Συμπαραστάτες σε αυτή την προσπάθεια οι πολιτικοί φορείς της λεγόμενης αντιπολίτευσης. Οι προτάσεις που κάνουν δεν είναι προτάσεις για μια πραγματικά φιλολαϊκή μεταρρύθμιση, που την έχει ανάγκη η παιδεία, αλλά και για το πώς θα κάμψουν τον πρωτόγνωρο και μεγαλειώδη αγώνα των μαθητών. Κρατούν αποστάσεις από το νόμο, ενώ στην ουσία τον στηρίζουν. Οι "αλλαγές" που προτείνουν είναι στην ουσία ανώδυνες και σε καμία περίπτωση δε θίγουν τους πραγματικούς στόχους του νόμου (π. χ. αναστολή των εξετάσεων στη Β Λυκείου για φέτος, μείωση του ποσοστού συμμετοχής του βαθμού της Β Λυκείου στο βαθμό του απολυτηρίου κτλ.).

Στην κατεύθυνση καταστολής των μαθητικών αγώνων και της υλοποίησης του νόμου βοηθούν με "επιχειρήματα" διάφοροι αρθρογράφοι και τηλεπαρουσιαστές, προσπαθώντας να αντιστρέψουν την πραγματικότητα και να αφήσουν στην αφάνεια τους πραγματικούς στόχους της λεγόμενης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης (γνωρίζουν ότι η κυβέρνηση δε θα φανεί αχάριστη). Χτυπούν ανελέητα τις μορφές του αγώνα που διάλεξαν οι ίδιοι οι μαθητές και για να φανούν αληθοφανείς, "κριτικάρουν" το νόμο και εμφανίζουν σαν προβλήματα διαδικαστικά ζητήματα, όπως την προχειρότητα, τη βιασύνη και την έλλειψη διαλόγου.

Η προσπάθεια της κυβέρνησης για την ενεργοποίηση του λεγόμενου κοινωνικού αυτοματισμού έχει πενιχρά αποτελέσματα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά.

Είναι γνωστό ότι ο νόμος 2525 ψηφίστηκε από το Θερινό Τμήμα της Βουλής το Σεπτέμβριο του '97, χωρίς ουσιαστική συζήτηση και χωρίς να προηγηθεί διάλογος με τους εμπλεκόμενους φορείς και αυτό με ευθύνη της κυβέρνησης.

Ο στόχος του νόμου αυτού, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, είναι "η αναβάθμιση του Λυκείου". Αν πράγματι υπάρχει τέτοιος στόχος, θα απέφευγε το διάλογο;

Η κυβέρνηση, έχοντας στη διάθεσή της τα μέσα ενημέρωσης, αντί διαλόγου καταφεύγει σε παραπληροφόρηση, πιστεύοντας ότι οι πραγματικοί στόχοι που βάζει αυτός ο νόμος δε θα γίνονταν αντιληπτοί. Ομως δεν τα κατάφερε. Αυτός είναι και ο λόγος που φούντωσαν οι αγώνες για την κατάργηση αυτού του νόμου.

Εάν πράγματι υπήρχε στόχος για την αναβάθμιση της δημόσιας δωρεάν παιδείας, η πρώτη κίνηση από μεριάς κυβέρνησης, που θα έπρεπε να είχε γίνει, ήταν η σημαντική αύξηση των δαπανών για την παιδεία. Κάτι τέτοιο όμως δεν έγινε. Αντίθετα, οι δαπάνες για την παιδεία σε ποσοστό επί του κρατικού προϋπολογισμού κάθε χρόνο μειώνονται και είμαστε η τελευταία χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις δαπάνες αυτές.

Είναι ολοφάνερο ότι γίνεται μεγάλη προσπάθεια να συμπιεστούν ακόμη περισσότερο αυτές οι δαπάνες, στο όνομα της ΟΝΕ. Δεν είναι τυχαίο ότι το υπουργείο Παιδείας με σχετική εγκύκλιο τονίζει πως ο αριθμός μαθητών στα τμήματα πρέπει να είναι 35!

Ορισμένα από τα βιβλία της κατεύθυνσης έφτασαν στα σχολεία τις ημέρες των καταλήψεων, με καθυστέρηση δύο μηνών και πάνω, τη στιγμή που τα ίδια τα βιβλία διοχετεύτηκαν στα βιβλιοπωλεία προφανώς από το δημόσιο, αφού αυτό τα εκδίδει από το καλοκαίρι. Είναι προμήνυμα κατάργησης της δωρεάν διανομής.Δε θα σχολιάσω το ότι σε πολλά από αυτά άλλαξαν εξώφυλλα για να τα παρουσιάσουν ως καινούρια.

Το περιεχόμενο στα περισσότερα είναι κάκιστο. Η εξεταστέα ύλη πολύ μεγάλη και ο ρυθμός διδασκαλίας υποχρεωτικά γρήγορος. Στα περισσότερα σχολεία τα εργαστήρια που απαιτούνται είναι ανύπαρκτα και είναι αδύνατη η λειτουργία αυτών των σχολείων στην τεχνολογική κατεύθυνση, αλλά και στις άλλες κατευθύνσεις δεν μπορούν να διδαχθούν ορισμένα μαθήματα επιλογής, π. χ. πληροφορική. (Εκφράζεται όμως η αφελής απορία (;), γιατί τα φροντιστήρια αύξησαν κατακόρυφα τον τζίρο τους;).

Ας σταθούμε όμως σε σημεία - κλειδιά του νόμου, σημεία που αποφεύγει να συζητήσει η κυβέρνηση.

- Οι μαθητές της Β Λυκείου θα δώσουν στο τέλος της χρονιάς πανελλαδικές προαγωγικές εξετάσεις σε 13 μαθήματα.

- Οι εξετάσεις αυτές δεν μπορούν να δοθούν 2η φορά για βελτίωση βαθμού.

- Ο γραπτός βαθμός είναι αυτός που μετράει ουσιαστικά και όχι ο προφορικός, γιατί ο προφορικός βαθμός σε περίπτωση που είναι μεγαλύτερος τρεις μονάδες από το γραπτό, αναπροσαρμόζεται έτσι ώστε να μην τον ξεπερνά περισσότερο από τρεις μονάδες. Ετσι, δεν παίρνουν υπόψη την προσπάθεια που κατέβαλε ο μαθητής ολόκληρη χρονιά να πετύχει μεγάλο προφορικό, ενώ υπάρχει ο κίνδυνος σε μια στιγμή αδυναμίας στις εξετάσεις να πάρει μικρό βαθμό στα γραπτά.

Αν πάρουμε όμως υπόψη μας ότι ο γενικός βαθμός της Β τάξης μετράει κατά 30% στο βαθμό Απολυτηρίου, αυτό σημαίνει ότι πλέον το μέλλον του μαθητή για τη συνέχιση και την εισαγωγή του σε μια "καλή" Σχολή στο Πανεπιστήμιο ήδη έχει κριθεί.

Τα αποτελέσματα των γραπτών εξετάσεων των μαθητών εξαρτώνται από μια σειρά παράγοντες: την ψυχολογική κατάσταση, την καλή υγεία, τη σε βάθος γνώση του αντικειμένου, την κατάλληλη ωριμότητα. Για τη συγκεκριμένη δε περίπτωση ο μαθητής θα έχει έντονα στο μυαλό του τη σκέψη ότι αν δε γράψει καλά, τα όνειρα για κάποια πανεπιστημιακή σχολή θα μείνουν απραγματοποίητα.

Και εδώ μπορεί να συμβεί το εξής τραγελαφικό: Μαθητές που απέτυχαν ολικά ή μερικά σ' αυτές τις εξετάσεις, να έχουν όλα τα προσόντα να μπουν σε μια πανεπιστημιακή σχολή, όταν θα έχουν την κατάλληλη ηλικία. Τότε όμως θα είναι ανέφικτο, εξαιτίας των όχι καλών αποτελεσμάτων της Β τάξης.

Οσοι μαθητές καταφέρουν να περάσουν τη Β τάξη, για να πάρουν Απολυτήριο, πρέπει στο τέλος της χρονιάς της Γ τάξης να ξαναδώσουν πανελλαδικές απολυτήριες εξετάσεις σε άλλα 13 μαθήματα. Και μετά από αυτά θα εξεταστούν και σε τεστ δεξιοτήτων. Το τι θα είναι αυτά τα τεστ, ακόμη κανείς δε γνωρίζει.

Σ' όλη αυτή τη διαδικασία θα συμμετάσχουν και οι μαθητές των Νυχτερινών Σχολείων. Είναι γνωστό ότι οι μαθητές αυτοί την ημέρα εργάζονται και είναι αδύνατο να πάρουν μέρος σε πανελλαδικές εξετάσεις 26-27 μαθημάτων. Στην ουσία ο νόμος καταργεί τα νυχτερινά σχολεία, αφού κανείς μαθητής τους δε θα μπορεί να πάρει απολυτήριο.

Καταργούνται τα Πολυκλαδικά, τα ΤΕΛ και τα διάφορα άλλα Λύκεια.

Δημιουργούνται τα ΤΕΕ (Τεχνολογικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια). Χωρίς υποδομή, χωρίς πρόγραμμα, με αυτοσχεδιασμό όσων διδάσκουν εκεί. Από συνάδελφο που διδάσκει σε αυτά, χαρακτηρίστηκαν ως ο "Καιάδας" για τους αδύνατους μαθητές.

Με το απολυτήριο του Λυκείου, η εισαγωγή στα ΑΕΙ και ΤΕΙ θα είναι ελεύθερη... Εδώ αποφεύγουν να πουν τον αριθμό των μαθητών, που θα παίρνουν απολυτήριο και ότι για τις λεγόμενες καλές σχολές θα υπάρχει έντονος ανταγωνισμός. Από τα παραπάνω γίνεται ολοφάνερο ότι ένας από τους στόχους του νόμου είναι η ουσιαστική μείωση του αριθμού των μαθητών που θα φοιτούν στο Λύκειο.Αν ήθελε πραγματική, σε θετική κατεύθυνση μεταρρύθμιση, θα άρχιζε πειραματικά από τις κατώτερες προς τις ανώτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Φυσικά σε καμιά περίπτωση η όποια μεταρρύθμιση δε θα μπορούσε να έχει σαν κεντρικό άξονα το εξεταστικό σύστημα.

Το επιχείρημα που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση και διάφοροι αρθρογράφοι ότι οι κινητοποιήσεις είναι υποκινούμενες, γιατί αν δεν ήταν, όπως υποστηρίζουν, θα έπρεπε να είχαν αρχίσει με την ψήφιση του νόμου και όχι τους δύο τρεις τελευταίους μήνες, πέφτει στο κενό. Δεν υπήρξαν έντονες αντιδράσεις εξαρχής, εξαιτίας της συστηματικής παραπληροφόρησης από τη μεριά της κυβέρνησης, η οποία τότε είχε σαν σημαία την "ελεύθερη είσοδο" στα Πανεπιστήμια. Δηλαδή τη μισή αλήθεια.

Γιατί δεν ενημέρωνε ουσιαστικά για το πώς θα παίρνουν οι νέοι τα απολυτήρια των Λυκείων και ότι μόνο ένας μικρός αριθμός μαθητών θα είχε τέτοια δυνατότητα εξερχόμενος από το λαβύρινθο των πολλαπλών εξετάσεων.

Η κυβέρνηση κάνει μεγάλη προσπάθεια να κρύψει ποιους πραγματικά μαθητές "χτυπά" ο νόμος. Η κάθε αλλαγή, "μεταρρύθμιση", που έγινε τα τελευταία 20 χρόνια στην Παιδεία ήταν χειρότερη της προηγούμενης. Στόχος τα παιδιά των οικονομικά ασθενέστερων τάξεων. Τώρα αυτός ο νόμος χτυπά και τα παιδιά των μεσαίων στρωμάτων, εκείνων που ενδεχομένως θα είχαν την οικονομική δυνατότητα να σπουδάσουν έστω και στο εξωτερικό. Τώρα αυτό θα είναι αδύνατο γιατί δε θα υπάρχει διαθέσιμο απολυτήριο λυκείου.Λύσεις θα έχουν πάντα εκείνοι που έχουν μεγάλη οικονομική δυνατότητα. Θα μπορούσαν ενδεχομένως να στείλουν τα παιδιά τους σε κάποιο ευρωπαϊκό λύκειο, στο οποίο ισχύουν άλλοι κανόνες. Το πιο πιθανό είναι να αρχίσουν να φυτρώνουν διάφορα ξένα λύκεια σαν μανιτάρια στη χώρα μας. Ετσι θα έχουμε δύο κατηγορίες σχολείων, τα υποβαθμισμένα δημόσια και τα καλά ιδιωτικά, τα σχολεία των λίγων.

Ενας από τους στόχους του νόμου είναι και η υποβάθμιση της δημόσιας εκπαίδευσης. Συνειδητή κυβερνητική επιλογή και όχι βιασύνη ή προχειρότητα. Είναι γνωστό ότι ο Ν.2525/97 είναι πιστό αντίγραφο σχετικής έκθεσης του ΟΟΣΑ για το πώς πρέπει να είναι η ελληνική παιδεία.

Για όσους δε γνωρίζουν, στην έκθεση αυτή ο ΟΟΣΑ δίνει συγκεκριμένες και λεπτομερείς οδηγίες για τις αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, προκειμένου να ανταποκριθεί στις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου για την παραγωγή "ευέλικτου εργατικού δυναμικού". Φυσικά εργατικού δυναμικού περιορισμένης μόρφωσης, καταρτισμένο απλώς χωρίς απαιτήσεις και χωρίς δυνατότητα να δώσει απαντήσεις σε ουσιαστικά ερωτήματα για την ανεργία, τη φτώχεια και τον πλούτο, τον πόλεμο και την ειρήνη κτλ. και να αντισταθεί σε κάθε μορφής εκμετάλλευση. Να είναι ικανοποιημένο από τη μερική απασχόληση και οπωσδήποτε να μη διεκδικεί. Η ΕΕ και η κυβέρνηση θέλουν τα παιδιά των εργατών εργάτες και να μορφώνονται εκείνοι που έχουν οικονομική δυνατότητα, οι οποίοι θα είναι και οι συνεχιστές της πολιτικής τους. Θέλουν νέους άβολους χειροκροτητές, χωρίς ενδιαφέροντα.

Τα αποτελέσματα των στόχων που βάζει ο νόμος 2525/97 θα φανούν άμεσα στο μέλλον, οι παρενέργειες με την έναρξη της εφαρμογής του έχουν ήδη φανεί. Ηδη από πέρσι ο αριθμός των μαθητών που φοιτά στα φροντιστήρια αυξήθηκε απότομα. Οι μαθητές καθημερινά κάθονται 12-14 ώρες στα θρανία και η προσπάθεια για μελέτη ύστερα από την υπερβολική κούραση της ημέρας, όπως είναι φυσικό, δεν έχει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Ετσι, οι μαθητές δε θα μαθαίνουν σε βάθος και θα αρκούνται στην επιφανειακή "γνώση".

Η προσπάθεια που κάνει η κυβέρνηση να πείσει γονείς και μαθητές ότι δε χρειάζονται τα φροντιστήρια δεν πείθει κανέναν, γιατί όλοι διαπιστώνουν ότι η κυβέρνηση όχι μόνο δεν ενδιαφέρεται, αλλά υπονομεύει τη δημόσια δωρεάν παιδεία.

Για ελεύθερο χρόνο μαθητών δεν μπορούμε να μιλάμε, όχι μόνο για τα Λύκεια αλλά και για τα Γυμνάσια ακόμη, κάτι που είναι απαραίτητο και επιβεβλημένο.Η ψυχολογική πίεση που ασκείται είναι έντονη και φυσικά μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο μαθητής δεν αναπτύσσεται σαν πολύπλευρη προσωπικότητα. Ενας ακόμη ανομολόγητος στόχος του νόμου.Κανείς από αυτούς που επιχειρούν να επιβάλουν αυτόν το νόμο δε σκέφτεται τα ανεξίτηλα τραύματα στην ψυχική υγεία των μαθητών εκείνων που δε θα καταφέρουν να βγουν από αυτόν τον κυκεώνα των εξετάσεων, αλλά και όσων ακόμη θα πάρουν απολυτήριο πετυχαίνοντας ή όχι την πανεπιστημιακή σχολή που επιθυμούν. Κανείς τους δε θέλει να σκεφτεί το υλικό κόστος, αλλά και τις ψυχολογικές επιδράσεις όλης αυτής της κατάστασης και στην οικογένεια και στο μαθητή που θα έχει την τόλμη ή το "θράσος" να φοιτήσει στο Λύκειο και δε θα αρκεστεί στο απολυτήριο του Γυμνασίου ή κάποιου ΤΕΕ.

Από άλλους ακούγεται καλόπιστα και από άλλους όχι ότι ο νόμος τώρα, αφού δεν μπορεί να καταργηθεί, τουλάχιστον να βελτιωθεί. Εδώ πιστεύω χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή. Αν, για παράδειγμα, "βελτιωθεί" ο νόμος, μειώνοντας π. χ. τον αριθμό των εξεταζόμενων μαθημάτων ή αλλάζοντας κάποιους συντελεστές βαθμολογίας κτλ., οι στόχοι του παραμένουν, οπότε δε θα έχουμε βελτίωση, αλλά απλώς παραπλάνηση. Αν αλλάξουν ριζικά οι στόχοι του νόμου, δηλαδή καταργηθεί ο νόμος και έρθει άλλος που να υπηρετεί το στόχο ενιαία δημόσια δωρεάν εκπαίδευση για όλους, τότε θα υπάρξει πραγματική βελτίωση της εκπαίδευσης. Συνεπώς το αίτημα πρέπει να μπαίνει καθαρά. Κατάργηση του νόμου και αντικατάστασή του με άλλον που να υπηρετεί τον παραπάνω στόχο. Αλλαγή του νόμου, έτσι ώστε:

- Να υπηρετεί τη δημόσια δωρεάν εκπαίδευση.

- Να προβλέπει δωρεάν, σύγχρονο, δωδεκάχρονο, υποχρεωτικό δημόσιο σχολείο.

- Να προβλέπει ουσιαστικές δαπάνες για την παιδεία.

- Να εξασφαλίζει μόρφωση σ' όλους τους νέους, ασχέτως οικονομικής δυνατότητας.

Αν ήθελε η κυβέρνηση έναν τέτοιο νόμο, τότε πράγματι και διάλογο θα έκανε και θα εξασφάλιζε πραγματική ενημέρωση σε όλους. Τότε φυσικά η παραπαιδεία δε θα είχε λόγο ύπαρξης.

Για να γίνουν όμως όλα αυτά, χρειάζεται σχετική πολιτική βούληση και τέτοια δε διαθέτει η κυβέρνηση.

Ο άλλος επιβεβλημένος δρόμος είναι ο δρόμος του συντονισμένου αγώνα, από όλους τους φορείς της εκπαίδευσης, απ' όλο το λαό ενάντια σ' αυτή την πολιτική. Τότε μόνο μπορούν να προκύψουν ουσιαστικές λύσεις.

Τρίτος δρόμος δεν υπάρχει, ας μην τον ψάχνουμε.

Δημήτρης ΤΣΙΜΟΥΡΑΣ

Εκπαιδευτικός