1. Με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 11 του Συντάγματος θεσμοθετείται το θεμελιώδες δικαίωμα των Ελλήνων πολιτών να συνέρχονται, να διαδηλώνουν, να πραγματοποιούν συγκεντρώσεις και πορείες. Ακόμη καθιερώνεται από τις διατάξεις των παρ. 1 των άρθρων 20 και 11 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του ΟΗΕ και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου αντίστοιχα. Τέλος προστατεύεται ακόμη και από τις διατάξεις των άρθρων 12 και 23 του Συντάγματος με τις οποίες επιτρέπεται η Σύσταση Ενώσεων Προσώπων και διασφαλίζεται η συνδικαλιστική ελευθερία, καθώς και από τη διάταξη του άρθρου 5 του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Χάρτη. Τόσο η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, όσο και ο Ευρωπαϊκός Κοινωνικός Χάρτης έχουν κυρωθεί από το Κοινοβούλιο της χώρας μας, (ΝΔ 53/1974 και Ν. 1426/1984 αντίστοιχα), αποτελούν εσωτερικό δίκαιο και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου, κατά τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 28 του Συντάγματος. Εχει γίνει δε δεκτό από την επιστήμη, αλλά και από τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ότι οι διαδηλώσεις, πορείες κλπ., αποτελούν μορφές έκφρασης της Ελευθερίας του Συνέρχεσθαι. Ετσι το κράτος οφείλει και υποχρεούται, όχι μόνο ν' απέχει (να μη τις απαγορεύει), αλλά να τις προστατεύει με τη λήψη των κατάλληλων μέτρων και αυτό προς αποφυγή δημιουργίας εμποδίων.

Εξάλλου κατά την αληθή έννοια των παραπάνω διατάξεων, καθώς και της διατάξεως της παρ. 2 του άρθρου 11 του Συντάγματος, η πραγματοποίηση των συγκεντρώσεων και διαδηλώσεων εν γένει, δεν υπόκειται σε προηγούμενη άδεια της αρμόδιας αστυνομικής αρχής. Επιτρέπεται να παρίσταται μόνο στις υπαίθριες δημόσιες συγκεντρώσεις. Αυτό το μέτρο αποβλέπει στην προστασία της συνάθροισης και όχι στην απαγόρευση ή στον περιορισμό της, στη διατήρηση της τάξης και στην πρόληψη τελέσεως αξιόποινων πράξεων. Αστυνομικές δραστηριότητες όπως η λήψη φωτογραφιών των συγκεντρωθέντων, η εξακρίβωση και καταγραφή των στοιχείων ταυτότητάς τους απαγορεύεται. Στην έννοια της συνάθροισης περιλαμβάνονται και οι διαδηλώσεις, πορείες στους δρόμους κλπ. Περιεχόμενο της ελευθερίας της συνάθροισης, είναι η ελευθερία οργάνωσης, διεξαγωγής, διεύθυνσης και συμμετοχής στη συνάθροιση. Στην ελευθερία της συνάθροισης ανήκει και η ελευθερία καθορισμού του τόπου και του χρόνου διεξαγωγής της. Τέλος η άσκηση αυτού του δικαιώματος αποβλέπει και στην προστασία και προαγωγή των συμφερόντων των εργαζομένων, αποτελεί δε και αυτό ένα από τα μέτρα πίεσης για την προστασία και προαγωγή αυτών των συμφερόντων.

2. Ο ανώτατος εισαγγελικός λειτουργός για τη νομική θεμελίωση της εν λόγω γνωμοδότησης, ανασύρει το στερούμενο νομικού κύρους αυταρχικό νομικό οπλοστάσιο της στρατιωτικής δικτατορίας (1967 - 1974), όπως το ΝΔ 794/1971 και τα ΒΔ 168/1972 και 269/1972. Και ενώ δέχεται γι' αυτά ότι περιέχουν αντισυνταγματικές διατάξεις, εν τούτοις υποδεικνύει τη μερική εφαρμογή τους. Ετσι με βάση τους κανόνες αυτών των νομοθετημάτων, την ερμηνεία που αυτός δίνει στις σχετικές συνταγματικές διατάξεις και την έλλειψη ειδικού εκτελεστού νόμου, τάσσεται υπέρ της συνεχούς απαγόρευσης των συναθροίσεων, διαδηλώσεων και πορειών κατά τόπο και χρόνο όπως σε χώρους έξω από τις πρεσβείες των ξένων χωρών, και στις κατοικίες των μελών της κυβέρνησης, στους εθνικούς δρόμους και στους κεντρικούς δρόμους των πόλεων σε ώρες κυκλοφοριακής αιχμής. Η μόνιμη αυτή απαγόρευση είναι αντισυνταγματική, γιατί επιβάλλει ως προς αυτούς τους χώρους νομικό καθεστώς καταστάσεως πολιορκίας, αφού αναστέλλει την εφαρμογή του άρθρου 10 του Συντάγματος.

3. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί το γεγονός πως η εν λόγω απαγόρευση τίθεται σε χρόνο που το σύνολο σχεδόν του ελληνικού λαού βρίσκεται στους δρόμους και που με συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις και πορείες προβάλλει και διεκδικεί λύσεις ειρήνης, δικαιοσύνης και εθνικής αξιοπρέπειας, ενάντια στα ιμπεριαλιστικά σχέδια, για τον αγωνιστή λαό της Ν. Γιουγκοσλαβίας ειδικά και για τους λαούς της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων γενικά. Ακόμη δεν πρέπει να διαφεύγει το γεγονός ότι για πρώτη φορά μεταξύ των χώρων απαγόρευσης, περιλαμβάνονται και οι χώροι έξω από τις πρεσβείες. Αυτό και μόνο αποδεικνύει το πόσο ενοχλημένος είναι ο τοποτηρητής των ΗΠΑ.

4. Η Δικαιοσύνη, ταξική στην προέλευση και τη δομή της, τμήμα του ταξικού αστικού κράτους, στην πορεία της συνταγματικής ιστορίας της χώρας μας δεν μπόρεσε να καταξιωθεί στη συνείδηση των πολιτών ως ανεξάρτητη λειτουργία, ως εγγυητής των ατομικών δικαιωμάτων και των συνταγματικών ελευθεριών, ρόλο που υποτίθεται ότι μπορούσε και είχε υποχρέωση να παίξει έστω στα πλαίσια του αστικού κοινοβουλευτικού πολιτεύματος. Με τη χειραγώγησή της από την εκτελεστική εξουσία και τη συνεχή εφαρμογή μιας αυταρχικής νομοθεσίας που στην ουσία είναι η θέληση της κυρίαρχης τάξης, ανεξάρτητα αν εμφανίζεται σα θέληση ολόκληρης της ελληνικής κοινωνίας, ολισθαίνει συνεχώς σε αυταρχικές κατευθύνσεις. (Η πρωτοφανής επιχείρηση των μαζικών ποινικών διώξεων, δικών και καταδικών σε βάρος των αγροτών, η κήρυξη των απεργιών ως παράνομων και καταχρηστικών, η επιβολή βαρυτάτων ποινών εις τους εργαζομένους, η δίωξη των εκπροσώπων του μαζικού λαϊκού κινήματος κλπ. επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές).

Κώστας ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΣ

Δικηγόρος, μέλος του ΚΜΕ