Η επανεκλογή του Λι Τενγκ - Χούι στη θέση του Προέδρου της Ταϊβάν ήταν αναμενόμενη, αλλά οι εξελίξεις που δρομολογεί είναι μάλλον απρόβλεπτες. Με σχεδόν δεδηλωμένη την πρόθεσή του να προωθήσει την ανεξαρτητοποίηση της νήσου, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις του προς την Κίνα, είναι βέβαιο ότι οι διμερείς σχέσεις Κίνας και ΗΠΑ θα ενταθούν τα μέγιστα εντός των προσεχών βδομάδων. Η ανάμειξη της αμερικανικής διπλωματίας στο θέμα δείχνει καταρχάς άτοπη, αλλά δεν είναι καθόλου. Η πρόθεση των Αμερικανών είναι, κατά τα φαινόμενα, να υποστηρίξουν τους εθνικιστές της Ταϊπέι, για δύο λόγους.

1. Διότι η ύπαρξη ενός ελεγχόμενου κέντρου εμπορίου - διαμετακομιδής αγαθών θα μπορούσε δυνάμει να εδραιώσει τα οικονομικά τους συμφέροντα, σε μια περιοχή που ανέκαθεν βρισκόταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους. Και,

2. Διότι η ύπαρξη ενός μέσου πολιτικής πίεσης στο Πεκίνο είναι κάτι το οποίο μπορεί να αποδειχτεί πολύτιμο τα επόμενα χρόνια. Καθώς η Κίνα μετεξελίσσεται σε παγκόσμια οικονομική και, ως εκ τούτου, θα μπορούσε κανείς να πει γεωπολιτική δύναμη (η αύξηση του ΑΕΠ της ξεπερνά το 10% ετησίως...), οι ΗΠΑ θα χρειαστούν οπωσδήποτε ερείσματα στην περιοχή.

Στα κέντρα διαμόρφωσης πολιτικών αποφάσεων των ιδίων των ΗΠΑ, πάντως, οι απόψεις δείχνουν να διίστανται. Η μία πλευρά εμφανίζεται να υιοθετεί την άποψη ότι η Κίνα ακολουθεί "επεκτατική" πολιτική, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστεί ανασταλτικά. Αυτή η άποψη υιοθετείται από τη μεγαλύτερη μερίδα του αμερικανικού Τύπου, και έχει ως κύριο επιχείρημά της ότι καταρχήν η κινεζική ηγεσία "δεν καταλαβαίνει από δημοκρατία". Η άλλη πλευρά, αυτή των "ηπιότερων", εκτιμά ότι το βέλτιστο θα ήταν τα εμπόδια σε επίπεδο διμερών σχέσεων να παραμεριστούν και να ανοίξει ο δρόμος για ευρύτατες και σε κάθε κλίμακα εμπορικές συναλλαγές με αυτή τη χώρα - κολοσσό. (Είναι χαρακτηριστικό ότι το κύριο άρθρο του περιοδικού "Business Week", γνωστό επειδή εκφράζει τις απόψεις αμερικανικών επιχειρηματικών κύκλων, είχε στο τεύχος της 4ης Μαρτίου τον εξόχως... διαφωτιστικό τίτλο "Οχι Ψυχρό Πόλεμο Με Την Κίνα" ("No Cold War With China, Please").

Μέχρι στιγμής, πάντως, η άποψη που κυριαρχεί είναι η πρώτη, καθώς τόσο η αποστολή αμερικανικών αεροναυτικών δυνάμεων στα στενά της Ταϊβάν, για την παρακολούθηση των κινεζικών στρατιωτικών γυμνασίων, όσο και η υιοθέτηση από την αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων μιας "μη δεσμευτικής" απόφασης για υπεράσπιση της Ταϊβάν αν δεχτεί επίθεση (από την Κίνα, προφανώς) μάλλον δεν εντάσσεται στην προσπάθεια "εξομάλυνσης" των σχέσεων ΗΠΑ - Κίνας. Τι επιδιώκουν οι ΗΠΑ με τις τελευταίες κινήσεις τους; Το πιθανότερο είναι ότι ο Αμερικανός υπουργός Αμυνας, Ουίλιαμ Πέρι, όταν έλεγε πριν λίγες μέρες ότι η Κίνα πρέπει να θυμηθεί ποιος είναι ο ισχυρότερος στον Ειρηνικό, εξέφραζε πλήρως τη "γραμμή" της πολιτικής του ηγεσίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η επικείμενη συνάντηση σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών Κίνας και ΗΠΑ, η οποία έχει προγραμματιστεί για τον Απρίλη, μάλλον δεν πρόκειται να κομίσει κάτι το νέο...

Τι επιδιώκει η Κίνα από την υπόθεση αυτή, η οποία τόσο προβλήθηκε από τον Τύπο αλλά χωρίς - επί της ουσίας - σχολιασμό; Κινεζικές πηγές στην Αθήνα τόνιζαν στον "Ρ" πριν λίγες μέρες ότι, όσον αφορά το θέμα της Ταϊβάν, οι θέσεις του Πεκίνου δεν έχουν αλλάξει. Η Κίνα επιδιώκει ειρηνική επανένωση της νήσου με την ηπειρωτική Κίνα, καθώς τη θεωρεί επαρχία της. Αυτό που έχει αλλάξει, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είναι η αμερικανική στάση και πολιτική της "μιας Κίνας", η οποία υιοθετήθηκε καταρχάς από τον Πρόεδρο Νίξον (1972) κι ακολουθήθηκε επί μακρόν, χωρίς σοβαρά προβλήματα. "Οι ΗΠΑ", μας έλεγε ένας Κινέζος διπλωμάτης, "παρέβησαν την παλιότερη υπόσχεσή τους να μην προχωρήσουν σε πωλήσεις όπλων προς την Ταϊβάν, τόσο το 1992, όταν πώλησαν περισσότερα από 150 μαχητικά αεροσκάφη τελευταίας τεχνολογίας στην Ταϊβάν, όσο και με την τελευταία ανακοίνωσή τους περί πωλήσεων πυραυλικών συστημάτων στις δυνάμεις του νησιού".

Και τώρα, τι; Ποια θα είναι η αντίδραση της Κίνας, αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν να στηρίζουν, διόλου διακριτικά, την ανεξαρτητοποίηση της Ταϊβάν, την οποία θεωρείται βέβαιο ότι θα επιδιώξει ο Λι Τενγκ - Χούι; "Αυτό", παραδέχεται ο κινέζος διπλωμάτης, "θα ήταν πολύ επικίνδυνο".

Βαίνουμε ολοταχώς προς μια "καυτή άνοιξη", λοιπόν; Αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν τις πιέσεις και η Κίνα εμμείνει - που έχει κάθε λόγο να το κάνει - στις θέσεις της, οι εξελίξεις μπορεί ακόμη και να ξεφύγουν από τον έλεγχο. Ας περιμένουμε και θα δούμε...

Μπ.Γ.