Ανθρωποι - "τροχοί" της ιστορίας

Δόμνα Κατσαμάκη,το όνομά της. Μεγαλωμένη σε συνοικία της εργατιάς και της ξεριζωμένης από τη γη της, αγροτιάς. Την Πετρούπολη. Μάνα δυο παιδιών, στα τριάντα ένα της χρόνια, κάνει την πρώτη συγγραφική της εμφάνιση, από τη"Σύγχρονη Εποχή",με "Τα ανθρωπάκια του ιδρώτα".Ενα βιβλίο που, όπως μας πληροφορεί η έκδοση, άρχισε να το γράφει στα δεκατρία της χρόνια και του οποίου η συγγραφή - υποθέτουμε - διάρκεσε κάποια χρόνια, αναμορφώθηκε με την απόκτηση εμπειριών ζωής και - όπως φανερώνει ο ίδιος ο "μύθος" και το μήνυμά του - με την απόκτηση κοινωνικής συνείδησης. Ταξικής κοινωνικής συνείδησης, η οποία "φιλτράρισε" τη συναισθηματική, ρομαντική ορμή και τα βιώματα των παιδικών χρόνων. Το "φιλτράρισε", δε σημαίνει "αφυδάτωσε". Το αντίθετο. Η συναισθηματική ορμή και το καθρέφτισμα κάποιων, βαθιά χαραγμένων στην ψυχή της προσωπικών βιωμάτων, είναι που χαρίζει γνησιότητα και αισθαντικότητα στο "παρθενικό" της Δ. Κατσαμάκη. Ιδιαίτερα εύγλωττο από αυτή την άποψη, παρά την υπονοηματικότητά του, είναι το προλογικό κείμενό της "Η έκλειψη ηλίου". Εύγλωττο και συγκινητικό, βέβαια, για όποιον έχει ανάλογα παιδικά βιώματα. Για όποιον τον κουβάλησε ο κουρασμένος από τον κάματο της μέρας και τα βάσανα της ζωής γονιός, η μάνα ή πατέρας, στην πλάτη, όταν ήταν παιδάκι ακόμα. Για όποιον, από κει πάνω, από την κυρτωμένη πλάτη του γονιού, μπορούσε να βλέπει και να καταλαβαίνει τον κόσμο. Κι από κει πάνω, "δεμένος" με την ανάσα, τα πάθη, τους καημούς, τους αγώνες του γονιού του, να μαθαίνει πώς μπορούν να συντροφευτούν όλοι οι ταπεινοί και καταφρονεμένοι, πώς μπορεί να γίνει όμορφος, δίκαιος, πανανθρώπινος ο κόσμος.

Η Δ. Κατσαμάκη, με την παρθενική αλλά όχι πρωτόλεια γραφή της, αφιερώνοντας το βιβλίο της στους ξεριζωμένους Μικρασιάτες, πλάθει ένα μυθιστόρημα "ευκίνητο" μεταξύ κοινωνικής πραγματικότητας και φαντασίας, ρεαλισμού και ποίησης, ιστορίας και πολιτικής, βιωμάτων και ονείρων του λαού μας. Μεταξύ παρελθόντα (ξεκινώντας από τον 19ο αιώνα), παρόντα και μέλλοντα χρόνου, μεταξύ ενός συμβολικά ονομασμένου (Φωτολίβος) αλλά απροσδιόριστου τόπου. Κι όλα αυτά "ζωγραφίζοντας" ειδυλλιακά τοπία (βουνήσια, καμπίσια, θαλασσινά, χωριά και κωμοπόλεις), κοινωνικές τάξεις, ανθρώπους, ήθη, έρωτες, μίση. Μα πάνω απ' όλα "ζωγραφίζοντας" (διαχρονικά και διεθνικά) τα"ανθρωπάκια του ιδρώτα" - την αγροτιά και εργατιά - τους πόθους, τα πάθη και αγώνες τους, για κατάργηση της ταξικής κοινωνίας.

Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ