Το τμήμα «Ματιές στα Βαλκάνια» του 48^ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, συμπληρώνοντας φέτος τα 13 χρόνια του, περιλάμβανε ταινίες από την Αλβανία, Βοσνία - Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία, Fyrom, Κροατία, Ρουμανία, Σερβία, Σλοβενία και Τουρκία. Στην πλειοψηφία τους αυτές οι χώρες προσπαθούν να ορθοποδήσουν τον κατακερματισμένο κινηματογράφο τους μετά την 1990 ...εποχή... Αξιοσημείωτο παράδειγμα η εθνική κινηματογραφία της Αλβανίας, όπου το πολιτικό-οικονομικό και κοινωνικό χάος που επικράτησε στη χώρα μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος, παρέσυρε και τον κινηματογράφο. Το «Kinostudio», το κρατικό στούντιο της Αλβανίας διαλύθηκε το 1992, μετά από 40!!! χρόνια λειτουργίας. Από τις 14 ταινίες το χρόνο, μετά το '90 η παραγωγή έπεσε σε 1 ταινία περίπου κάθε δύο χρόνια. Ενώ σήμερα στο σέρβικο κινηματογράφο η παραγωγή ταινιών περιορίζεται στον «ενθουσιασμό» μιας ομάδας παραγωγής, στην ατομική πρωτοβουλία και στο Κέντρο Σερβικού Κινηματογράφου που επιλέγει περίπου πέντε έργα ετησίως λόγω περιορισμένων οικονομικών πόρων.

Το πρόγραμμα περιλάμβανε, όπως ήταν αναμενόμενο, μια υποκειμενική επιλογή «σημαντικών» κατά την κρίση των υπευθύνων του φεστιβάλ, βαλκανικών ταινιών της χρονιάς, ενημερώνοντας το κοινό της Θεσσαλονίκης για τις πιο πρόσφατες κινηματογραφικές εξελίξεις της περιοχής. Οι «Ματιές στα Βαλκάνια» αναμφισβήτητα είναι το πιο ενδιαφέρον τμήμα του φεστιβάλ και σίγουρα το πιο πολιτικοποιημένο.

Πρέπει να σταθούμε λίγο περισσότερο στο Βαλκανικό Τμήμα, γιατί το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης φυσιολογικά θα έπρεπε να είναι ελληνικό και όχι διεθνές, με ένα μεγάλο και αξιοπρεπές Βαλκανικό Τμήμα, με την «τέχνη όχι σαν καθρέφτης να αντανακλά, μα σαν φακός να μεγεθύνει». Με τον Βαλκάνιο δημιουργό στο επίκεντρο, δίνοντας την ευκαιρία να ξεπεραστούν οι αντιθέσεις των Βαλκανίων και να ωριμάσουν πολιτικά και καλλιτεχνικά οι δημιουργοί της περιοχής, βγάζοντας ουσιαστικά και ώριμα συμπεράσματα γύρω από την πολυτάραχη, πρόσφατη ιστορική πραγματικότητα των χωρών τους.

Στο συγκεκριμένο τμήμα του φεστιβάλ συναντήσαμε και κάποιες ταινίες, με κυριότερο παράδειγμα την ταινία, «Μάο Τσε Τουνγκ», του Μπεσνίκ Μπίσα από την Αλβανία, που ευθυγραμμίστηκαν πλήρως με το γενικότερο κλίμα του αντικομμουνισμού που επικρατεί τα τελευταία χρόνια (μετά την ανατροπή των σοσιαλιστικών χωρών). Αντίθετα άλλες ταινίες στάθηκαν με μαχητικότητα και αξιοπρέπεια μπροστά στα σύγχρονα προβλήματα των Βαλκανίων, όπως η ταινία του Κριστιάν Νεμέσκου «California Dreamin», η οποία ξετυλίγεται στη διάρκεια του πολέμου στο Κόσσοβο, το 1999. Στο ίδιο πνεύμα, επίσης, κινείται και η τρυφερή και θυμωμένη τούρκικη ταινία «Η Διεθνής», των Σιρί Σιρεγιά Εντέρ και Μουχαρέμ Γκιλμέζ, αποδεικνύοντας ότι ο καλλιτέχνης είναι «ο μηχανικός της ανθρώπινης ψυχής».