Σε πραγματική αιμορραγία έχει μετατραπεί η μαζική μετανάστευση του ανθρώπινου επιστημονικού δυναμικού της Βουλγαρίας. Για δεύτερη φορά από την αρχή της δεκαετίας του '90 και στη διάρκεια του χρονικού αυτού διαστήματος, απόφοιτοι ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και διάσημοι επιστήμονες εγκαταλείπουν μαζικά την πρώην αυτή σοσιαλιστική χώρα.

Ετσι, λοιπόν, από τον περασμένο Γενάρη, όταν τότε η πολιτική κρίση στη χώρα είχε προσλάβει δραματικές διαστάσεις, χιλιάδες επιστήμονες και πριν απ' όλα νέοι στην ηλικία, άρχισαν ν' αναζητούν συγκεκριμένες δυνατότητες, προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τις επιστημονικές τους γνώσεις σε κάποια χώρα του εξωτερικού.

Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές, μετά την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος, πάνω από 620.000 Βούλγαροι πολίτες έχουν εγκαταλείψει τη χώρα αναζητώντας κάποιες δυνατότητες εργασίας κυρίως στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της Δύσης. Σχεδόν το ένα δέκατο από τους μετανάστες αυτούς είναι απόφοιτοι ανώτατων σχολών, ενώ πάνω από 5.000 είναι καθηγητές και υφηγητές πανεπιστημίων και άλλων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της χώρας. Ομως, πάρα πολύ δύσκολο είναι να κρίνει κανείς πόσοι απ' αυτούς είναι δυνατόν να συμπεριληφθούν στους "μετανάστες". Γιατί, αρκετοί είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν την πρόθεση κάποτε να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, "όταν κατορθώσουν και εξοικονομήσουν ένα σοβαρό χρηματικό ποσό...".

Το σοβαρό αυτό λοιπόν επιστημονικό δυναμικό της πρώην αυτής σοσιαλιστικής χώρας που σήμερα μαζικά μεταναστεύει, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, πρέπει να συμπεριληφθεί "στον κατάλογο" των "εξαφανιζόμενων σφαιρών της ανθρώπινης δραστηριότητας...". Η χρηματοδότηση του επιστημονικού τομέα έχει δραματικά μειωθεί, αφού από 2,5% του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος που ήταν το 1988 στη διάρκεια του 1996 έπεσε στο 0,3% του ΑΕΠ. Τη στιγμή λοιπόν, που το 1988 ακόμα ξοδεύονταν κατά κεφαλήν 80 δολάρια για τον επιστημονικό κλάδο, σήμερα το ποσό αυτό μόλις φθάνει στα τέσσερα δολάρια.

Ταυτόχρονα, η οικονομική θέση των Βούλγαρων επιστημόνων θα πρέπει να θεωρηθεί απελπιστική, αφού ο μηνιαίος μισθός τους μόλις προσεγγίζει αυτόν του ανειδίκευτου εργάτη. Επίσης, καταστροφική είναι η κατάσταση που κυριαρχεί στον τομέα των επιστημονικών ερευνών, αφού για το σκοπό αυτό μόλις διατίθενται κάποια χρηματικά ποσά...

Παράλληλα, ιδιαίτερες ανησυχίες προκαλεί το γεγονός ότι συστηματικά παραμελούνται εκείνοι οι επιστημονικοί κλάδοι στους οποίους η πρώην αυτή σοσιαλιστική χώρα είχε σημειώσει μεγάλες επιτυχίες παγκόσμιου επιπέδου, όπως είναι η Μοριακή Βιολογία, τα Μαθηματικά και η Χημεία. Σήμερα, πάνω από 6.000 διάσημοι Βούλγαροι επιστήμονες εργάζονται στης Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, στον Καναδά, στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, στη Μεγάλη Βρετανία και στη Γαλλία. Οι περισσότεροι απ' αυτούς είναι άνθρωποι νέοι στην ηλικία, κάτω των 30 χρόνων.

Κύρια αιτία της τραγικής αυτής κατάστασης, που έχει δημιουργηθεί στις άλλοτε ανθούσες βουλγαρικές επιστήμες και της αιμορραγίας τους, όπως χαρακτηριστικά υπογραμμίζεται, είναι οι διαβόητες "μεταρρυθμίσεις", οι οποίες φυσικά αποσκοπούν στην παλινόρθωση των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής στη Βουλγαρία.

Στην πρόσφατη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Πρόεδρος της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, Ιβάν Γιουχνόφσκι, δήλωσε ότι στη διάρκεια του 1992 η Ακαδημία "πραγματοποιούσε μόνη της τις σχετικές μεταρρυθμίσεις...", ενώ στα τέλη του τελευταίου χρόνου η μεταρρυθμιστική αυτή διαδικασία έχει περατωθεί. Στο μεταξύ, ο αριθμός των Ινστιτούτων της Βουλγαρίας έχει μειωθεί κατά το ένα τρίτο, ενώ ο αριθμός των συνεργατών της Βουλγαρικής Ακαδημίας κατά 36%. Σήμερα, η Βουλγαρική Ακαδημία διαθέτει 68 Ινστιτούτα, στα οποία εργάζονται 8.600 άνθρωποι.

Μια άλλη αιτία για τη μαζική μετανάστευση των Βούλγαρων επιστημόνων, υπογραμμίζει ο Γιουχνόφσκι, είναι οι δραστικές οικονομικές περικοπές, που προορίζονται για τους επιστημονικούς κλάδους. Μόνο από το Ινστιτούτο Οργανικής Χημείας, όπου εργάζεται και ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ακαδημίας, περίπου 15 νέοι στην ηλικία και πολλά υποσχόμενοι επιστήμονες εγκατέλειψαν τη χώρα. Αυτοί θα ήταν σε θέση στον επόμενο αιώνα να καθοδηγήσουν απόλυτα θετικά το παραπάνω Ινστιτούτο.

Νίκος ΗΛΙΑΔΗΣ - ΗΛΙΟΥΔΗΣ