτεί η πείρα της δημιουργίας σε κάθε περιοχή πολιτιστικών - αθλητικών συγκροτημάτων, με την υπαγωγή τους στα τοπικά Σοβιέτ, ανεξάρτητα από το πού ανήκουν διοικητικά».

Με στόχο την ανάπτυξη της φυσικής αγωγής και του αθλητισμού στο χωριό η ΚΕ του ΚΚΣΕ και το Υπουργικό Συμβούλιο της ΕΣΣΔ πήραν μέτρα για τη στερέωση στις αγροτικές τοποθεσίες των ειδικών στη φυσική αγωγή και τον αθλητισμό. Επεκτάθηκαν σ' αυτούς τα προνόμια για την πληρωμή των υποτροφιών από τα κολχόζ, κατά τις σπουδές, για την εξασφάλιση δωρεάν κατοικίας στη διάρκεια των πρώτων τριών χρόνων δουλιάς, την παροχή πιστώσεων για να δημιουργήσουν νοικοκυριό και την εξασφάλιση όλων των ειδών κρατικής κοινωνικής ασφάλισης κ.ά.

Ολα αυτά - και πολλά άλλα - υλοποιούσαν μια βασική φιλοσοφία του ΚΚΣΕ, της Κομσομόλ, συνδικαλιστικών και κοινωνικών φορέων. Ο αθλητισμός στο χωριό ήταν σπουδαίος παράγοντας υγείας των κατοίκων, συνέβαλλε σημαντικά στην παραμονή των νέων στην ύπαιθρο, στην προσέλκυση της νεολαίας στην αγροτική παραγωγή, στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην - προς το θετικότερο - μεταμόρφωση του χωριού.

-----------------------------

Πηγές:

1. «Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια».

2. «Αθλητισμός, πολιτική και ιδεολογία», εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή».

3. Αρχείο «Ριζοσπάστη».