Τα σχέδια που ετοιμάζει η κυβέρνηση αφορούν και τις 4 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο και είναι θυγατρικές κρατικών τραπεζών. Σε μια εποχή που οι ελληνικές λιπασματοβιομηχανίες κερδίζουν σταθερά μερίδια στη διεθνή αγορά, αυξάνοντας συνεχώς τις εξαγωγές τους - το 1995 ανήλθαν σε 408.000 τόνους, ενώ το πρώτο 9μηνο του 1996 ανήλθαν σε 520.000 τόνους - η κυβέρνηση αποφασίζει να θέσει ουσιαστικά εκτός αγοράς τις δύο, "Λιπάσματα Δραπετσώνας" και ΑΕΒΑΛ και να προχωρήσει στη συγχώνευση των δύο μεγαλυτέρων, "Χημικές Βιομηχανίες Βορείου Ελλάδας" (ΧΒΒΕ) και "Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων" (ΒΦΛ), με σκοπό την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο και την ιδιωτικοποίησή τους.

Πρόκειται για σχέδια που κυοφορούνται από το 1995, όταν οι δραστηριότητες των ελληνικών επιχειρήσεων ενόχλησαν ισχυρά ευρωπαϊκά συμφέροντα του κλάδου και η Κομισιόν έσπευσε να συστήσει στην κυβέρνηση να ανακαλέσει στην "τάξη" τις ελληνικές λιπασματοβιομηχανίες, ζητώντας εξηγήσεις για το καθεστώς επιδοτήσεων των "Λιπασμάτων Δραπετσώνας" και ΑΕΒΑΛ και απαιτώντας την επιστροφή 10 δισ. δρχ. ως παράνομες, με τους κανόνες της ΕΕ, κρατικές ενισχύσεις. Η κυβέρνηση βρίσκεται ένα μόλις βήμα πριν τις τελεσίδικες αποφάσεις για την υλοποίηση των κοινοτικών κατευθύνσεων, αφήνοντας έναν ακόμη τομέα στρατηγικής σημασίας για τη χώρα, αφού συνδέεται και με την αγροτική παραγωγή στο έλεος των ιδιωτικών μεγαλοσυμφερόντων και στέλνοντας στο δρόμο της ανεργίας χιλιάδες άτομα.

Η συγχώνευση των δύο μεγαλύτερων λιπασματοβιομηχανιών της χώρας ΧΒΒΕ στη Θεσσαλονίκη και ΒΦΛ στην Καβάλα - θυγατρικών, η πρώτη της Εθνικής Τράπεζας και η δεύτερη της Εμπορικής - και στη συνέχεια η ιδιωτικοποίησή τους, η ιδιωτικοποίηση της ΑΕΒΑΛ και η απορρόφηση των "Λιπασμάτων Δραπετσώνας" από την εταιρία εμπορίας λιπασμάτων ΣΥΝΕΛ, με στόχο σε τρία χρόνια το κλείσιμό της, καθώς και οι απολύσεις εργαζομένων που θα προκύψουν είναι η "λύση" - όπως θα αποκαλεστεί - που η κυβέρνηση επιφυλάσσει για τον τομέα των λιπασμάτων ή η "τακτοποίηση" του θέματος κατά την άποψη στελεχών της Εθνικής Τράπεζας που αποκαλούν απλώς "ως ξεμπέρδεμα" το κλείσιμο κερδοφόρων επιχειρήσεων ή το ξεπούλημά τους στους ιδιώτες.

Η απόφαση για τη συγχώνευση της ΧΒΒΕ και της ΒΦΛ θεωρείται σχεδόν ειλημμένη. Η πρόταση, συζητείτο από τον περασμένο Νοέμβρη και αφού πραγματοποιήθηκε από διεθνή οίκο η ανάλογη μελέτη, γνωστοποιήθηκε προσφάτως και στον ίδιο τον πρωθυπουργό Κ. Σημίτη, από τους διοικητές των δύο τραπεζών - μετόχων Εθνικής και Εμπορικής και, σύμφωνα με πληροφορίες, έγινε αποδεκτή. Μένει να επιλυθεί η έριδα για το ποια από τις δύο εταιρίες θα συγχωνεύσει την άλλη, για να κοινοποιηθεί και να προχωρήσει η υλοποίηση. Η υλοποίηση όμως προβλέπει στη συνέχεια την ιδιωτικοποίηση της εταιρίας - γίγαντα, για τα ελληνικά δεδομένα, που θα προκύψει, κάτι που επιτάσσει αλλαγές και στις άλλες δύο λιπασματοβιομηχανίες ΑΕΒΑΛ και "Λιπάσματα Δραπετσώνας", απλούστατα γιατί οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές που καραδοκούν, θέλουν ολόκληρη την πίτα της αγοράς δικιά τους.

Αυτό που βολεύει λοιπόν, είναι το κλείσιμο των δύο αυτών εταιριών, που ήδη δρομολογείται με διάφορα προσχήματα, τα οποία ξεκινάνε από τις πιέσεις της Κοινότητας έως και την προετοιμασία των ελληνικών επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση του ανταγωνισμού. Χωρίς να αμφισβητείται ο ολοένα και εντεινόμενος σκληρός ανταγωνισμός διεθνώς, η λύση σίγουρα δεν είναι το να αφήσεις στα χέρια κερδοσκόπων έναν τομέα συναλλαγματοφόρο, από τον οποίο εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό και η αγροτική παραγωγή της χώρας, η οποία βρίσκεται στα πρόθυρα του αφανισμού. Με δεδομένο δε ότι οι συγχωνεύσεις, που αποτελούν πλέον φαινόμενο σε όλους τους κλάδους σε κοινοτικό επίπεδο, αφού είναι σαφείς οι επιλογές της Κομισιόν για δημιουργία ολιγοπωλίων που θα ελέγχουν τον κάθε τομέα, έχουν οδηγήσει εκτός των άλλων και σε απώλειες θέσεων εργασίας πολύ μεγάλων σε αριθμό. Μόνο στον κλάδο της λιπασματοβιομηχανίας, οι συγχωνεύσεις που πραγματοποιήθηκαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο είχαν ως αποτέλεσμα τη μείωση των απασχολούμενων σε αυτές από 140.000 το 1980, σε 28.000 το 1995! Στην ευρωπαϊκή χημική βιομηχανία - κλάδος στον οποίο ανήκει ο τομέας των λιπασμάτων - ο αριθμός των απασχολούμενων από 1,95 εκατομμύρια το 1989 μειώθηκε στο 1,65 εκατομμύρια το 1994. Ηδη η συνεχής συρρίκνωση της αγροτικής παραγωγής στη χώρα μας την τελευταία τετραετία, που επηρέασε άμεσα και την παραγωγή λιπασμάτων, είχε αρνητικά αποτελέσματα στην απασχόληση. Η ΧΒΒΕ μείωσε το προσωπικό της κατά 200 άτομα, η ΒΦΛ από 708 άτομα που απασχολούσε το 1992 περιορίστηκε στα 647, η ΑΕΒΑΛ προχώρησε σε δραματική μείωση και από 1.100 άτομα λειτουργεί σήμερα με 350 εργαζόμενους, ενώ τα "Λιπάσματα Δραπετσώνας" από 1.000 απασχολούν περίπου 500 άτομα. Αγνοώντας αυτές τις επιπτώσεις η κυβέρνηση προχωρά ακάθεκτη στην υλοποίηση των επιταγών των μεγάλων κεφαλαίων της Ευρώπης.

Ταυτόχρονα με την προώθηση για συγχώνευση των παραπάνω εταιριών, έχει ήδη αποφασιστεί η απορρόφηση των "Λιπασμάτων Δραπετσώνας" από τη ΣΥΝΕΛ, μέσω ενός νέου εταιρικού σχήματος, στο οποίο θα συμμετέχουν με ποσοστά 10% εκάστη και οι τράπεζες Εθνική και Αγροτική. Το σχήμα αυτό θα λειτουργήσει μέχρι τρία χρόνια και μετά, όπως η κυβέρνηση έχει σχεδιάσει, η εταιρία θα κλείσει για πάντα. Η συμφωνία προβλέπει επίσης την απόλυση και των 500 απασχολούμενων στην επιχείρηση και την επαναπρόσληψη όσων δε βρίσκονται κοντά στα όρια της συνταξιοδότησης, με νέους εργασιακούς όρους.

Οσο για την ΑΕΒΑΛ, τη μοναδική λιπασματοβιομηχανία που χρησιμοποιούσε εγχώρια πρώτη ύλη (λιγνίτη), αφού και οι δύο κυβερνήσεις έκαναν ό,τι μπορούσαν για να την υπονομεύσουν, έχει βγει ήδη "στο σφυρί". Ο διαγωνισμός για την πώληση ή εκμίσθωσή της βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και η καταληκτική του ημερομηνία μετατέθηκε για τις 14 Απρίλη, μετά από σχετικό αίτημα των ενδιαφερόμενων επενδυτών. Η αναβολή της ημερομηνίας ερμηνεύεται και ως μη εκδήλωση σοβαρού ενδιαφέροντος, καθώς στο παρασκήνιο έχει ξεκινήσει ήδη ένας πόλεμος συμφερόντων που πιέζει για το κλείσιμο της εταιρίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι 4 λιπασματοβιομηχανίες βρίσκονται τα τελευταία χρόνια σε ανάκαμψη, εκμεταλλευόμενες τη διεθνή συγκυρία, που τους επιτρέπει να πουλάνε τα προϊόντα τους στη διεθνή αγορά 10 και 15 δολάρια ανά τόνο χαμηλότερα από τους ανταγωνιστές τους. Το 1995 οι συνολικές εξαγωγές λιπασμάτων των ελληνικών επιχειρήσεων ανήλθαν σε 408.000 τόνους, ενώ μόνο το πρώτο 9μηνο του 1996 ανήλθαν σε 520.000 τόνους. Η ΒΦΛ το 1995 πραγματοποίησε εξαγωγές 290.000 τόνων, η ΧΒΒΕ 85.000 τόνων, η "Δραπετσώνα" 27.700 τόνων και η ΑΕΒΑΛ 8.000 τόνων, ενώ το 1996 σημειώθηκε περαιτέρω άνοδος. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η εταιρία "Λιπασμάτων Δραπετσώνας" η οποία σημείωσε κατακόρυφη αύξηση, εξάγοντας 96.000 τόνους. Η διεύρυνση της παρουσίας των ελληνικών επιχειρήσεων στη διεθνή αγορά και κυρίως στη γερμανική, όπου εξάγουν το 70% των συνολικών εξαγωγών ενόχλησαν τους Γερμανούς, αλλά και τα σκανδιναβικά συγκροτήματα, που είναι και τα ισχυρότερα στην Ευρώπη. Ετσι, ύστερα από παρέμβαση της γερμανικής εταιρίας BASF, η οποία κατηγόρησε την Ελλάδα ότι πριμοδοτεί τις επιχειρήσεις της δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό, το περασμένο φθινόπωρο προέκυψε η παρέμβαση της Κομισιόν προς την Ελλάδα για συμμόρφωση, αλλά και οι απαιτήσεις της για επιστροφές 10 δισ. δρχ. που θεωρεί ως κρατικές ενισχύσεις. Η κίνηση αυτή της Κοινότητας εξασφάλισε ένα πολύ καλό πρόσχημα στην κυβέρνηση για να προχωρήσει στη διάλυση ενός ακόμη στρατηγικής σημασίας για τη χώρα κλάδου.

Χρύσα ΛΙΑΓΚΟΥ