Κυριακή 14 Φλεβάρη 1999
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 17
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΕΦΑΛΛΗΝΟΣ
Σεμνός αγωνιστής, πρωτοπόρος καλλιτέχνης

"Πολλή σοβαρότητα και συνάμα καλή καρδιά, μια χαμογελαστή αυστηρότητα, μια ταπεινοφροσύνη που δεν ήταν προσποιητή. Μιλούσε λίγο, με φωνή βαθιά και ζυγιαστή (... ). Το χαρακτικό του έργο δε χρωστάει τίποτα σε κανένα (... ). Η τεχνική του έχει μεγάλη απλότητα, οι κοψιές του είναι μετρημένες και με σοφή τάξη βαλμένες, χωρίς σταυροκοψίματα και παραμορφώματα. Η τέχνη του τέρπει τα μάτια, αλλά σου δίνει την άνεση να στοχαστείς. Θέλει να μπει μέσα στο θεατή κι όχι να τον θαμπώσει με μια δεξιοτεχνία λίγο ή πολύ φανταχτερή. Εργάστηκε με υπομονή, χωρίς μπλόφα, χωρίς συμβιβασμούς ή ραδιουργίες", σημείωνε οΔημήτρης Γαλάνης το 1958, σκιαγραφώντας το πορτρέτο ενός μεγάλου μας καλλιτέχνη, του Γιάννη Κεφαλληνού,που σε λίγες μέρες συμπληρώνονται 42 χρόνια από το θάνατό του.

Μεγάλος δάσκαλος της χαρακτικής, Γιάννης Κεφαλληνός, άνοιξε πλατείς δρόμους στην εικαστική δημιουργία του τόπου μας. Το όνομά του ιστορικά είναι συνδεδεμένο με την ανασύσταση της έδρας της χαρακτικής στη Σχολή Καλών Τεχνών. Από το περίφημο εργαστήριό του, με τη γόνιμη διδασκαλία του και τη δημοκρατική πνοή του, βγήκαν επιφανείς χαράκτες, που τίμησαν και τιμούν διεθνώς τον κλάδο της χαρακτικής. Ενδεικτικά αναφέρουμε τους Α. Τάσσο, Β. Κατράκη, Κ. Γραμματόπουλο, Γ. Βελισσαρίδη, Γ. Μόσχο, Γ. Βαρλάμο, Λ. Μοντεσάντου, Ρ. Ανούση κ.ά.

Γεννημένος τον Ιούλη του 1894 στην Αλεξάνδρεια, ο Γ. Κεφαλληνός αποφοίτησε από το Αβερώφειο Γυμνάσιο και το 1913, μετά από μία σύντομη παραμονή του στη Γάνδη, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου ξεκίνησε σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών. Ενα χρόνο αργότερα, η απειλή του πολέμου, τον υποχρεώνει να φύγει μαζί με την οικογένειά του, για την Αλεξάνδρεια. Εκεί, μέχρι το 1918, οργανώνει εργαστήριο στο σπίτι του, δημοσιεύει μελέτες για την τέχνη, γνωρίζεται με τον Κ. Καβάφη,ενώ το 1919 σε μια σύντομη παραμονή του στην Αθήνα, γνωρίζεται με τον Αγγελο Σικελιανό.Από το Μάρτη της ίδιας χρονιάς, ο Γ. Κεφαλληνός εγκαθίσταται στο Παρίσι. Ολοκληρώνει τις σπουδές του, γνωρίζεται με τον Κ. Βάρναλη και εικονογραφεί το πρώτο του βιβλίο.

Το Νοέμβρη του 1931, ο Γ. Κεφαλληνός εκλέχτηκε καθηγητής της χαρακτικής στην ΑΣΚΤ (διευθυντής της ΑΣΚΤ εκλέχτηκε το 1954) και ξεκίνησε το σημαντικό έργο της ανασύστασης της έδρας. Το πέρασμά του υπήρξε σταθμός στην ιστορία της σχολής. Με σημαντική ευρωπαϊκή παιδεία εφοδίασε με άρτια τεχνική και θεωρητική κατάρτιση τους μαθητές του. Ομως, παρά την προσωπική ακτινοβολία του και το θαυμασμό των μαθητών του, δεν προσπαθούσε να τους επηρεάσει ούτε στις αντιλήψεις τους, ούτε στην καλλιτεχνική τους εξέλιξη. Τους άφηνε να αναπτυχθούν ελεύθερα, σύμφωνα με την ιδιοσυγκρασία τους και τις προσωπικές τους επιλογές. Γι' αυτό οι μαθητές του, παρά την αυστηρή προσήλωση του δασκάλου στην τεχνική, βασισμένη στα κλασικά πρότυπα, είχαν ως καλλιτέχνες, εντελώς διαφορετική εξέλιξη. Στη διδασκαλία του ακολουθούσε κάθε χρόνο διαφορετικό είδος χαρακτικής: ασπρόμαυρη ή έγχρωμη ξυλογραφία, χαλκογραφία, λιθογραφία. Ως κορωνίδα της διδαχής του καθιέρωσε από το 1939 την τέχνη του βιβλίου, με βάση τα πρότυπα των μεγάλων δασκάλων της Δύσης, που αξιοποίησαν την εφεύρεση της τυπογραφίας και δημιούργησαν την παράδοση μιας υψηλής τέχνης, που αναπτύχθηκε παράλληλα με τη χαρακτική.

Παράλληλα, στο εργαστήρι του έπνεε αέρας δημοκρατικής ελευθερίας. Στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά, το εργαστήριό του και οι μαθητές του, φιλοτέχνησαν, δωρεάν, αφίσες για τον αγώνα ενάντια στους Ιταλούς. Η συμβολή του εργαστηρίου του στάθηκε πατριωτική και στα χρόνια της Κατοχής και της Εθνικής Αντίστασης. Εκεί, με την καθοδήγηση του Κεφαλληνού, τυπώθηκαν πολλά αντιστασιακά έργα του αγώνα. Οραματιστής και αγωνιστής ο Γ. Κεφαλληνός, φιλοτέχνησε δεκάδες έργα, πλημμυρισμένα από το βαθύ ανθρώπινο πόνο, από τον πύρινο ποταμό της Κατοχής. Μερικά μάλιστα, από το μαρτυρολόγιο που τ' ονομάζει "λιμό της κατοχής 1942", καταστράφηκαν από τους Γερμανούς. Τις ξυλογραφίες του που ήταν εμπνευσμένες από τους αγώνες για ελευθερία, τις παρουσίασε το 1948, στην Πανελλήνια Καλλιτεχνική Εκθεση.

Το Δεκέμβρη του 1944, ο Γ. Κεφαλληνός χαράζει τα ξύλα της "Ασκητικής" του Ν. Καζαντζάκη,ενώ το Δεκέμβριο του 1946, στη 10η Εκθεση του Βιβλίου,το "Παγώνι" των Κεφαλληνού - Παπαντωνίου,αποσπά το πρώτο βραβείο της Εταιρείας Φιλοτέχνων. Από το σημαντικό κύκλο δουλιάς του στην εικονογράφηση βιβλίων, σημειώνουμε ακόμα το λεύκωμα "Δέκα Λευκαί Λήκυθοι" του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών,που εκτύπωσε σε συνεργασία με τους μαθητές του Γιώργη Βαρλάμο, Λουίζα Μοντεσάντου.Το 1954 ο Γ. Κεφαλληνός εκλέχτηκε διευθυντής της ΑΣΚΤ για μια δεκαετία και το 1956 ανανεώθηκε η θητεία του. Στη διάρκειά της άρχισε η αναδιοργάνωση και ο εκσυγχρονισμός του ιδρύματος. Τότε, μεταξύ άλλων, ιδρύθηκαν και τα Φροντιστήρια Εφαρμογών και τα τρία Εργαστήρια της Σχολής.

Ο Γ. Κεφαλληνός υπήρξε, αναμφίβολα, ένας από τους κορυφαίους της ελληνικής τέχνης. Σεμνός αγωνιστής, πρωτοπόρος καλλιτέχνης, με το δημοκρατικό του πνεύμα, σφράγισε τη χαρακτική δημιουργία της σύγχρονης Ελλάδας.

Ηλ. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ