Στο λεκανοπέδιο Πτολεμαϊδας - Κοζάνης - Αμυνταίου (ή "λεκανοπέδιο του λιγνίτη", όπως αποκαλείται συνήθως), βρεθήκαμε για μια άμεση επαφή με τα μεγάλα προβλήματα των εργαζόμενων, τους καημούς του κόσμου της περιοχής.

Πανέμορφος ο τόπος, με τους καταπράσινους δασωμένους λόφους που περικλείουν το λεκανοπέδιο, με τον εύφορο κάμπο στη μέση, που σε άλλες εποχές έδινε μπόλικο καρπό σε αρκετές καλλιέργειες, κύρια στάρι. Σήμερα όμως η εμφάνιση του τοπίου έχει αλλάξει. Στη θέση των άλλοτε καλλιεργήσιμων εκτάσεων, χάσκουν οι μεγάλες πληγές που έχει δημιουργήσει η εξόρυξη του λιγνίτη, που αποτελεί το υλικό καύσης για τις 4 μονάδες Ατμοηλεκτρικών Σταθμών (ΑΗΣ) της ΔΕΗ στην περιοχή.

Οι τεράστιοι λάκκοι που προκαλεί η ανοιχτού τύπου εξόρυξη του λιγνίτη, με την εναποθετημένη σ' αυτούς γκριζόμαυρη τέφρα σε μεγάλους σωρούς, μοιάζουν σαν κακοφορμισμένες πληγές στο σώμα του όμορφου κάμπου. Στις περισσότερες περιπτώσεις η τέφρα έχει ήδη σκεπαστεί με 8 μέτρα πάχους φυτικής γης, που σχηματίζει λοφίσκους, τούμπες, που πάνω τους οι ίδιοι οι εργαζόμενοι της ΔΕΗ, έχουν φυτέψει θάμνους και δενδρύλλια. "Για να συγκρατείται το χώμα", μας είπαν, "γιατί αλλιώς θα παρασυρθεί απ' τη διάβρωση. Και για να αναπτύσσονται σιγά, σιγά δασύλλια, να δίνουν μια ανάσα στον τόπο".

Κι ο τόπος αυτός έχει πράγματι μεγάλη ανάγκη από "ανάσα". Από την επίσκεψή μας στον ΑΗΣ Πτολεμαϊδας, τα λιγνιτωρυχεία του Νότιου και Κεντρικού Πεδίου και τις συζητήσεις που είχαμε με τεχνίτες, συνδικαλιστές, μηχανικούς, μεταλλειολόγους και εργάτες της ΔΕΗ, διαπιστώσαμε ότι ο τόπος αγωνιά, πνίγεται κάτω απ' το βάρος των ασφυκτικών προβλημάτων, απ' τους καπνούς και τους ρύπους που ξεχύνονται απ' τις τζιμινιέρες των ηλεκτρικών σταθμών, απ' τη μαύρη σκόνη του λιγνίτη, που καλύπτει όλη την περιοχή των ορυχείων.

Εδώ, σ' αυτή την απέραντη αυτοκρατορία της ΔΕΗ, η αγωνία και η ανασφάλεια πλακώνουν την ψυχή των εργαζόμενων, η σκόνη κι η μουτζούρα "τρώνε" τα πνευμόνια τους.

Στο λιγνιτοφόρο λεκανοπέδιο, η ΔΕΗ ίδρυσε το 1956 την πρώτη μονάδα παραγωγής ηλεκτρισμού, τον ΑΗΣ Πτολεμαϊδας, που σήμερα είναι δυναμικότητας 625 Μέγα Βατ (MW) την ώρα. Στην πρώτη αυτή μονάδα προστέθηκαν αργότερα άλλοι τρεις ΑΗΣ (Αμυνταίου - δυναμικότητας 620 MW, Καρδιάς - δυναμικότητας 1.200 MW και Αγίου Δημητρίου - δυναμικότητας 1.580 MW).

Στις 4 αυτές μονάδες και στα λιγνιτωρυχεία του Νότιου Πεδίου, Καρδιάς, Κεντρικού Πεδίου και Αμυνταίου εργάζονται σήμερα 9.000 εργατοτεχνίτες και επιστημονικό, διοικητικό προσωπικό, που μαζί με το βοηθητικό προσωπικό φθάνουν τα 9.500 άτομα. Μια ολόκληρη πολιτεία!

Από όσα μας λέει ο μεταλλειολόγος Στέργιος Μπουζίνης,παραθέτοντας για επαλήθευση και τα στοιχεία που δημοσιεύονται στα "Τεχνικά Χρονικά", έκδοση του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, "η ΔΕΗ παράγει σήμερα 58 εκατομμύρια τόνους λιγνίτη το χρόνο και είναι η τρίτη παραγωγική δύναμη λιγνίτη στην Ευρώπη, μετά τη Γερμανία και την Πολωνία".

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η ΔΕΗ είναι πρώτη σε παραγωγικότητα στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι τα ελληνικά ορυχεία είναι τα πιο δύσκολα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Αυτό οφείλεται κυρίως στις μεθόδους εντατικοποίησης της εργασίας που εφαρμόζει η διεύθυνση της επιχείρησης, αλλά και στο υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας που έχει πετύχει το προσωπικό της ΔΕΗ.

Ετσι στα ορυχεία της ΔΕΗ παράγονται 7,4 χιλιάδες τόνοι λιγνίτη το χρόνο κατά εργαζόμενο, ενώ οι αντίστοιχοι αριθμοί για τις άλλες λιγνιτοπαραγωγικές χώρες είναι: Γερμανία 6,7 χιλ. τόνοι, Πολωνία 3,7 χιλ. τόνοι, Αυστρία 2,5 χιλ. τόνοι, Ουγγαρία 0,8 χιλ. τόνοι, Γαλλία 0,5 χιλ. τόνοι. Να ληφτεί επίσης υπόψη ότι οι μισθοί των εργαζόμενων στη ΔΕΗ είναι 60-65% του μέσου όρου μισθού στα λιγνιτορυχεία των χωρών της ΕΕ. Γι' αυτούς τους λόγους άλλωστε η ΔΕΗ έχει τη φθηνότερη κιλοβατώρα στην Ευρώπη. Τα στοιχεία αυτά και από μόνα τους καταρρίπτουν κάποιους, προσεκτικά και με επιμονή καλλιεργημένους, μύθους της κυβέρνησης και των άλλων κομμάτων του "ευρωμονόδρομου". Ο πρώτος μύθος που τινάζεται στον αέρα είναι ο ισχυρισμός της κυβέρνησης - εργοδοτών, και όχι μόνο, ότι πρέπει να περικοπούν παραπέρα οι μισθοί και τα μεροκάματα των εργαζομένων στη χώρα μας, για να γίνουμε δήθεν πιο ανταγωνιστικοί και όταν γίνουμε ανταγωνιστικοί θα μπορέσουν να βελτιωθούν και οι αποδοχές. "Εμείς αυτή τη στιγμή είμαστε οι πιο παραγωγικοί στην Ευρώπη, με τη φθηνότερη κιλοβατώρα, άρα πιο ανταγωνιστικοί από όλους και το επίπεδο των μισθών των εργαζόμενων δεν ξεπερνά το 65% των ευρωπαϊκών μισθών. Πώς μπορούμε λοιπόν να μιλούμε για την ανάγκη παραπέρα καθήλωσης των μισθών, με τη δικαιολογία της ανταγωνιστικότητας;".

Ο δεύτερος μύθος που καταρρίπτεται είναι ο ισχυρισμός που πλασάρεται από κυβέρνηση, κόμματα και οργανισμούς - στηρίγματα της άρχουσας τάξης, ότι οι ΔΕΚΟ δεν μπορούν να είναι ούτε παραγωγικές, ούτε ανταγωνιστικές και κατά συνέπεια πρέπει να ξεπουληθούν στην ιδιωτική πρωτοβουλία.