α. Καθιερώνει 26 γραπτές απρόσωπες πανελλήνιες εξετάσεις, με θέματα παρμένα από Κεντρική Τράπεζα Ερωτήσεων για τις νέες και τους νέους στις τάξεις Β και Γ του Ενιαίου Λυκείου. Με τέτοιες διαδικασίες είναι αμφίβολο αν τα μισά παιδιά που προάγονται από την Α Λυκείου θα μπορούν να πάρουν απολυτήριο ευπαρουσίαστο και ακαδημαϊκά αξιοποιήσιμο.

β. Ετσι οικοδομεί έναν εξεταστικό λαβύρινθο. Μπροστά στην είσοδό του:

- Για όλους η αγωνία μεγαλώνει.

- Για όσους αντέχουν οικονομικά, η συρροή προς τα φροντιστήρια πυκνώνει.

- Για τους οικονομικά εύρωστους βέβαια υπάρχει μια άλλη επιλογή: η φυγή(2) προς κάποιο ξένο λύκειο, για να αποκτήσουν εκεί το ποθητό Απολυτήριο και ίσως για να ολοκληρώσουν εκεί σπουδές.

γ. Τόσο πολλές εξεταστικές διαδικασίες εξωτερικές δε μας είναι γνωστές από κανένα εκπαιδευτικό σύστημα. Εδώ αξιοποιούνται για σύνθλιψη των παιδιών ακόμη και τα θρησκευτικά, που συνήθως αποτελούν αλλού μέσο ευαισθητοποίησης των συνειδήσεων για αλληλεγγύη των ανθρώπων και ελπίδα. Εδώ θα καταντήσουν μέσο πίεσης των συνειδήσεων (3).

δ. Υπό το βάρος τόσης παιδαγωγικής αστοργίας μέσα στο Ενιαίο Λύκειο - ελπίζουν ίσως οι εισηγητές του ότι - πολλοί θα αναγκαστούν να φύγουν προς το Τεχνικό και Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο,όπου το πρόγραμμα κατάρτισης κυριαρχεί, το πρόγραμμα μόρφωσης σχεδόν απουσιάζει και η ελπίδα για παραπέρα παιδεία σχεδόν εκλείπει. Εκεί διαμορφώνεται περίπου σχολείο εφήβων απελπισμένων,χωρίς αυτοπεποίθηση.

ε. Παράλληλα προς όλα αυτά διαβάζουμε - με απορία ή έκπληξη δικαιολογημένη - στο πιο επίσημο ενημερωτικό φυλλάδιο του υπουργείου Παιδείας (Ενιαίο Λύκειο: το νομοθετικό πλαίσιο, σελ. 70): "Δικαίωμα συμμετοχής στη δοκιμασία δεξιοτήτων (4) έχουν... και οι κάτοχοι απολυτηρίου Λυκείου ξένων σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που εδρεύουν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό".

στ. Αναρωτιέστε υποθέτω, όπως κι εγώ:

- Ποιοι θα είναι αυτοί οι "κάτοχοι";

- Αφού θα έχουν απολυτήριο ξένων λυκείων, γιατί θα μας "προτιμήσουν" για τη δοκιμασία δεξιοτήτων;

- Μήπως θα έχουν το προνόμιο (5) να παίρνουν το απολυτήριο με αυτοπεποίθηση ατσαλάκωτη έξω από το δικό μας λαβύρινθο κι έπειτα την πιστοποίηση δεξιοτήτων από μας, ώστε άνετα και γενναία να εκτοπίζουν τους εδώ ιθαγενείς, όσους θα επιβιώνουν από τη βουλιμία του Μινώταυρου;

- Και μήπως έτσι θα προκαλέσουμε εμείς κύμα φυγής (των οικονομικά εύρωστων) προς τα ξένα λύκεια, που θα "εδρεύουν στην Ελλάδα ή το εξωτερικό"; Και έσται η εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης!

Αν όλα τα παραπάνω έχουν βάση αντικειμενική (βλέπε τη σημ. 1), υπάρχουν κάποιοι που δε συμμερίζονται τους φόβους μας για τις συνέπειες; Και αντους συμμερίζονται έστω λίγο, πως μπορούν να σιωπούν;Μήπως έχουμε γητευτεί με μάγια της εξουσίας ή έχουμε πάθει άμβλυνση στο ιστορικό αισθητήριό μας; Ακούσια έρχεται στο πεδίο της ιστορικής μνήμης - συνείδησης ένας ανεπιθύμητος συνειρμός: το 1910 το Κόμμα των Φιλελευθέρων έβγαινε σφριγηλό στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής με διακηρύξεις για κοινωνική δικαιοσύνη και σεβασμό για την ελευθερία των συνειδήσεων, αλλά το ίδιο κόμμα το 1929 ψήφιζε χωρίς τύψεις το ιδιώνυμο (δίωξη του φρονήματος) (6).

Η σημερινή πολιτική ηγεσία ανέλαβε το 1981 την εξουσία με πλούσιες υποσχέσεις για αλλαγή προς την κατεύθυνση της κοινωνικής ευαισθησίας και δικαιοσύνης. Και σήμερα προωθεί με ήρεμη συνείδηση μια "μεταρρύθμιση" καταθλιπτική για τις ελπίδες των νέων. Μήπως έτσι κλείνει τον κύκλο της σταδιοδρομίας της; Αδοξα τότε, αδοξότερα σήμερα; (7)

Φ. Κ. ΒΩΡΟΣ, Ph. D.

Επίτιμος σύμβουλος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Σημειώσεις:

(1) Τα στοιχεία που χρησιμοποιούμε έχουν επίσημη πηγή τα ενημερωτικά φυλλάδια του υπουργείου Παιδείας. (βλέπε παρακάτω)

(2) Ετσι θα αποκτήσουμε και μαθητική μετανάστευση, αντί να αναχαιτίσουμε τη φοιτητική!

(3) Πώς θα αντιδράσουν οι νέοι; Ισως με επίκληση συνταγματικού δικαιώματος (άρθρο 16), ίσως πιο αθόρυβα και ριζικά: απαλλαγή της συνείδησής τους... Η Εκκλησία θα έχει τη συνετή τόλμη να ζητήσει από την πολιτεία να μη χρησιμοποιήσει και τα θρησκευτικά για σύνθλιψη της ελπίδας;(4) Η δοκιμασία αυτή αποτελεί προϋπόθεση για την πρόσβαση στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση.

(5) Προνόμιο λέγεται το δικαίωμα που έχουν κάποιοι να είναι πάνω από το νόμο που ισχύει για τους άλλους, τους ίσους.

(6) Ο Γ. Κατηφόρης χαρακτηρίζει το ιδιώνυμο και τα συναφή νομοθετήματα Νομοθεσία των Βαρβάρων.

(7) Υπάρχει μια ακόμη πιο άδοξη πτυχή της μεταρρύθμισης: τα φυλλάδια για την αξιολόγηση των μαθητών, περιέχουν απίθανα ατοπήματα: γλωσσικά, παιδαγωγικά, επιστημονικά. Θα χρειαστεί άρθρο χωριστό.