Ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης,στις ομιλίες του στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, βεβαίωσε ότι η πολιτική της κυβέρνησής του διαφέρει από τη νεοσυντηρητική πολιτική και αναφέρθηκε κατ' επανάληψη στην κοινωνική της πολιτική, το λεγόμενο "κοινωνικό πρόσωπό" της. Προς απόδειξη, επικαλούνται την αύξηση του Επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχου (ΕΚΑΣ), του γνωστού φιλοδωρήματος, που χορηγείται στους πολύ χαμηλοσυνταξιούχους.

Παλαιότερα, ο Κ. Σημίτης είχε μιλήσει για την ανάγκη νέας κοινωνικής πολιτικής, που να στηρίζεται στην "κοινωνική αλληλεγγύη", την κατάργηση του συστήματος καθολικών κρατικών παροχών και την προώθηση ενός μοντέλου "δίκαιης επιλεκτικότητας".

Ο καθηγητής Ν. Μουζέλης,γνωστός θιασώτης της κεντροαριστεράς, μας βεβαιώνει ότι για τον κοινωνικό τομέα οι νεοσυντηρητικοί προτείνουν την κατάργηση των καθολικών παροχών και την αποδοχή της αρχής της "επιλεκτικότητας", με σκοπό τη συρρίκνωση των κοινωνικών πόρων προς όφελος του κεφαλαίου, αλλά και την παροχή ενός μίνιμουμ υπηρεσιών προς τους οικονομικά αδύνατους. Ενώ η συμβατική σοσιαλδημοκρατία - αναφέρει - επιμένει στη διατήρηση των καθολικών παροχών, η κεντροαριστερά προσχωρεί στην ιδέα της κατάργησής τους και στην αποδοχή της "επιλεκτικότητας", όχι, όμως, με σκοπό τη συρρίκνωση των κοινωνικών πόρων, αλλά την ανακατανομή τους προς όφελος των περιθωριοποιημένων στρωμάτων ("Βήμα" 21/9/97). Κατά τους θιασώτες της κεντροαριστεράς, οι καθολικές κρατικές παροχές της κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας, αλλά και της υγείας, εκπαίδευσης και άλλων, με το να χορηγούνται σε όλους ανεξάρτητα από το εισόδημά τους, ευνοούν περισσότερο τις σχετικά εύπορες "μεσαίες τάξεις", παρά τα περιθωριοποιημένα στρώματα, με αποτέλεσμα να είναι σπατάλες και να αυξάνουν τις κοινωνικές ανισότητες. Επικαλούνται το γνωστό στερεότυπο της κοινωνίας των 2/3, θεωρώντας, αυθαίρετα, ότι στα 2/3 υπάγονται ευρύτατα στρώματα εργαζομένων με χαμηλά εισοδήματα.

Ο Ν. Μουζέλης, για παράδειγμα, θεώρησε ότι η απόφαση της κυβέρνησης το 1996, να χορηγήσει το ΕΚΑΣ μόνο σ' αυτούς που δεν είναι "εύποροι", είναι προς τη σωστή κατεύθυνση ("Βήμα" 23/6/96). Θεώρησε, δηλαδή, όλους τους συνταξιούχους, που έπαιρναν πάνω από 95.000 δραχμές σύνταξη, εύπορους! Πολλοί, όμως, σήμερα μιλούν και έχουν δίκιο για κοινωνία του 1/3 ή το πολύ δύο επιπέδων, όπου οι μισοί έχουν από ανεκτά μέχρι αμύθητα εισοδήματα και οι άλλοι μισοί βυθίζονται στην ανεργία, στη φτώχεια και την εξαθλίωση.

Στην πράξη, βέβαια, η κεντροαριστερά δεν κάνει τίποτε άλλο, από το να ακολουθεί τη νεοσυντηρητική κατεύθυνση της κατάργησης των καθολικών παροχών, αποβλέποντας και αυτή απλά στη συρρίκνωση των κοινωνικών πόρων προς όφελος του κεφαλαίου. Την αρχή της επιλεκτικότητας, δηλαδή την ανακατανομή πόρων, την επικαλείται σαν πρόσχημα, για να συγκαλύψει την αντιλαϊκή πολιτική της. Απλά, από τους καρατομούμενους πόρους μοιράζει ψιχία στους πιο εξαθλιωμένους από τους εργαζόμενους. Αλλωστε και οι νεοσυντηρητικοί προβάλλουν το "κοινωνικό πρόσωπο" του νεοσυντηρητισμού. Επιτροπή των Λαϊκών Κομμάτων της Ευρώπης πρότεινε, σε κείμενό της του 1997, το κράτος να προσφέρει ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας στους πιο αδύνατους ("Ριζοσπάστης" 3/8/97). Ολοι γνωρίζουν καλά την ανάγκη να παραπλανήσουν τους εργαζόμενους. Το λεγόμενο "κοινωνικό πρόσωπο" δεν είναι, παρά ένα ιδεολογικό καμουφλάζ της ίδιας πολιτικής, που όλοι ακολουθούν.

* * *

Η νεοφιλελεύθερη πολιτική προωθείται από τον ΟΟΣΑ, το ΔΝΤ, την Παγκόσμια Τράπεζα και την ΕΕ. Από τα μέσα της δεκαετίας του '80, τα συντηρητικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ακολουθούν νεφιλελεύθερη πολιτική, η οποία ενσωματώθηκε και στη Συνθήκη του Μάαστριχτ. Οσον αφορά τον κοινωνικό τομέα, οι κατευθύνσεις της πολιτικής αυτής έχουν περιληφθεί στη "Λευκή Βίβλο". Επιδιώξεις της ΕΕ στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης είναι ο σοβαρός περιορισμός των παροχών της και η ανάθεση βαρών της ασφάλισης στους ίδιους τους εργαζόμενους, για να υπάρξουν σοβαρές μειώσεις στις κρατικές κοινωνικές δαπάνες, μειώσεις στις κοινωνικές επιβαρύνσεις των επιχειρήσεων και ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης.

Η κυβέρνηση ακολουθεί απαρέγκλιτα την πολιτική της ΕΕ και στον κοινωνικό τομέα, όπως έκαναν και οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Από το 1986 και ύστερα, έχουμε μια πολιτική σκληρών περικοπών στις ασφαλιστικές και προνοιακές παροχές. Και η κυβέρνηση προχωρεί σε σκληρές περικοπές και δεν κάνει καμιά ανακατανομή κρατικών παροχών προς όφελος των οικονομικά αδυνάτων εργαζομένων. Στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, το 1997, οι κρατικές δαπάνες ήταν: Δαπάνες από κοινωνικούς πόρους, που διανέμονται, κυρίως προς όφελος των γνωστών υπερσυνταξιούχων και των συνταξιούχων ειδικών Ταμείων 160 δισεκατομμύρια, επιχορηγήσεις προς το ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΤΣΑ, ΝΑΤ που χορηγούνται για να μη καταρρεύσουν οικονομικά τα ταμεία αυτά 329 δισεκατομμύρια και επιχορήγηση προς τον ΟΓΑ 565 δισεκατομμύρια. Δε θα μας απασχολήσει εδώ η επιχορήγηση προς τον ΟΓΑ, αφού δίδεται για μια μεταβατική περίοδο.

Οταν ακούσαμε ότι ο Κ. Σημίτης προτείνει την ανακατανομή των κοινωνικών πόρων, με βάση την αρχή της "δίκαιης επιλεκτικότητας", προς όφελος των οικονομικά αδύνατων, αναμέναμε ότι θα ανακατανείμει, πρώτα απ' όλα, τα 160 δισεκατομμύρια, που, κατά κύριο λόγο, πάνε στους υπερσυνταξιούχους, οι οποίοι ανέρχονται σε αρκετές χιλιάδες και που παίρνουν πολλές (3 - 7) και μεγάλες συντάξεις (600.000 - 1.500.000 δραχμές), χωρίς, βέβαια, να έχουν πληρώσει τις απαιτούμενες εισφορές. Το ανώτατο όριο συντάξεων που μπορούν να παίρνουν οι υπερσυνταξιούχοι αυξήθηκε από 250.000 δραχμές το 1988 σε 1.500.000 δραχμές σήμερα! Φυσικά, η κυβέρνηση δε θίγει τα προνόμια των υπερσυνταξιούχων, γιατί τα προνόμια αυτά αφορούν στελέχη (διοικητές, γενικούς διευθυντές, συμβούλους και άλλα) του κατεστημένου. Οι υπερσυνταξιούχοι και οι συνταξιούχοι των ειδικών Ταμείων, που αποτελούσαν, το 1997, το 27% του συνόλου των συνταξιούχων έλαβαν το 46% των παροχών για συντάξεις και εφάπαξ, ενώ οι χαμηλοσυνταξιούχοι ΙΚΑ, ΤΕΒΕ, ΟΓΑ και άλλα που αποτελούσαν το 73% του συνόλου, έλαβαν το 54% των παροχών.

Για τις επιχορηγήσεις προς τα Ταμεία σημειώνουμε ότι αυτές χρόνο με το χρόνο μειώνονται. Η επιχορήγηση προς το ΙΚΑ, για παράδειγμα, ενώ κατά το 1990 αντιστοιχούσε στο 41,75% των εσόδων του ιδρύματος, το 1998 έπεσε στο 16,50%. Για την επιχορήγηση για το περιβόητο ΕΚΑΣ, σημειώνουμε ότι αποτελεί μικρό μέρος από τα ποσά, που εξοικονομούνται από την περιοριστική πολιτική της κυβέρνησης στον τομέα των συντάξεων. Οι χαμηλοσυνταξιούχοι ΙΚΑ μόνο από τη γνωστή αποσύνδεση των κατώτατων ορίων συντάξεων από τα 20 ημερομίσθια του ανειδίκευτου εργάτη (ΗΑΕ) θα έχουν το 1998 εισοδηματικές απώλειες 145 δισεκατομμύρια. Εναντι αυτών, η κυβέρνηση έδωσε στο ΙΚΑ 32 δισεκατομμύρια για ΕΚΑΣ. Και το 1999, έναντι απωλειών των χαμηλοσυνταξιούχων του ΙΚΑ 200 δισεκατομμύρια, θα αυξήσει τα 32 δισεκατομμύρια σε 48 για ΕΚΑΣ. Ετσι εκφράζεται το "κοινωνικό πρόσωπο" της κυβέρνησης!

* * *

Η όλη πολιτική της κυβέρνησης είναι καταστροφική για την κοινωνική ασφάλιση, την περίθαλψη και την πρόνοια. Η πολιτική των αντιασφαλιστικών ρυθμίσεων της ΝΔ, περιόδου 1990 - '92, είναι και δική της πολιτική, αφού εφαρμόζει πιστά τις αντιασφαλιστικές ρυθμίσεις. Είναι εργαλείο στα χέρια της. Το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, που κατακτήθηκε από τους εργαζόμενους προς όφελος κυρίως των μεγάλων ομάδων εργαζομένων, έχει ήδη ανατραπεί.

Το εκτρωματικό καθεστώς για τους ασφαλιζόμενους από 1/1/93 που προβλέπει συντάξεις ίσες με το 1/3 των παλιών συντάξεων, έχει ήδη ζωή εξαετίας και αφορά πάνω από 300.000 εργαζόμενους. Το καθεστώς αυτό είναι οριστικό για την κυβέρνηση, αφού με το "μικρό ασφαλιστικό πακέτο" διορθώνει κατά τι τις πολύ χαμηλές κατώτατες συντάξεις. Τα κατώτατα όρια συντάξεων ΙΚΑ, από την αποσύνδεσή τους από τα ΗΑΕ, έπεσαν, σε πραγματικές τιμές 1990, τα γήρατος - αναπηρίας από 20 ΗΑΕ σε 15,26 και τα λόγω θανάτου από 18 ΗΑΕ σε 13,73. Τα καταβαλλόμενα ποσά για συντάξεις αναπηρίας ΙΚΑ στο σύνολο των συντάξεων ΙΚΑ, έπεσαν από 29,30% το 1990 στο 18,15% το 1998. Σύμφωνα με στοιχεία της ΓΣΕΕ, εξάλλου, το 60% του συνόλου των συνταξιούχων στις αστικές περιοχές εισπράττουν ως σύνταξη τα κατώτατα όρια συντάξεων, που δεν καλύπτουν τα όρια φτώχειας. Επίσης σχεδόν το σύνολο των συνταξιούχων του ΟΓΑ βρίσκεται κάτω από τα όρια φτώχειας.

Εχουμε περικοπές στη δαπάνη για αναγκαία φάρμακα, στην ιατρική περίθαλψη των δημοσίων υπαλλήλων, στις εργαστηριακές εξετάσεις και στη νοσοκομειακή περίθαλψη. Οι επιχορηγήσεις προς τα νοσοκομεία, ενώ το 1990 αντιστοιχούσαν στο 51,23% του συνόλου των δαπανών υγείας, το 1997 έπεσαν στο 30%. Η κοινωνική πρόνοια, τέλος, μετατρέπεται σε φροντίδα προς τους ενδεείς, που ανατίθεται στους φιλανθρώπους, στην Εκκλησία, στα ασφαλιστικά ταμεία, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, η οποία θα φορτώσει τη χρηματοδότησή της στους δημότες, αλλά και σε ιδιώτες, που θα την παρέχουν με όρους αγοράς.

* * *

Από το άλλο μέρος, με τις λεγόμενες "ευέλικτες" μορφές εργασίας, η κοινωνική ασφάλιση των μεγάλων ομάδων εργαζομένων οδηγείται σε πλήρη αποδιάρθρωση. Ηδη, οι ανασφάλιστοι εργαζόμενοι άνεργοι, απασχολούμενοι με μερική απασχόληση και στο φασόν, ξένοι εργάτες, ανήλικα παιδικά, συμβοηθούντα μέλη οικογενείας ξεπερνούν τους 1.600.000. Η εργοδοσία, εξάλλου, έχει πλήρη ασυδοσία, αφού οι παγωμένες οφειλές της προς τα ασφαλιστικά ταμεία ξεπερνούν το 1,3 τρισ., η εισφοροδιαφυγή από τη μη κανονική ασφάλιση Ελλήνων εργαζομένων υπολογίζεται σε 300 δισεκατομμύρια το χρόνο και η μη ασφάλιση ξένων εργατών σε 400 δισεκατομμύρια το χρόνο. Οι εισφορές των εργοδοτών ιδιωτικού τομέα δεν ξεπερνούν το 15% του συνόλου των προβλεπομένων εισφορών και, παρ' όλα αυτά, η κυβέρνηση σχεδιάζει μειώσεις στις εισφορές τους (μείωση μη μισθολογικού κόστους).

Οι δραματικές περικοπές στις παροχές συντάξεων, υγείας και πρόνοιας, χωρίς να συνυπολογίσουμε και τις μεγάλες περικοπές, που σχεδιάζονται με τα διάφορα "πακέτα" του ασφαλιστικού, θα έπρεπε να αποτρέπουν την οποιαδήποτε προπαγάνδα για "κοινωνικό πρόσωπο" της κυβέρνησης, ένα "κοινωνικό πρόσωπο" πέρα για πέρα κάλπικο. Ωστόσο, οι προπαγανδιστές παράγοντες της κυβέρνησης και άλλα στελέχη του ΠΑΣΟΚ έχουν γίνει κουραστικοί με την υπερπροβολή του ΕΚΑΣ.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι η πολιτική της κυβέρνησης, στον κοινωνικό τομέα, παραπέμπει τελικά τους εργαζόμενους με μόνιμη απασχόληση σε σχήματα ανταποδοτικής αντασφάλισης ή στις ιδιωτικές ασφαλίσεις. Τους άλλους, τις μεγάλες ομάδες εργαζομένων, παραπέμπει στην "κοινωνική αλληλεγγύη", δηλαδή ένα καθεστώς "κοινωνικής βοήθειας" σε επιδόματα τύπου ΕΚΑΣ, στις προνοιακές παροχές φιλανθρωπικών οργανώσεων και ακόμη στα αποφάγια των γνωστών "τραπεζών τροφίμων" ή σε λαϊκά συσσίτια.

* Ο Χρήστος Ρουπακιώτης είναι τέως υποδιοικητής του ΙΚΑ