Ουπς! κι η ιστορία του έγκυρου και έγκριτου αμυντικού περιοδικού "Jane's" για τους "πέντε πυρηνικούς επιστήμονες του Πακιστάν που αποσκίρτησαν"... εξαφανίστηκε από τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου αυτή τη βδομάδα. Για να δώσει τη θέση της στο "διάλογο Ηνωμένων Πολιτειών και Ινδίας", προκειμένου η κυβέρνηση της δεύτερης να πειστεί - ή να πειθαναγκαστεί - να υπογράψει τη Συνθήκη για την Απαγόρευση των Πυρηνικών Δοκιμών (CΤΒΤ), την οποία το Νέο Δελχί εδώ και δεκαετίες χαρακτηρίζει "αδύναμη" και "μεροληπτική". Οι οικονομικοί υπουργοί στο Πακιστάν άρχισαν να ελπίζουν. Και τα διεθνή οικονομικά ταμεία να τρίβουν τα χέρια τους: μπας κι επίκειται επιστροφή των "άσωτων"... πελατών;

Αν πριν ενάμιση μήνα οποιοσδήποτε έλεγε ότι το Νέο Δελχί έστω θα συζητούσε το να δεχτεί να υπογράψει την CBCT "άνευ όρων", οι περισσότεροι αναλυτές θα έβαζαν τα γέλια. Αλλά οι εξελίξεις της Πέμπτης θα τους ανάγκαζαν να καταπιούν το γέλιο τους. Ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Στρόουμπ Τάλμποτ, και ο Ινδός διπλωμάτης Τζασουάντ Σινχ συναντήθηκαν στη Φρανκφούρτη για να συζητήσουν αυτό ακριβώς. Είχαν αρχίσει διαπραγματεύσεις ήδη από τον Ιούνη, στην Ουάσιγκτον. Και επρόκειτο να συνεχίσουν τον ανεπίσημο διάλογό τους, με την CΤΒΤ στο επίκεντρο. (1)

Ακόμη πιο σημαντική είναι η πληροφορία που μεταδιδόταν την ίδια μέρα, περί διατήρησης της πρόθεσης του Αμερικανού Προέδρου, Μπιλ Κλίντον, να επισκεφθεί την περιοχή - συμπεριλαμβανομένων Ινδίας και Πακιστάν - τον ερχόμενο Νοέμβρη, στο πλαίσιο της προσπάθειας των ΗΠΑ να "εξομαλύνουν" τη διασαλεμένη "τάξη" στην περιοχή. Κατά πάσα πιθανότητα ο Κλίντον στην επίσκεψή του θα επιχειρήσει να εδραιώσει μια "διαμεσολαβητική προσπάθεια". (2)

Μα εδώ και χρόνια - από την εποχή που η Ιντιρα Γκάντι έδινε τη διαταγή και διεξαγόταν η πρώτη υπόγεια πυρηνική δοκιμή της Ινδίας, εν έτει 1974, θα μας θύμιζε ένας ιστορικός - οι κυβερνήσεις στο Νέο Δελχί χαρακτηρίζουν "απαράδεκτη" τη CΤΒΤ, όπως και τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Οπλων (NPT). Και έχουν τους λόγους τους: οι δύο Συνθήκες και οι τροποποιήσεις τους κατά πλειοψηφία συνάφτηκαν λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες του ψυχρού πολέμου, και σήμερα, απλώς, "διαιωνίζουν" το πυρηνικό status των πέντε "διακηρυγμένων" και αποδεκτών πυρηνικών δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία). Η κυβέρνηση των ινδουιστών - εθνικιστών του Κόμματος Μπαρατίγια Τζανάτα (BJP) τηρεί τη ρητορική, παρά την "παρέκκλιση" του πρωθυπουργού Αταλ Μπιχάρι Βάτζπαϊ, ο οποίος είχε πει ότι θα "σκεπτόταν την υπογραφή της" τη μέρα που ανακοίνωνε τις πυρηνικές δοκιμές. Ο ινδικός Τύπος επαυξάνει τη ρητορική περί "μεροληπτικής Συνθήκης", η αντιπολίτευση καθολικώς συμφωνεί. Από πού προκύπτει αυτή η στροφή των 180 μοιρών;

Το "κόλπο γκρόσο", ή, αν προτιμάτε, το "καρότο" που οι Ηνωμένες Πολιτείες τείνουν προς την ινδική πλευρά είναι η γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια, συνοδευόμενη με παντελή άρση των οικονομικών κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα μετά τις 5 δοκιμές που πραγματοποίησε. (3)

Και, ακόμα καλύτερα, οι ΗΠΑ, αν η ινδική κυβέρνηση υπέγραφε τη CΤΒΤ, θα μπορούσαν να επιτρέψουν την ανάπτυξη (περιορισμένου, έστω) οπλοστασίου της Ινδίας... Το Πακιστάν θα συμφωνούσε ευχαρίστως, δεν υπάρχει αμφιβολία (4). Αν η Ινδία προχωρούσε, το Ισλαμαμπάντ θα είχε όλα τα εχέγγυα ασφαλείας που ο πρωθυπουργός του Πακιστάν, Ναουάζ Σαρίφ, επιθυμεί, και θα ακολουθούσε (αφού μάλιστα είναι σε πολύ χειρότερη κατάσταση οικονομικά και πολύ πιο εξαρτημένο από το διεθνή δανεισμό).

Πάντως, αυτές οι... υπέροχες προοπτικές (δηλαδή η "εξαγορά" της κυβέρνησης Βάτζπαϊ και η παράδοση της ινδικής οικονομίας, μαζί και της πακιστανικής, στις αδημονούσες πολυεθνικές) από τη "δυσπιστία" εκατέρωθεν. Οι Ινδοί και Πακιστανοί εθνικιστές δεν παύουν να απαιτούν συνέχιση της πυρηνικής κούρσας και ξεκαθάρισμα του ζητήματος του Κασμίρ "εδώ και τώρα", ενώ δε λείπουν κι αυτοί οι... άθλιοι Ινδοί αριστεροί, που αντιτίθενται στις θεάρεστες αμερικανικές επενδύσεις, επειδή, λέει, ξεπουλιούνται για ένα κομμάτι ψωμί εθνικοί πόροι... Από την αμερικανική πλευρά, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν παύει να κατηγορεί τις δύο χώρες, κυρίως την Ινδία, ότι με τις δοκιμές τους επιχείρησαν να μπουν βίαια στο "πυρηνικό κλαμπ"...

Επιπροσθέτως, υπάρχουν σημαντικά εσωτερικά πολιτικά προβλήματα που συνδέονται με το "πυρηνικό ζήτημα".

Οσον αφορά την Ινδία...

- Πολλοί στο BJP αμφιβάλλουν αν η κυβέρνηση (που έχει 175 έδρες στη Βουλή, σε σύνολο 545) θα "διαρκέσει" για πάνω από ένα χρόνο, και ζητούν πρόωρες εκλογές, σε μια παρακινδυνευμένη κίνηση για την εξασφάλιση της απόλυτης πλειοψηφίας. Αλλά οι τοπικές εκλογές σε μερικά κρατίδια τον Ιούνηδεν τους δικαίωσαν, καθώς τα αποτελέσματα ήταν θολά.

- Μία από τους πιο σημαντικούς συμμάχους της κυβέρνησης, που ελέγχει 18 έδρες, κατηγορείται για διαφθορά.

- Ο προϋπολογισμός που ψηφίστηκε από τη Λοκ Σάμπα την 1η Ιούνη έτυχε τόσων πολλών αναθεωρήσεων, που ο υπουργός που τον πρότεινε, ο Γιασουάντ Σίνχα, αποκαλείται περίπου "ο Σίνχα της απόσυρσης" διατάξεων, ή "Rollback Sinha" (5).

Ενα πράγμα δεν άλλαξε: η πολιτική του "σουαντέσι", δηλαδή της προτροπής "σφίξτε το ζωνάρι" προς τους εργαζομένους. Και την Πέμπτη 680.000 εργαζόμενοι στα ταχυδρομεία κατέβηκαν στους δρόμους...

- Κοινοβουλευτική Επιτροπή αποφάνθηκε ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών "μόλις" κατά 3,15 δισ. δολάρια ή 8,2% στον προϋπολογισμό είναι "απαράδεκτη", "εντελώς ανεπαρκής" και πρέπει να αυξηθεί κατά πολύ...

...Και όσον αφορά το Πακιστάν:

- Ο πρωθυπουργός Σαρίφ επικαλέστηκε την περασμένη βδομάδα τον... προφήτη των μουσουλμάνων για να πείσει τους πολίτες της χώρας του ότι έχει δίκιο να επιμένει στην πυρηνική και την οικονομική του πολιτική. Στην "εθνική αυτάρκεια" που πρόβαλε, χρησιμοποίησε το παράδειγμα των Αράβων (6) - με τη μόνη διαφορά, όπως σάρκαζαν άγρια σε βάρος του οι πολιτικοί σχολιαστές εφημερίδων της χώρας του, ότι αυτά είναι τα πιο γελοία οικονομικά που θα σκεπτόταν οποιοσδήποτε να προτείνει...

- Οι τοπικιστικές και εθνικιστικές συγκρούσεις έχουν ανάψει για τα καλά τις τελευταίες βδομάδες, και αρκετοί είναι εκείνοι που φοβούνται κατάρρευση της "μετριοπαθούς" (όσο περίεργο κι αν φαίνεται, ο χαρακτηρισμός έχει αρκετή σχέση με την πραγματικότητα) κυβέρνησης του Σαρίφ και την άνοδο μιας "ακραιφνούς".

Το παιχνίδι συνεχίζει να εξελίσσεται, με τις ΗΠΑ να προσπαθούν να κινήσουν τα νήματα και την ινδική πρόταση (τη θυμάται κανείς άραγε;) διμερούς διαλόγου "χωρίς μεσολαβήσεις" να έχει πάει καλιά της. Στα τέλη Ιούλη (και όχι Ιούνη, όπως κατά λάθος γράψαμε την περασμένη βδομάδα), όταν οι πρωθυπουργοί Ινδίας και Πακιστάν θα συναντηθούν στο Μπαγκλαντές, επ' ευκαιρία της συνόδου της SAARC, εκτός απροόπτου, θα έχουμε την επόμενη κίνηση.

Μπ. Γ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

~~~~~~~~~~

1). CNN Interactive, "Test Ban treaty at heart of India - U. S. nuclear talks", 9/7/1998.

2). Στην ινδική εφημερίδα Economic Times, "Jaswant Singh to talk with Talbott today", 9/7/1998.

3). CNN, όπ. π.

4). Το διατυμπανίζει κύριο άρθρο της εφημερίδας του Πακιστάν The Nation, "Pakistan's CTBT Options", 9/7/1998.

5). The Economist, "India: Moody Blues", 11/7/1998.

6). The Nation, "PM's address", 9/7/1998.