Ντοκιμαντέρ στις κινηματογραφικές αίθουσες; Καμιά φορά συμβαίνει κι αυτό. Ισως πριν από μερικές δεκαετίες αυτό να ήταν κάτι περισσότερο συνηθισμένο. Και, άλλωστε, η προβολή των "επικαίρων" πριν από το κυρίως έργο, άσχετα από τον ειδησεογραφικό και προπαγανδιστικό χαρακτήρα τους, καθιστούσε τότε διαφορετική τη σχέση του θεατή και της κινηματογραφικής προβολής με την πραγματικότητα. Φυσικά, τα τηλεοπτικά δελτία έχουν από καιρό πια αντικαταστήσει αυτά τα κινηματογραφικά "ζουρνάλ", αφού επιτελούν πολύ πιο αποτελεσματικά την ίδια λειτουργία με την τεχνική ευκολία, την ταχύτητα και το χαμηλό κόστος του βίντεο και με την οργουελιανής υφής δυνατότητά τους, να εισχωρούν και στους πιο ιδιαίτερους προσωπικούς χώρους των καταναλωτών της εικόνας. Ομως, πέρα από αυτή την εξέλιξη - από τα κινηματογραφικά επίκαιρα στο τηλεοπτικό ρεπορτάζ - ανάλογη μοίρα είχε και ένα συγγενές, αλλά και τελείως διαφορετικό αισθητικά, καλλιτεχνικό είδος: Το κινηματογραφικό ντοκιμαντέρ, που ενώ δημιούργησε τη δική του ιστορία από τα πρώτα βήματα της τέχνης του σινεμά, φαίνεται σήμερα να απορροφάται σχεδόν εξ ολοκλήρου από την τηλεόραση, που διαμορφώνει και τη σύγχρονη αισθητική του. Φαίνεται αποκλεισμένο ουσιαστικά από τις κινηματογραφικές οθόνες, από την ξεχωριστή δύναμη που μπορεί να του χαρίσει η προβολή στις συνθήκες της αίθουσας. Αλλά ίσως και από ένα εύρος θεματολογικό, από μια γκάμα αισθητικών αναζητήσεων, που μπορεί να μη χωρά στην κλίμακα και στη δεδομένη λειτουργία της μικρής οθόνης. Ετσι, η εμφάνιση ενός ντοκιμαντέρ στους κινηματογράφους αποτελεί πια από μόνη της ένα ξάφνιασμα. Μια κάποια εξαίρεση στους κανόνες που έχουν επιβληθεί. Ενα συμβάν περιθωριακό, κατά έναν τρόπο, στην όλη λειτουργία του κυκλώματος διανομής. Την προηγούμενη σεζόν είχαμε τον γαλλικό"Μικρόκοσμο". Σήμερα, η "εξαίρεση" αυτή περιστρέφεται γύρω από ένα πρόσωπο, που κατάφερε με τις διακυμάνσεις της ζωής του να αποκτήσει τις διαστάσεις της παγκοσμιότητας και του θρύλου.

Σκηνοθετημένο από τον Λίον Γκαστ το ντοκιμαντέρ αναφέρεται στην προσωπικότητα του πρωταθλητή της πυγμαχίας, ο οποίος στη διάρκεια της δεκαετίας του '60, όντας ήδη ένας σταρ στον επαγγελματικό του χώρο, ασπάστηκε μια αφροαμερικανική εκδοχή του Μουσουλμανισμού, άλλαξε το μέχρι τότε όνομά του από Κάσιους Κλέι σε Μοχάμεντ Αλι και εντάχθηκε στην οργάνωση "Εθνος του Ισλάμ", για να στείλει ένα μήνυμα μαύρης χειραφέτησης και να ταράξει την αμερικανική κοινή γνώμη. Το καθεστώς των ΗΠΑ δεν άργησε να τον δοκιμάσει και να τον εκδικηθεί, καλώντας τον να καταταγεί στο στρατό και να συμμετέχει στον πόλεμο του Βιετνάμ. Σε αντίθεση με τη στάση που είχε τηρήσει τότε ο Ελβις Πρίσλεϊ, άλλο ίνδαλμα της εποχής, εκφραστής κι αυτός μιας μορφής κοινωνικής αμφισβήτησης από την αμερικανική νεολαία, ο Αλι αρνήθηκε να υπηρετήσει και διακήρυξε δημόσια την άρνησή του: "Κανένας Βιετκόγκ δε με αποκάλεσε ποτέ αράπη". Η φράση αυτή του κόστισε, όμως, ακριβά. Ενώ βρισκόταν στην κορφή της καριέρας του βρέθηκε για πέντε χρόνια στη φυλακή κι όταν αποφυλακίστηκε το 1974, ήταν πια 32 χρονών και είχε χάσει τον τίτλο του πρωταθλητή. Ενα γεγονός από εκείνη τη χρονιά έδωσε και το βασικό υλικό της ταινίας. Πρόκειται για τον αγώνα πυγμαχίας ανάμεσα στον Μοχάμεντ Αλι και τον τότε πρωταθλητή Τζορτζ Φόρμαν, που πραγματοποιήθηκε στο Ζαϊρ. Ο ίδιος ο τόπος διεξαγωγής αυτού του αγώνα, αλλά και η πολιτικά φορτισμένη μορφή του Αλι, ο οποίος διεκδικούσε ξανά τον τίτλο του πρωταθλητή, έδωσαν ένα συμβολικό χαρακτήρα στη διοργάνωση, που απέκτησε τις διαστάσεις μιας αντιρατσιστικής εκδήλωσης. Σε αυτό συνέτεινε και η ταυτόχρονη διοργάνωση του Φεστιβάλ Αφρικανικής Μουσικής στην Κινσάσα, κατά τις ημέρες της προετοιμασίας των δύο πυγμάχων, με συμμετοχή ονομάτων σαν τον Μπι Μπι Κινγκ, τον Τζέιμς Μπράου, τη Μίριαμ Μακέμπα κ.ά. Ο Λίον Γκαστ κατέγραψε αυτά τα γεγονότα, συγκέντρωσε έναν όγκο υλικού και ύστερα από δύο δεκαετίες ολοκλήρωσε το ντοκιμαντέρ, διανθίζοντας τις εικόνες εκείνης της εποχής με κάποιες σημερινές συνεντεύξεις. Το τελικό αποτέλεσμα περιστρέφεται κυρίως γύρω από τον συγκεκριμένο αγώνα, την προετοιμασία και το φεστιβάλ, εν είδει χρονικού. Και φυσικά παρουσιάζει όσους συμμετείχαν σε αυτά, με επίκεντρο την προσωπικότητα του Αλι. Ο Αλι αναδεικνύεται σαν ένας σταρ στο χώρο του αθλητισμού, αλλά και της πολιτικής. Σαν μια έκφραση του αμερικανικού σταρ-σίστεμ, που χάρη στη δύναμη και στην πληθωρικότητά του δεν υποτάχτηκε σε αυτό. Και ίσως είναι και αυτή η πλευρά, που άγγιξε κάπου τους εκπροσώπους της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, οι οποίοι τίμησαν την ταινία με το Οσκαρ ντοκιμαντέρ το 1996.

(ΙΛΙΟΝ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ 3, ΝΙΡΒΑΝΑ)

Σε σκηνοθεσία του Ραούλ Ρουίζ,με μια οπτική ανάλογη με το περσινό του"Τρεις ζωές και ένας μόνο θάνατος", και με τη συμμετοχή της Κατρίν Ντενέβ και του Μισέλ Πικολί στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, η ταινία αυτή αφηγείται την ιστορία κάποιων φόνων, προσδίδοντας έναν μυστικιστικό τόνο στην αντιμετώπιση του θέματος, καθώς στα γεγονότα που περιγράφει εμπλέκονται κλειστές ψυχαναλυτικές εταιρίες, όπου οι μορφές θεραπείας που χρησιμοποιούν αποκτούν τα χαρακτηριστικά της τελετής. Ενώ μέσα από την ανταλλαγή των ρόλων τους μεταξύ τους, οι ήρωες του φιλμ χάνουν κάποτε τα στοιχεία της προσωπικότητάς τους, που τους ορίζουν ως άτομα, και ενεργούν σαν να οδηγούνται από τους ρόλους που τους ανατίθενται. Ρόλοι που μπορεί να καθορίζονται από περιεχόμενο ιστοριών της λογοτεχνίας ή από πραγματικά γεγονότα του παρελθόντος, και που κατά κάποιον τρόπο ασυνείδητα φαίνεται να αναπαράγονται και να κληροδοτούνται από γενιά σε γενιά. Και όλα αυτά με τη συνδρομή κάποιου κλειστού κλαμπ ψυχαναλυτών, που είτε φροντίζει για την αναπαραγωγή αυτής της διαδικασίας είτε, στην εκδοχή της αντιπαλότητας, προσπαθεί να την κωδικοποιήσει και να την αποτρέψει. Ομως, το βασικό χαρακτηριστικό αυτής της ερμητικής προσέγγισης, ένα είδος ψυχαναλυτικού δοκίμιου, είναι η ασάφεια και η αμφισημία που αναγκαστικά τη χαρακτηρίζει, δίνοντας την εντύπωση μιας φλυαρίας στη γραφή. Απόρροια μιας παράδοσης του γαλλικού κινηματογράφου, που τον σημάδεψε έντονα από τη δεκαετία του '60, όχι τόσο στο επίπεδο της καλλιτεχνικής δημιουργίας όσο σε αυτό της θεωρίας.(ΑΠΟΛΛΩΝ, ΑΡΤ ΣΤΟΥΝΤΙΟ, ΑΦΑΙΑ, ΟΡΦΕΥΣ)

Η Τζούλια Ρόμπερτς προσπαθεί με κάθε μέσο να εμποδίσει το γάμο του αδερφικού της φίλου (Ντέρμοτ Μαλρόνεϊ) με την Κάμερον Ντιάζ,κόρη ενός εκατομμυριούχου μεγαλοεκδότη. Καλές ερμηνείες σκηνοθετημένες από τον Π. Τζ. Χόγκαν,δίνουν μια κωμωδία, όπου τα στοιχεία του "ρομαντισμού", του μελό, του πικρού, του "ανθρώπινου" κατανέμονται με ακρίβεια στις απαιτούμενες δόσεις για ένα επιτυχημένο προϊόν στη γνωστή τυποποιημένη συσκευασία.

(ΕΜΠΑΣΣΥ, ΤΙΤΑΝΙΑ, ΑΣΤΡΟΝ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ, ΑΓΚΟΡΑ, ΙΝΤΕΑΛ ΜΑΡ., ΒΙΛΑΤΖ, ΚΗΦΙΣΙΑ, ΜΕΤΑΛΛΙΟΝ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΛ., ΑΙΓΛΗ, ΑΤΤΑΛΟΣ, ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ, ΟΣΚΑΡ, 3 ΑΣΤΕΡΙΑ, ΧΑΪ ΛΑΪΦ)

Η τυποποιημένη συσκευασία περιέχει εδώ σασπένς, αγωνία, δράση και περιπέτεια με τον απαραίτητο συναισθηματικό καταλύτη. Ο Γιάν Ντε Μποντ σκηνοθετεί ένα κρουαζιερόπλοιο παγιδευμένο από έναν μανιακό και απελπισμένο επιστήμονα (Γουίλιαμ Ντεφόε) και τις ηρωικές προσπάθειες του Τζέισον Πάτρικ να το σώσει από την καταστροφή. Ανάμεσα στους επιβάτες συγκαταλέγεται άλλωστε και η μνηστή του Σάντρα Μπούλοκ.

(ΑΤΤΙΚΟΝ, ΑΘΗΝΑΙΟΝ 1, ΡΑΔΙΟ ΣΙΤΥ, ΑΤΤΙΚΑ 2, ΤΡΟΠΙΚΑΛ, ΚΟΡΟΝΕΤ, ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ, ΒΙΛΑΤΖ, ΒΥΖΑΝΤΙΟ, ΑΣΤΕΡΙΑ, ΑΠΟΛΛΩΝ ΠΕΙΡ., ΠΑΛΛΑΣ ΕΛ. )

Ο Σιλβέστερ Σταλόνε,σερίφης σε μια μικρή πόλη κοντά στη Νέα Υόρκη με κατοίκους αστυνομικούς στην πλειοψηφία τους, μοιάζει να κοιμάται αφήνοντας μια κλίκα διεφθαρμένων αστυνομικών με αρχηγό τον Χάρβεϊ Κέιτελ να αλωνίζει στην περιοχή του. Μέχρι που ο αδιάφθορος Ρόμπερτ Ντε Νίρο τον ξυπνάει και η περιπέτεια αρχίζει. Σκηνοθεσία Τζέιμς Μαγκόλντ.

(ΙΝΤΕΑΛ, ΠΛΑΖΑ, ΜΠΡΟΝΤΓΟΥΑΙΗ, ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ 1, ΦΑΛΗΡΟ 1, ΑΜΠΕΣΕ, ΠΑΛΑΣ ΠΑΓΚ., ΣΙΝΕΠΟΛΙΣ, ΒΙΛΑΤΖ, ΣΙΝΕΑΚ)

Αυτός ποθεί την όμορφη Εϊμη, αυτή ποθεί οποιονδήποτε άλλον εκτός από αυτόν κι έτσι γίνεται η έμμονη ιδέα του, που τον καταδιώκει παντού και πάντοτε και τον αναγκάζει να καταδιώκει κι αυτός πάντοτε και παντού το αντικείμενο του πόθου του, την όμορφη Εϊμη. Κωμωδία από τον Κέβιν Σμιθ με τους Μπεν Αφλεκ, Τζόι Λόρεν.

(ΕΛΛΗ, ΤΡΙΑΝΟΝ, ΦΑΛΗΡΟ 2)

Αγης ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗΣ