Επερώτηση - παρέμβαση για την απαράδεκτη πολιτική της κυβέρνησης απέναντι στην ασύδοτη δράση των μεγαλοκαναλαρχών και γενικότερα των ιδιοκτητών των ιδιωτικών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, κατέθεσε χτες στη Βουλή η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΚΕ.

Η επερώτηση απευθύνεται στους υπουργούς Τύπου, Μεταφορών και Επικοινωνιών, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και με αυτήν αναλύεται διεξοδικά, τόσο η κατάσταση που επικρατεί στα ηλεκτρονικά κυρίως ΜΜΕ, όσο και η στάση της κυβέρνησης, η οποία, όχι μόνο ανέχεται την ασυδοσία των ιδιοκτητών, αλλά ποικιλοτρόπως την ενισχύει. Αναλυτικά, η επερώτηση που υπογράφεται από τους Αντ. Σκυλλάκο, Μ. Κωστόπουλο, Ορ. Κολοζώφ, Γερ. Αραβανή, Γ. Κατσαρό και Στρ. Κόρακα έχει ως εξής:

"Πού πάει η κατάσταση στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης; Ως πότε εκατομμύρια άνθρωποι θα είναι θύματα μίας χούφτας ανθρώπων;

Σ' αυτά τα ερωτήματα κανείς δε δικαιούται να σιωπά.

Οι συνειδήσεις των ιδιοκτητών των μεγάλων ΜΜΕ αντανακλούν τη ζωή τους. Μια ζωή, που έχει απόλυτη σχέση με το βιασμό και την εκμετάλλευση του λαού. Αυτή τη συνείδηση προσπαθούν να μετατρέψουν σε συνολική κοινωνική συνείδηση. Στην ουσία, δηλαδή, επιχειρούν τη διάβρωση. Για το σκοπό αυτό και επειδή μόνοι τους δε θα μπορούσαν να το πετύχουν, δημιουργούν τις εκτελεστικές τους πυραμίδες, με ανθρώπους ελαστικών συνειδήσεων, που για τα χρήματα και την επιτυχία "ο τελευταίος από αυτούς σκοτώνει και τη μάνα του...", κατά ομολογία τους.

Στο όνομα της "ελευθερίας" λένε και κάνουν τα πάντα: Ασκούν... εξωτερική πολιτική! Ασκούν... οικονομική πολιτική! Ασκούν... κοινωνική πολιτική! Στο κυνηγητό της ακροαματικότητας και της τηλεθέασης, ο κατήφορος δεν έχει σταματημό. Ομως, στο όνομα της ελευθερίας και ο κάθε πολίτης έχει δικαίωμα να αυτοπροστατευτεί. Οι όποιες ενέργειές του στην καθημερινή διάβρωση είναι καθήκον, είναι αυτοάμυνα. Είναι αποπροσανατολιστικό το δίλημμα που προβάλλεται με τη φράση: "Τι θέλετε, να απαγορεύσουμε την ελεύθερη έκφραση;" Τέτοιο θέμα δεν τίθεται. Το κρίσιμο ζήτημα είναι αν σε αυτήν την "ελευθερία" των θυτών θα αντιταχθεί η ελευθερία των θυμάτων...

Η πολιτική που εφαρμόζουν οι κυβερνήσεις για τα ΜΜΕ, οι πολυπλόκαμε, όσο και κερδοφόρες, σχέσεις που έχουν διαμορφωθεί ανάμεσα σε επώνυμους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ και της κρατικής και κυβερνητικής εξουσίας, η απροκάλυπτη παρέμβαση των ΜΜΕ, στην προσπάθειά τους να ελέγξουν και να κατευθύνουν τις εξελίξεις σχεδόν σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής, όλα αυτά έχουν δημιουργήσει μια αφόρητη, αποπνικτική και επικίνδυνη κατάσταση. Πρόκειται για μια κατάσταση, η οποία διαμορφώνεται πάνω στο έδαφος της ασυδοσίας που τα ΜΜΕ έχουν εξασφαλίσει και επιβάλει, με τη σύμφωνη γνώμη και τη σιωπή όλων των κυβερνήσεων, ανεξάρτητα από φραστικές διαφοροποιήσεις που εμφανίζονται κατά καιρούς από πολιτικούς παράγοντες του δικομματισμού και που οι αιτίες τους σχετίζονται με τις πολιτικές διαφοροποιήσεις κάθε φορά".

"Τα όσα λέγονται από αυτούς τους πολιτικούς παράγοντες περί διαπλεκόμενων οικονομικών συμφερόντων και ΜΜΕ δεν είναι ανακριβή, αλλά εκφράζουν τη μισή αλήθεια. Δεν τολμούν να πουν ότι πίσω από αυτά τα διαπλεκόμενα συμφέροντα δεν είναι μόνο οι επώνυμοι ιδιοκτήτες και ορισμένοι άνθρωποι με αμοιβές εκατομμυρίων, οι οποίοι... παράγουν ειδήσεις, παράγουν υποκουλτούρα, παράγουν την εκπόρνευση των πάντων, αλλά και οι νόμοι, τους οποίους ψηφίζουν οι ίδιοι οι καταγγέλλοντες και αποτελούν το "φύλλο συκής" της ασυδοσίας και εξαχρείωσης. Οι δημόσιες και στομφώδεις δηλώσεις περί ελέγχου είναι απλή δημοκοπία.

Ο νέος νόμος για τα ΜΜΕ, ο 2328/95, είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Ενώ η κυβέρνηση έφερε εσπευσμένα στη Βουλή μέσα στο καλοκαίρι και ψήφισε με τη διαδικασία της οργανωμένης συζήτησης, σε τρεις μόνο συνεδριάσεις, αυτό το νόμο, στη συνέχεια, και ενώ έχει περάσει ένας χρόνος από τότε, δεν έχει ενεργοποιήσει ούτε μία διάταξη από αυτές που περιέχουν έστω και τον πιο υποτυπώδη έλεγχο της δραστηριότητας των ΜΜΕ.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η διάταξη για την ονομαστικοποίηση των μετοχών των ελληνικών ανώνυμων εταιριών, που μετέχουν στις διαδικασίες ανάληψης έργων ή προμηθειών του ευρύτερου δημόσιου τομέα. Είναι γνωστό πως οι περισσότεροι από τους μεγαλοσυγκροτηματάρχες μετέχουν σε τέτοιες εταιρίες και χρησιμοποιούν τη δύναμη των ιδιόκτητων ΜΜΕ για την απόσπαση συμβάσεων με το δημόσιο. Η κυβέρνηση, όχι μόνο δεν ενεργοποίησε τη σχετική διάταξη, η οποία προέβλεπε προθεσμία μέχρι τις 3/2/1996 για την ονομαστικοποίηση των μετοχών, αλλά έσπευσε να καταθέσει τροπολογία στη Βουλή που προβλέπει την παράταση, αρχικά για ένα εξάμηνο, και στη συνέχεια προαναγγέλλεται για άλλο ένα εξάμηνο της προθεσμίας αυτής".

"Η ασυδοσία των μεγαλοκαναλαρχών εκδηλώνεται σε ολόκληρο το φάσμα της δραστηριότητάς τους, φτάνοντας μέχρι την εισφοροκλοπή! Είναι γνωστό ότι οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ δεν αποδίδουν το αγγελιόσημο που εισπράττουν για λογαριασμό των ασφαλιστικών ταμείων των δημοσιογράφων και άλλων εργαζομένων στον Τύπο και τα ΜΜΕ. Το όλο θέμα είναι μια εντελώς ανήθικη υπόθεση, η οποία αποτελεί χρόνια κατάσταση. Ωστόσο, τώρα με την εκτίναξη της διαφημιστικής δαπάνης στα ύψη, οι ιδιοκτήτες των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, κυριολεκτικά, θησαυρίζουν από τα χρήματα που ανήκουν στο προσωπικό τους, αφού πρόκειται για οφειλές στα ασφαλιστικά τους ταμεία, τα οποία, εξαιτίας αυτής της πρακτικής, απειλούνται άμεσα με κατάρρευση. Και σαν να μην έφτανε αυτό, ο νόμος 2328/95 προβλέπει διαδικασίες είσπραξης και απόδοσης του αγγελιόσημου, οι οποίες εξασφαλίζουν στους καναλάρχες ακόμα μεγαλύτερες δυνατότητες ασυδοσίας. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, οι εργαζόμενοι στον Τύπο πραγματοποίησαν πρόσφατα απεργιακές κινητοποιήσεις.

Από την άλλη "αγριεύει" ο ανταγωνισμός των καναλιών, που επιδιώκουν να προσελκύσουν με κάθε μέσο όσες διαφημίσεις περισσότερες μπορέσουν. Και αυτό είναι κάτι το αναμενόμενο, αφού τα ποσά που "παίζονται" κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα είναι. Η διαφημιστική δαπάνη στην τηλεόραση, από 90,8 δισ. δρχ. το 1992, έφτασε τα 285, 1 δισ. δρχ. το 1995. Ετσι, οι καναλάρχες προκειμένου να καρπωθούν όσο μεγαλύτερο μέρος αυτών των τεράστιων ποσών δεν τηρούν κανέναν περιορισμό στον τομέα της διαφήμισης. Παρ' όλες τις σχετικές απαγορεύσεις, έχουν χορηγούς ακόμα και στα δελτία ειδήσεων και τις ενημερωτικές εκπομπές. Διακόπτουν τα δελτία ειδήσεων για να μεταδώσουν διαφημίσεις. Διακόπτουν όσες φορές και για όσο χρόνο θέλουν τα ψυχαγωγικά προγράμματα, τις κινηματογραφικές ταινίες, τις παιδικές εκπομπές, τα τηλεοπτικά παιχνίδια, τις αθλητικές συναντήσεις κλπ., προκειμένου να προβάλουν διαφημίσεις. Η λεγόμενη "γκρίζα διαφήμιση" ενδημεί στα διάφορα "ψυχαγωγικά" προγράμματα. Σχεδόν όλες οι διατάξεις του Κώδικα Διαφημιστικής Δεοντολογίας παραβιάζονται κατά κόρον από τα ιδιωτικά κανάλια και οι αρμόδιοι "περί άλλα τυρβάζουν".

Η κυβέρνηση δεν τολμά να θίξει ούτε τις πιο κραυγαλέες και έντονα αντικοινωνικές πτυχές της δραστηριότητας των ιδιοκτητών των μεγάλων καναλιών. Λ.χ., ο νόμος 2328/95 περιλαμβάνει στις διατάξεις του για αρχές εκπομπών και διαφημίσεων (άρθρο 3 του νόμου) κάποιους μικρούς περιορισμούς. Ετσι, "απαγορεύεται η διαφήμιση (...) τηλεπικοινωνιακών ή άλλων υπηρεσιών σεξουαλικού χαρακτήρα" (παράγραφος 4 του άρθρου αυτού). Ωστόσο, αυτή η διάταξη δεν πτοεί τα ιδιωτικά κανάλια, τα οποία μεταδίδουν διαφημίσεις για "ροζ τηλέφωνα", χωρίς να συγκινείται κανείς από τους αρμόδιους".

"Κάτι περισσότερο: Αρκετοί από τους καναλάρχες, σε συνεργασία με πολυεθνικές εταιρίες, έχουν δημιουργήσει επιχειρήσεις, που έχουν πάρει άδεια για παροχή υπηρεσιών τηλεηχοπληροφόρησης (audiotex) και παρέχουν υπηρεσίες, οι οποίες έχουν σαφή στόχο τις θεμελιώδεις αρχές και αξίες του λαού. Πρόκειται για εταιρίες, όπως η Audiotex S.A., στην οποία συμμετέχει ο ιδιοκτήτης του ΑΝΤΕΝΝΑ Μ. Κυριακού, η Newsphone όπου συμμετέχουν οι αδελφοί Βαρδινογιάννη, η MEDIATEL όπου συμμετέχει ο Χ. Τεγόπουλος, η Detafon όπου συμμετέχει ο Χ. Λαμπράκης κλπ.

Οι εταιρίες αυτές παρέχουν υπηρεσίες, που περιλαμβάνουν "τηλεραντεβού", "ραντεβού για δύο" κλπ. ή "συμβουλές", που δίνουν τα λογής λογής κατακάθια. Επιπλέον οι επιχειρήσεις αυτές διενεργούν και τυχερά παιχνίδια, παραβιάζοντας έτσι εξόφθαλμα και τον Προσωρινό Κώδικα Δεοντολογίας, που έχει συντάξει ο ΟΤΕ. Και ενώ τα πράγματα έχουν έτσι, ο υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, απαντώντας στην ερώτηση 1718/25 - 9 - 1995 βουλευτών του ΚΚΕ, κοινοποιεί έγγραφο του Π. Λάμπρου, διευθύνοντα συμβούλου του ΟΤΕ, στο οποίο αναφέρεται ότι "δεν έχει βεβαιωθεί μέχρι σήμερα κάποια παράβαση των κανόνων του Προσωρινού Κώδικα Δεοντολογίας".

Οπως είναι γνωστό, ο νόμος 2328/95 προβλέπει την έκδοση υπουργικής απόφασης με χάρτη συχνοτήτων, ενώ γνωστό είναι επίσης ότι για την κάλυψη της Αττικής κατά 100% χρειάζονται (λόγω της μορφολογίας τους εδάφους) τρεις συχνότητες σε κάθε κανάλι. Σήμερα, 6 μήνες μετά την ψήφιση του νόμου, η απόφαση αυτή δεν υπάρχει ακόμα και από ό,τι φαίνεται θα καθυστερήσει αρκετά. Οι μεγαλοϊδιοκτήτες προσπαθούν να καθυστερήσουν όσο γίνεται την έκδοση της απόφασης αυτής, επειδή τα μεγάλα κανάλια καταλαμβάνουν όποιες και όσες συχνότητες θέλουν, χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανένα...".

"Το ΚΚΕ υπογραμμίζει ότι είναι ανάγκη να θεσπιστούν μέτρα, σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ, ώστε να περιοριστεί η υπερσυγκέντρωση κάθετα και οριζόντια στο χώρο αυτό. Κυρίως, πρέπει να υπάρξει διεκδίκηση και απαίτηση του λαϊκού κινήματος για δημοκρατία στην πληροφόρηση, διασφάλιση των ανθρωπίνων αξιών, αντίκρουση των φαινομένων σήψης. Πρέπει να τεθούν περιορισμοί στην ασύδοτη δράση των καναλαρχών. Χρειάζεται, οι νέοι Κώδικες Δεοντολογίας (δημοσιογραφίας, προγραμμάτων και διαφήμισης) που διαμορφώνονται αυτόν τον καιρό να είναι αυστηροί και ολοκληρωμένοι και επιπλέον να ληφθούν μέτρα που θα διασφαλίζουν την εφαρμογή τους. Ανάμεσα σ' αυτά τα μέτρα, το ΚΚΕ προτείνει να συμπεριληφθούν:

- Η αναβάθμιση του κύρους του Εθνικού Ραδιοτηλεοπτικού Συμβουλίου, με τη διεύρυνση των μελών του, ώστε να συμμετέχουν κοινωνικοί φορείς. Ριζική αναμόρφωση του συμβουλίου και μετατροπή του σε ανεξάρτητο όργανο, με διευρυμένες αρμοδιότητες.

- Η στελέχωση του ΕΣΡ με επαρκές προσωπικό και ο εξοπλισμός του με μέσα, ώστε να μπορεί να επιτελέσει το ρόλο του όσον αφορά τον έλεγχο λειτουργίας των ΜΜΕ. Η μέχρι τώρα εμπειρία λειτουργίας του ΕΣΡ, αλλά και το μέλλον που προδιαγράφει το χαμηλό κονδύλι που διαθέτει ο προϋπολογισμός του 1996 (μόλις 60 εκατ. δρχ.) στο ΕΣΡ, δε φαίνεται να βοηθούν προς την παραπάνω κατεύθυνση.

- Οι Κώδικες που θα συνταχθούν από το ΕΣΡ να αποτελούν όρο για την ύπαρξη και ανανέωση της άδειας λειτουργίας ραδιοτηλεοπτικού σταθμού και όχι τα κείμενα, στα οποία, όπως αναφέρει ο νόμος 2328/95 (άρθρο 3 παρ. 16), θα "αυτοδεσμεύονται" οι σταθμοί.

- Η ύπαρξη διακομματικής επιτροπής υπό την εποπτεία της Βουλής, που θα ασκεί έλεγχο στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ και θα συνεργάζεται με το ΕΣΡ".

"Το ΚΚΕ υπογραμμίζει ότι οι διαφημίσεις, με τις σημερινές μάλιστα τεχνικές τους, μπορούν να επηρεάσουν τη γενικότερη συμπεριφορά των καταναλωτών και να επιβάλουν καταναλωτικά και άλλα πρότυπα. Είναι αναγκαίο επομένως να υπόκεινται σε ορισμένους κανόνες, που θα προστατεύουν τους πολίτες από την παραπλάνηση και τη δημιουργία λανθασμένων προτύπων. Επίσης σημειώσαμε, ήδη, το χορό των δισ. γύρω από τη διαφημιστική πίτα και πώς αυτή κατανέμεται. Πρέπει και εδώ να μπει μία τάξη, να υπάρξει μία δεοντολογία. Δεν είναι, επομένως, δυνατό να συνεχίσουν να κατευθύνονται οι διαφημίσεις προς ορισμένους μόνο ή κυρίως σταθμούς, με βάση "στημένες" ή εν πάση περιπτώσει αμφίβολης αντικειμενικότητας μετρήσεις τηλεθέασης ή ακροαματικότητας που πραγματοποιεί η περιβόητη AGB. Χρειάζεται να υπάρξει δημόσιος φορέας μετρήσεων τηλεθέασης και ακροαματικότητας υπό την εποπτεία του ΕΣΡ. Λόγω ακριβώς της επιρροής των διαφημίσεων στις συνήθειες και συμπεριφορές των πολιτών, πρέπει να υπάρξουν ορισμένες αρχές αναφορικά με το περιεχόμενό τους, όπως:

- Να είναι ειλικρινείς και όχι παραπλανητικές ή υπερβολικές.

- Να σέβονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.Από αυτήν την άποψη, πρέπει να πάψει να χρησιμοποιείται το γυναικείο ιδίως σώμα ως μέσο προβολής των πιο απίθανων προϊόντων και, μάλιστα, με τρόπο που προσβάλλει τη γυναικεία υπόσταση και αξιοπρέπεια.

- Να σέβονται τις ανθρώπινες διαπροσωπικές σχέσεις.Ετσι, δεν είναι δυνατό να επιτρέπεται, να προωθείται η ηλεκτρονική πορνεία μέσω των κάθε είδους ροζ διαφημίσεων ή και ροζ τηλεφώνων.

- Να σέβονται την ευαίσθητη παιδική ψυχή και να αποφεύγουν την εκμετάλλευση της νεανικής ευπιστίας και απειρίας των ανήλικων, όπως επίσης και την προβολή συνηθειών επιβλαβών στην ψυχοσωματική υγεία των ανηλίκων. Ετσι, πρέπει να απαγορεύονται οι διαφημίσεις κάθε είδους πολεμικών παιχνιδιών, που ενσταλάζουν στις παιδικές ψυχές την ιδέα του πολέμου και της βίαιης αναμέτρησης, γενικότερα. Επίσης να απαγορεύονται οι διαφημίσεις τσιγάρων και άλλων προϊόντων καπνού, όπως και οι διαφημίσεις κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών, ιδίως όταν αυτή η κατανάλωση αφήνεται να υπονοηθεί με βελτιωμένες σωματικές ή ψυχικές επιδόσεις, καθώς και με υπονοούμενα για κοινωνικές ή σεξουαλικές επιτυχίες.

- Επιπλέον, είναι σημαντικό να υπάρχουν και κυρίως να εφαρμόζονται περιορισμοί, τόσο ως προς το χρονικό σημείο μετάδοσης, όσο και ως προς τη χρονική διάρκεια προβολής των διαφημίσεων.Και αυτό γιατί αποστολή των ΜΜΕ πρέπει να είναι η ενημέρωση, επιμόρφωση και ψυχαγωγία των πολιτών με το πρόγραμμά τους, γι' αυτό άλλωστε και τους παραχωρείται άδεια να εκπέμπουν σε συγκεκριμένες συχνότητες, οι οποίες αποτελούν κρατική ιδιοκτησία και όχι για να τους βομβαρδίζουν με διαφημίσεις.

Η κυβέρνηση πρέπει με την εποπτεία του ΕΣΡ να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα, ώστε να διασφαλίζει τους εργαζόμενους στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, υποχρεώνοντας τους ιδιοκτήτες τους να υλοποιούν ωράρια, συλλογικές συμβάσεις, ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα των εργαζομένων. Ειδικά σε σχέση με το αγγελιόσημο, να κάνει αποδεκτή την πρόταση των εργαζομένων του χώρου, την οποία έχουν διατυπώσει και με μορφή τροπολογίας την οποία υποστήριξε το ΚΚΕ.

Επερωτώνται οι υπουργοί για την απαράδεκτη πολιτική της κυβέρνησης απέναντι στην ασύδοτη δράση των μεγαλοκαναλαρχών και γενικότερα των ιδιοκτητών των ιδιωτικών ΜΜΕ".