Θέσεις για τα προβλήματα της παιδείας και τις αγωνιστικές κινητοποιήσεις

Ενα μεγάλο μέρος των εργαζομένων της χώρας μας, ιδιαίτερα η σημερινή λαϊκή εργατική οικογένεια, κατανοεί και συμμερίζεται τη νεανική αντίδραση στην υποβάθμιση της παιδείας και της μόρφωσης γενικότερα. Ολο και περισσότεροι εργαζόμενοι συνειδητοποιούν ότι "δεν πάει άλλο" με το χάλι της εκπαίδευσης, ότι πρέπει να μπει φραγμός στην πολιτική που υψώνει νέους φραγμούς στη μόρφωση και στη ζωή για τα παιδιά των μισθοσυντήρητων, των άνεργων και μισοάνεργων, τα παιδιά των φτωχών ΕΒΕ και της αγροτιάς που υποφέρει.

Η κυβέρνηση ανησυχεί, γιατί πέφτουν στο κενό οι προσπάθειες παραπληροφόρησης του λαού. Προσφεύγει σε ανοιχτή επίδειξη αυταρχισμού με απειλές για ποινικοποίηση των αγώνων. Με τη βοήθεια όλων των μηχανισμών του κράτους και των ΜΜΕ που ελέγχει ή συνεργάζεται, προσπαθεί να εμφανίσει το κίνημα παιδείας ως παράγοντα ανωμαλίας. Βάλλει ανοιχτά εναντίον των δημοκρατικών κατακτήσεων, χρησιμοποιεί διάφορες μορφές αντικομμουνισμού. Θεωρεί επικίνδυνους και αδικαιολόγητους τους δίκαιους αγώνες που βάζουν σε αμφισβήτηση την εκπαιδευτική της πολιτική και τους γενικότερους αντιλαϊκούς στόχους της στο όνομα δήθεν του εθνικού στόχου της ΟΝΕ.

Οδηγεί βίαια ένα μεγάλο μέρος των μαθητών έξω από το λύκειο κι ακόμα πιο μακριά από τις ανώτατες σπουδές, μέσα από ένα πυκνό πλέγμα εξεταστικών φίλτρων, για να τους εξωθήσει πρόωρα σε περιορισμένου και εφήμερου χαρακτήρα γνώσεις, στη λεγόμενη "κατάρτιση στις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς". Ετσι η μετεξέλιξη του λυκείου αποκλειστικά σε προθάλαμο των ΑΕΙ και η ενίσχυση του ταξικού - επιλεκτικού του ρόλου αποσκοπεί στην ανάδειξη της στενής και υποβαθμισμένης τεχνικο-επαγγελματικής κατάρτισης στα ΤΕΕ, σε αναγκαστική "μορφωτική" διέξοδο για την πλειοψηφία ιδιαίτερα των αδύναμων οικονομικά και κοινωνικά μαθητών. Την ίδια κατεύθυνση υπηρετεί σε ένα δεύτερο επίπεδο και η διατυμπανιζόμενη "διεύρυνση" της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης με σπουδές στενής κατάρτισης (ΠΣΕ, νέα τμήματα και κύκλοι σπουδών). Στόχος είναι η διαμόρφωση του "απασχολήσιμου" δυναμικού που θα περιπλανιέται στην ανεργία και θα δουλεύει χωρίς απαιτήσεις και δικαιώματα και προπαντός χωρίς να αμφισβητεί το κοινωνικοοικονομικό σύστημα.

Πρώτοι αποβάλλονται από το Λύκειο οι εργαζόμενοι νυχτερινοί μαθητές και οι μαθητές των πρώην ΤΕΛ. Στα ΤΕΕ, ιδρύματα που προβάλλονται σαν διέξοδος σε "όσους δεν παίρνουν τα γράμματα" και μέχρι στιγμής λειτουργούν χωρίς βιβλία, καθηγητές και προγράμματα, θα εξοικειώνονται από μικρότερη ηλικία, μέσα από τη μαθητεία, στην εκμετάλλευση και στην υποταγή.

Ακυρώνει την όποια μορφωτική λειτουργία είχε απομείνει στο Λύκειο, με την ασφυκτική σύνδεσή του με το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ - ΤΕΙ, με τη μετατροπή του, από την Α τάξη του, σε προπαρασκευαστήριο διαρκών και κρίσιμων, πανελλαδικού χαρακτήρα, εξετάσεων, με τη σύνθλιψη κάθε ανάσας ελεύθερου χρόνου των μαθητών του στις συμπληγάδες "σχολείο - φροντιστήριο". Με το ξέφρενο ανταγωνιστικό κλίμα που καλλιεργεί, εκτινάσσει τη ζήτηση και το κόστος της "παραπαιδείας", αδειάζοντας τις τσέπες των γονιών, για να γεμίσουν εκείνες των μεγαλοφροντιστηριούχων και των σχολαρχών επαγγελματικής κατάρτισης που ετοιμάζονται να εμπορευτούν τις ελπίδες των "απορριφθέντων".

Αχρηστεύει και τα τελευταία ψήγματα γενικής παιδείας του λυκείου, γιατί διευρύνει και δεν καταργεί το σύστημα των δεσμών, εισάγοντας "κατευθύνσεις" που ξεκινούν νωρίτερα, από τη Β τάξη. Κυρίως όμως γιατί εντείνει τη σύγχυση και την αδυναμία των μαθητών να αποκτήσουν συνολική - γενική εικόνα του κόσμου και να συλλάβουν την ουσία των πραγμάτων, μέσα από έναν κυκεώνα ασύνδετων και αλληλοσυγκρουόμενων γνώσεων και πληροφοριών.

Με πρόσχημα την αντιμετώπιση της απομνημόνευσης και του στείρου εγκυκλοπαιδισμού, προωθείται η αντιεπιστημονικότητα, ο φορμαλισμός, η τυπολατρία και ο άκρατος σχολαστικισμός. Οι πιο ακραίες εθνικιστικές και αντιδραστικές απόψεις και αντιλήψεις σηκώνουν κεφάλι μέσα από τις σελίδες των νέων βιβλίων.

Συνταγή των νέων προγραμμάτων και της γενικότερης λειτουργίας του λυκείου είναι η απόλυτη χειραγώγηση της σκέψης και της κρίσης των μαθητών. Η διαμόρφωση ενιαίων και ομοιόμορφων συντηρητικών νοοτροπιών και προτύπων απέναντι στην κοινωνία και στην επιστήμη, για τη διάπλαση ανθρώπων που θα υιοθετούν και θα εσωτερικεύουν τις κάλπικες αξίες της άρχουσας τάξης, τον ανταγωνισμό, τον ατομικισμό, την επιχειρηματικότητα. Πρόκειται για το φυσικό επακόλουθο μιας εκπαίδευσης που στόχο της έχει να διαμορφώσει προπάντων υπάκουα εργατικά χέρια, που θα υπηρετήσουν αποτελεσματικότερα την ανταγωνιστικότητα των μονοπωλίων και τις βλέψεις της εγχώριας άρχουσας τάξης για την είσοδό της στο σκληρό πυρήνα της ΕΕ. Ταυτόχρονα όμως επιδιώκει την ανάδειξη, μέσα από αυστηρό κρησάρισμα, ενός ολιγάριθμου, επίλεκτου και έμπιστου για την αστική τάξη στρώματος, που με αναβαθμισμένες ικανότητες θα ανταποκριθεί στους στόχους της γενικότερης αντιδραστικής αναδιάρθρωσης του καπιταλιστικού συστήματος.

Γι' αυτό η λεγόμενη μεταρρύθμιση έχει παράλληλο και βασικό στόχο τη χειραγώγηση του βασικού συντελεστή μόρφωσης και διαπαιδαγώγησης, του εκπαιδευτικού, με το νέο τρόπο πρόσληψης, αλλά και τη συνεχή "αξιολόγηση" του βαθμού συμμόρφωσής του.

Η κυβερνητική κατεύθυνση να συμπτυχθούν τα τμήματα των μαθητών αποκαλύπτει ότι οι "καινοτομίες" των ολοήμερων και της "πρόσθετης διδακτικής στήριξης", που χρυσώνουν το χάπι της σχολικής εγκατάλειψης και των νέων ταξικών φραγμών, θα εφαρμοστούν με το υπάρχον εκπαιδευτικό προσωπικό σε βάρος της κύριας λειτουργίας του σχολείου. Εκδηλώνεται έτσι η πρόθεση της κυβέρνησης να μειώσει τους διορισμούς δασκάλων και καθηγητών, για να περιορίσει ακόμη περισσότερο τις δαπάνες για την παιδεία. Ταυτόχρονα τα προβλήματα αθλιότητας των σχολικών εγκαταστάσεων (βάρδιες, έλλειψη εργαστηρίων, συντήρησης κλπ.) παραμένουν και θα μεγαλώσουν εξαιτίας της ιδιωτικοποίησης του ΟΣΚ, που θα σημάνει τεράστια αύξηση του κόστους των εργασιών.

Με οικονομικό μοχλό τα κοινοτικά κονδύλια (ΕΠΕΑΕΚ) προωθείται μια άνευ προηγουμένου πίεση στα ΑΕΙ - ΤΕΙ, ώστε να διευρυνθούν με Προγράμματα Σπουδών Επιλογής (ΠΣΕ) και άλλα τμήματα στενής κατάρτισης, ενώ καταργούνται όσα κρίνονται "μη αποδοτικά". Είναι φανερή επιδίωξη να επιτευχθεί η αντιδραστική αναδιάρθρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ώστε αυτή να υπηρετήσει πλήρως τις ανάγκες της αγοράς, τις ανάγκες των γενικότερων νεοφιλελεύθερων αναδιαρθρώσεων. Μέσα από νέους φραγμούς και δίδακτρα, που σύντομα θα ακολουθήσουν, ένα σημαντικό μέρος των νέων που θα φτάσουν στα ΑΕΙ - ΤΕΙ θα αναγκαστούν στην πορεία να τα εγκαταλείψουν. Ετσι λίγοι, και ακόμη πιο ταξικά επιλεγμένοι, θα είναι εκείνοι που τελικά, κυρίως μέσα από μεταπτυχιακές σπουδές, θα αποκτούν γνώσεις ανώτατου επιπέδου.

Ετσι, το κίνημα για την Παιδεία δεν μπορεί να περιορίζεται σε μάχες οπισθοφυλακής, για τη διατήρηση των ελάχιστων κατακτήσεών του. Χρειάζεται να προτάξει στις διεκδικήσεις του, στόχους για μια Παιδεία που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες λαϊκές απαιτήσεις και στις κοινωνικές ανάγκες, που οι αντικειμενικές υλικές προϋποθέσεις γεννούν. Να διεκδικήσει την ποσοτική και ποιοτική ενίσχυση της Βασικής - Γενικής εκπαίδευσης, που θα βοηθήσει κάθε άνθρωπο να οργανώσει επιστημονικά τη σκέψη και να διαμορφώσει κριτήρια και στάση ζωής, για να γίνει ικανός να κυριαρχήσει στη ζωή του. Να προβάλει και να απαιτήσει τους βασικούς όρους - άξονες μιας άλλης πολιτικής για τα γενικότερα προβλήματα της παιδείας.

• Καθιέρωση Ενιαίου, 12χρονου, βασικού, υποχρεωτικού σχολείου, σαν απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο των πανεπιστημιακών σπουδών, αλλά και της όποιας επαγγελματικής εκπαίδευσης θα χρειαστεί ή θα θελήσει να αποκτήσει κανείς στη διάρκεια της ζωής του. Σχολείου για όλους, χωρίς ταξικές, φυλετικές, γεωγραφικές και άλλες διακρίσεις, χωρίς τον ξεπερασμένο ιστορικά διαχωρισμό σε δημοτικό - γυμνάσιο - λύκειο, που θα έχει ένα σκοπό: την ολόπλευρη συγκρότηση και την αρμονική ανάπτυξη της κοινωνικής προσωπικότητας και των ικανοτήτων (πνευματικών και χειρωνακτικών) κάθε ανθρώπου, ώστε να κατανοεί τον κόσμο στην ολότητά του και να μπορεί να τον αλλάζει. Σχολείου γενικής εκπαίδευσης, που ενσωματώνει στο πρόγραμμά του στοιχεία της τεχνικής, όχι για επαγγελματική εξειδίκευση, αλλά σαν γενική προετοιμασία για τη ζωή και την εργασία.
• Ριζική αναμόρφωση των σχολικών βιβλίων και προγραμμάτων, έτσι ώστε να απαλλαγούν από αλληλοεπικαλύψεις και δευτερεύουσας σημασίας - για τη γενική εκπαίδευση - γνώσεις, καθώς και από την αποσπασματικότητα, το ασύνδετο του γνωστικού περιεχομένου, που αχρηστεύουν το ενιαίο της γνώσης, το κριτικό πνεύμα, την ικανότητα ανάλυσης - σύνθεσης. Κυρίως να απαλλαγούν από τις αντιεπιστημονικές θεωρίες, τα αντικρουόμενα ρεύματα, το θρησκευτικό δογματισμό και τον εθνικισμό, που υποτάσσουν τη γνώση, την αγωγή και τη διάπλαση των νέων στα στενά όρια των μονοπωλιακών συμφερόντων, για ένταση της εκμετάλλευσης και της ενσωμάτωσης. Απαιτούνται νέα προγράμματα καιβιβλία, που μέσα από τη θεωρία, αλλά και την πράξη, από κοινού θα θέτουν τις επιστημονικές βάσεις, συμβάλλοντας στην πιο γενική επιστημονική θεώρηση της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας, μορφώνοντας ανθρώπους με συνείδηση "ανταγωνιστική" στην πνευματική και υλική εκμετάλλευση των λαϊκών στρωμάτων από τα μονοπώλια. Ανθρώπους που θα συνειδητοποιούν τη θέση τους στην κοινωνία και θα συντονίζουν το βήμα τους με την πραγματική νομοτέλεια της ιστορίας για μια ανώτερη κοινωνία.
• Κατάργηση της ιδιωτικής εκπαίδευσης και της έμμεσης ιδιωτικοποίησης της δημόσιας εκπαίδευσης.

Σχολείο που ολοκληρώνει το εκπαιδευτικό του έργο και αντιμετωπίζει τις ιδιαίτερες ανάγκες του κάθε μαθητή μέσα από τη σχολική πράξη, χωρίς να απαιτεί φροντιστήριο και κάθε είδους εξωσχολική "βοήθεια".

Ιδρυση δημόσιων ειδικών επαγγελματικών σχολών, ενταγμένων στο εκπαιδευτικό σύστημα, με σκοπό την εξασφάλιση δημόσιας και δωρεάν επαγγελματικής μόρφωσης και όχι ληξιπρόθεσμης κατάρτισης επί πληρωμή, όπως γίνεται στα λογής ΙΕΚ, ΚΕΚ, που πρέπει να καταργηθούν.

• Συγκρότηση Ενιαίας Ανώτατης Δημόσιας και Δωρεάν Εκπαίδευσης που θα καλλιεργεί την ικανότητα επιστημονικής σκέψης και δράσης και θα δίνει πλήρη επιστημονική επάρκεια σε όλους τους αποφοίτους της. Πανεπιστήμια διαρθρωμένα και σχεδιασμένα να υπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες και όχι την καπιταλιστική αγορά.

Το σοβαρό ζήτημα της πρόσβασης στα ΑΕΙ - ΤΕΙ δεν είναι ένα αυτόνομο εκπαιδευτικό πρόβλημα. Αφορά την εργατική τάξη, όλο το λαό, γιατί αντικειμενικά συνδέεται και επιδρά στη διαμόρφωση των πνευματικών και κοινωνικών δομών στη χώρα μας. Ουσιαστική αντιμετώπιση μπορεί να υπάρξει στο βαθμό που προωθούνται και εξασφαλίζονται ισότιμα, χωρίς φραγμούς, σ' όλους τους νέους, τους μαθητές, τους εργαζομένους, οι ευκαιρίες πρόσβασης στη γενική μόρφωση, στο βαθμό που αντιμετωπίζεται και εξασφαλίζεται η εργασιακή προοπτική τους με δικαιώματα, στο βαθμό που αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα ύπαρξης και άλλων κοινωνικών κριτηρίων, που περιορίζουν τις συνέπειες των ταξικών ανισοτήτων.

Για τα εξαιρετικά επείγοντα προβλήματα που εντείνει η αντιεκπαιδευτική μεταρρύθμιση να απαιτήσει:

• Να καταργηθεί το νέο σύστημα - "λαιμητόμος" για την αξιολόγηση και την πρόσβαση των μαθητών στα ΑΕΙ - ΤΕΙ. Ειδικότερα να καταργηθούν οι πανελλαδικές εξετάσεις της Β και Γ Λυκείου και να απεξαρτηθεί το πρόγραμμα και η λειτουργία του Λυκείου από τη διαδικασία επιλογής στα ΑΕΙ - ΤΕΙ.

Να αναβαθμιστεί η υπάρχουσα δημόσια τεχνικοεπαγγελματική εκπαίδευση (ΤΕΛ, ΤΕΣ) στην προοπτική του Ενιαίου 12χρονου σχολείου.

Να καταργηθούν τα ΤΕΕ, τα οποία αποτελούν υποδεέστερο σύστημα στενής κατάρτισης, παράλληλο του Λυκείου. Να ενισχυθεί και να βελτιωθεί, να αναδιοργανωθεί η νυχτερινή εκπαίδευση.

Να γίνουν μαζικοί διορισμοί εκπαιδευτικών από την επετηρίδα και να ακυρωθεί ο διάτρητος διαγωνισμός του ΑΣΕΠ. Αμεσος στόχος πρέπει να είναι: α) Η άμεση κάλυψη των κενών σε εκπαιδευτικό προσωπικό. β) Η μείωση της αναλογίας διδάσκοντα - διδασκομένων σε 1:15 στο δημοτικό και 1:20 στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, ξεκινώντας από τα σχολεία των φτωχότερων συνοικιών και περιοχών της χώρας. γ) Η ολοκλήρωση της εργασίας μέσα στο σχολείο (άθληση, καλλιτεχνική παιδεία, ευρύτερη πολιτιστική και κοινωνική λειτουργία κλπ.).

Οικονομική στήριξη και επιστημονική των εκπαιδευτικών μέσα από περιοδική ετήσια επιμόρφωση με ευθύνη των Πανεπιστημίων. Απόσυρση του νέου συστήματος ελέγχου και συμμόρφωσης των εκπαιδευτικών, που αποκαλείται αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου, ενώ στην πραγματικότητα αποβλέπει στην κρίση τους με ιδεολογικοπολιτικά κριτήρια και στη χειραγώγηση.

• Να καταργηθούν τα ΠΣΕ και το δήθεν ανοιχτό πανεπιστήμιο, καθώς και τα κάθε είδους δίδακτρα. Να κατοχυρώνεται η επιστημονική ειδίκευση στο πτυχίο. Να μη δημιουργηθούν οι πολλαπλοί προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί κύκλοι, η αποσύνδεση πτυχίου - επαγγέλματος.

Να κατοχυρωθούν και κυρίως να διεκδικηθούν στην πράξη τα δημοκρατικά δικαιώματα και η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, των επιστημονικών απόψεων στα σχολεία και στα Πανεπιστήμια. Να μην καταργηθεί το άσυλο, να προστατευτεί από τη σχεδιασμένη υπόσκαψη και συκοφάντησή του. Να κατοχυρωθεί και να διεκδικηθεί στην πράξη ο ρόλος των μαθητικών συμβουλίων.

• Να εξασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις για γενικευμένη και υποχρεωτική δίχρονη δημόσια και δωρεάν προσχολική αγωγή. Μια από τις βασικές προϋποθέσεις αποτελεί η ικανοποίηση των δίκαιων αιτημάτων για αύξηση του εισοδήματος της λαϊκής οικογένειας, των κοινωνικών παροχών, σε συνδυασμό με τον αγώνα για καταπολέμηση της ανεργίας και των συνεπειών της.

Να δημιουργηθεί σύγχρονη υποδομή και εργαστηριακός εξοπλισμός, ώστε όλα τα σχολεία να είναι πρωινά. Να σταματήσουν οι διαδικασίες ιδιωτικοποίησης του ΟΣΚ.

Να παρέχεται ουσιαστική δωρεάν εκμάθηση ξένης γλώσσας κατά τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Να εξασφαλίζεται επάρκεια που πιστοποιείται μέσα από το δημόσιο σχολείο, σε μια τουλάχιστον ξένη γλώσσα.

• Να αυξηθούν οι κρατικές δαπάνες τουλάχιστον στο 15% του Κρατικού Προϋπολογισμού. Να σταματήσει η υλοποίηση των προγραμμάτων ΕΠΕΑΕΚ και να γίνει κατανομή των κονδυλίων της ΕΕ στα σχολεία και τις σχολές με βάση τις πραγματικές ανάγκες.

Να αντιπαλευτεί η προσπάθεια μετατροπής των σχολικών επιτροπών σε διαχειριστές πενιχρών κονδυλίων και επιχειρηματίες υπηρεσιών Παιδείας σε "ανταποδοτική" βάση.

20 Νοέμβρη 1998

Το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ