Η διχοτόμηση της Κύπρου και η πλήρης υπαγωγή της στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς ήταν σταθερή στόχευση όλων των σχεδίων και των μεθοδεύσεων που κατά καιρούς προωθήθηκαν.

Οι εξελίξεις στην Κύπρο, στην τρισχιλιόχρονη ιστορική της διαδρομή, συνδέονται άμεσα με τα γεωπολιτικά δεδομένα στην ευρύτερη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Η πορεία της, ιδιαίτερα μετά την έναρξη της βρετανικής κατοχής το 1878 μέχρι την ανεξαρτησία της το 1960, την τουρκική εισβολή το 1974, αλλά και μετέπειτα με το «σχέδιο Ανάν», σημαδεύτηκε από τις εκάστοτε ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις.

Ταυτόχρονα, το Κυπριακό, λόγω των ιδιαίτερων σχέσεων και ιστορικών δεσμών που υπάρχουν με την Ελλάδα, έχει πάνω του, σε κάθε φάση, τη σφραγίδα της συναίνεσης, στην εμπλοκή του στα ιμπεριαλιστικά κέντρα, της ελληνικής άρχουσας τάξης και των επιλογών της, για την ικανοποίηση των συμφερόντων της.

Η παλιά και πάντα επίκαιρη συνταγή των ιμπεριαλιστών, του «διαίρει και βασίλευε», τίθεται σε εφαρμογή. Η αγγλοαμερικανική πολιτική βάζει στο τραπέζι το χαρτί της εμπλοκής της Τουρκίας στο Κυπριακό. Τον Ιούνη του 1955, η Μεγάλη Βρετανία πήρε την πρωτοβουλία να καλέσει Ελλάδα και Τουρκία σε τριμερή Διάσκεψη στο Λονδίνο για το Κυπριακό, με κύριο σκοπό να ματαιώσει τη συζήτηση μιας πιθανής νέας προσφυγής της Ελλάδας στον ΟΗΕ για το θέμα.

Ταυτόχρονα, αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σχέδια διχοτόμησης του νησιού. Πιο χαρακτηριστικό ήταν αυτό του Μακ Μίλαν το 1958, το οποίο έφερε τον τίτλο «Σχέδιο για Συνεταιρισμό στην Κύπρο» που προέβλεπε τη σύνδεση της Κύπρου με τη Μεγάλη Βρετανία, την Ελλάδα και την Τουρκία και τη συνεργασία των τριών κρατών για τη διοίκηση του νησιού, τη συγκρότηση δύο Κοινοβουλίων, με δύο ιθαγένειες για τους κατοίκους του νησιού και μεταβατικό στάδιο 7 χρόνων.

Ακολούθησαν το 1960 οι Συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου. Βέβαια, η ανεξαρτησία της Κύπρου ποτέ δε σήμανε την εγκατάλειψη των διχοτομικών σχεδίων των ιμπεριαλιστών. Ο αγγλοαμερικανικός ιμπεριαλισμός κάνει ό,τι μπορεί για να σπρώξει τα πράγματα στην Κύπρο σε διχοτομικές λύσεις και προς αυτήν την κατεύθυνση συνδαυλίζει την κρίση του 1963, ενθαρρύνοντας τον Μακάριο να προωθήσει συνταγματικές αλλαγές. Το Λονδίνο και πολύ εντονότερα η Ουάσιγκτον θα θελήσουν να επαναφέρουν στην επικαιρότητα την «ένωση» της Κύπρου με την Ελλάδα, με τέτοιο τρόπο που θα οδηγεί στη διχοτόμηση.

Η πρώτη διχοτόμηση έγινε με την επιβολή της «πράσινης γραμμής». Η πρώτη ανοιχτή προσπάθεια ΝΑΤΟικής διχοτόμησης της Κύπρου επιχειρήθηκε το Γενάρη του 1964 αμέσως μετά την κρίση του Δεκέμβρη του προηγούμενου έτους. Με πρωτοβουλία των Ηνωμένων Πολιτειών και της Μ. Βρετανίας, οργανώθηκε στο Λονδίνο η περιβόητη πενταμερής Διάσκεψη. Κατατέθηκε ένα αγγλοαμερικανικό σχέδιο που έμεινε στην ιστορία με την ονομασία «Σχέδιο Σάντις - Μπολ», που προέβλεπε την εγκατάσταση στην Κύπρο ΝΑΤΟικών στρατευμάτων, καταργούσε την κυπριακή κυβέρνηση, αλλά και την ίδια την Κύπρο ως ανεξάρτητο κράτος και την έθετε κάτω από τη διοίκηση του ΝΑΤΟ. Η κυπριακή κυβέρνηση το απέρριψε, υποστηριζόμενη, στο εσωτερικό, από το ΑΚΕΛ και τον κυπριακό λαό και σε διεθνές επίπεδο από τη Σοβιετική Ενωση.

Η επόμενη προσπάθεια διχοτόμησης ήταν τα δύο σχέδια Ατσεσον, που υποβλήθηκαν στο διάστημα Ιούλης - Αύγουστος 1964. Σύμφωνα με αυτά προβλέπονταν: Η «ένωση» του νησιού με την Ελλάδα υπό τις εξής βασικές προϋποθέσεις: Να παραχωρηθεί κατά κυριαρχία στην Τουρκία η χερσόνησος της Καρπασίας για να χρησιμοποιηθεί ως στρατιωτική βάση, οι Τουρκοκύπριοι σε δύο ή τρεις περιοχές όπου είχαν την πλειοψηφία να δημιουργήσουν καντόνια, ενώ οι υπόλοιποι θα υπάγονταν στην αρμοδιότητα ενός κεντρικού τουρκοκυπριακού οργανισμού με μειονοτικά δικαιώματα.

Ούτε τα σχέδια αυτά είχαν τύχη. Ωστόσο, δέκα χρόνια πριν από την εισβολή του 1974, έμπαιναν τα θεμέλια της διχοτόμησης και μιας τουρκικής εισβολής. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο διάστημα που διεξάγονταν οι ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις για τα σχέδια Ατσεσον, οι Αμερικανοί έσπρωχναν την Αθήνα να προωθήσει την πραξικοπηματική ένωση Κύπρου - Ελλάδας, αλλά ταυτόχρονα, προετοίμαζαν και την Τουρκία στο ενδεχόμενο της πραξικοπηματικής ένωσης να είναι έτοιμη να επέμβει στρατιωτικά στην Κύπρο, για να πάρει με τη δύναμη των όπλων όσα το σχέδιο Ατσεσον της έδινε.

Τα σχέδια των Αγγλοαμερικανών και του ΝΑΤΟ δε σταμάτησαν. Με την επιβολή της χούντας στην Ελλάδα το 1967 μπήκε και το Κυπριακό σε νέα φάση και άρχισε να δρομολογείται η τουρκική εισβολή. Το ΝΑΤΟ ανακοινώνει στις 14 Ιούνη 1967 την έναρξη ελληνοτουρκικών διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Ο διάλογος κατέληξε το Σεπτέμβρη σε φιάσκο, αλλά το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου, με την προβοκάτσια του Κοφίνου και την αποχώρηση της ελληνικής μεραρχίας από το νησί, αρχίζουν να ωριμάζουν οι συνθήκες για την εισβολή. Η τουρκοκυπριακή πλευρά βρήκε την ευκαιρία, έχοντας την έγκριση της Τουρκίας και των ΗΠΑ, να προχωρήσει στη συγκρότηση «Προσωρινής Τουρκοκυπριακής Διοίκησης».

Το 1974 δόθηκε η ευκαιρία στον ιμπεριαλιστικό παράγοντα με εκτελεστικό όργανο την Τουρκία και με τη συμμετοχή της χούντας των Αθηνών να ξεδιπλώσει και να εφαρμόσει τα σχέδιά του για πλήρη έλεγχο της Κύπρου. Το πραξικόπημα κατά του Μακάριου, στις 15 Ιούλη του 1974 από την ελληνική χούντα στη συνέχεια η εισβολή των τουρκικών στρατευμάτων οδήγησαν το Κυπριακό σε νέα φάση.

Τα επόμενα δύο χρόνια δεν υπήρξε κάποια ουσιαστική εξέλιξη. Ωστόσο, στους κόλπους της κυπριακής ηγεσίας, ωρίμαζε μια συμβιβαστική πρόταση. Στις αρχές του 1977, ο Μακάριος αποδέχεται κατά τη συνάντησή του με τον Ντενκτάς την αρχή της «διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας», η οποία ενσωματώνεται ουσιαστικά στα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ. Η αρχή αυτή επαναβεβαιώθηκε με τη συμφωνία του Ντενκτάς με τον Κυπριανού, ο οποίος διαδέχτηκε τον αποθανόντα Μακάριο, το Μάη του 1979.

Φθάνουμε στον Αύγουστο του 1983, όταν ο ΓΓ του ΟΗΕ Χαβιέ Πέρες ντε Κουέγιαρ υποβάλλει στις δύο πλευρές τους «Δείκτες» του, όπως έμειναν στην Ιστορία. Οι «Δείκτες Κουέγιαρ» δεν ήταν ένα σχέδιο λύσης, αλλά κάποιες ασαφείς προτάσεις σχετικά με κάποιες πτυχές του Κυπριακού και με τις οποίες εισαγόταν η έννοια της ομοσπονδίας με αρκετά χαλαρούς δεσμούς. Ομως, τόσο η Αγκυρα, όσο και ο Ντενκτάς έχουν άλλα στο μυαλό τους όπως και οι Αμερικανοί...

Στις 15 Νοέμβρη του 1983 ανακηρύσσεται μονομερώς η «ανεξαρτησία» του ψευδοκράτους της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου».

To 1988, με την εκλογή του Γ. Βασιλείου στη θέση του Προέδρου στην Κύπρο, σημειώνεται μια ακόμη σαφέστερη στροφή της Λευκωσίας προς τις ΗΠΑ. Ο Γ. Βασιλείου δηλώνει από την Ουάσιγκτον: «Στη σημερινή εποχή είναι εύκολο να βρεθεί λύση στο Κυπριακό, γιατί αυτό συμπίπτει με τα αμερικανικά σχέδια για ειρήνη στον κόσμο».

Στις νέες συνθήκες, ο ΓΓ του ΟΗΕ, Μπούτρος Γκάλι, υποβάλλει στις 15 Ιούλη του 1992 ένα νέο σχέδιο «λύσης» του Κυπριακού. Το σχέδιο αυτό έμεινε στην Ιστορία ως «Δέσμη Ιδεών Γκάλι» που είχε πολλές ομοιότητες με το σημερινό «σχέδιο Ανάν». Ωστόσο και το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από την Αγκυρα και τον Ντενκτάς με την προσδοκία για κάτι καλύτερο. Ετσι φθάσαμε στο «σχέδιο Ανάν», που οι Ελληνοκύπριοι απέρριψαν με το ηχηρό τους «ΟΧΙ» στο δημοψήφισμα του Απρίλη του 2004, ενώ από την πλευρά των Τουρκοκυπρίων έγινε αποδεκτό. Ακολούθησε η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου προβλήθηκε ως «ευκαιρία» για λύση του Κυπριακού μέσω της εφαρμογής του λεγομένου «ευρωπαϊκού κεκτημένου» και στις κατεχόμενες περιοχές. Βέβαια, οι εξελίξεις δεν επιβεβαίωσαν αυτές τις προβλέψεις και αυτό που προωθείται μέσω ΕΕ είναι μια διχοτόμηση ευρωπαϊκών προδιαγραφών.