Ο ταξικός χαρακτήρας της μόρφωσης, οι περιορισμοί και οι φραγμοί που μπαίνουν για τις λαϊκές οικογένειες και στον τομέα της Παιδείας, η αναπαραγωγή του χαμηλού επιπέδου σπουδών για τα παιδιά των «φτωχών» οικογενειών, είναι τα στοιχεία που αναδεικνύονται από πρόσφατη έρευνα οικογενειακών προϋπολογισμών της Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ), η οποία εξετάζει τη σχέση της φτώχειας με το επίπεδο μόρφωσης. Οπως προκύπτει από την έρευνα, το 55,1% των Ελλήνων πολιτών έχει φοιτήσει μέχρι και το Γυμνάσιο. Το σχετικό ποσοστό, αν το εξετάσουμε με βάση την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών (φτωχοί-μη φτωχοί), δείχνει ότι μέχρι και Γυμνάσιο έχει πάει το 83,7% των «φτωχών», ενώ το σχετικό ποσοστό «πέφτει» στο 47,3% για τους μη φτωχούς, αφού στις δικές τους περιπτώσεις τα παιδιά συνεχίζουν και στις επόμενες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ειδικότερα στη χώρα μας:

• Το 3,4% του πληθυσμού δεν πήγε καθόλου σχολείο
• Το 9,8% δεν τελείωσε το δημοτικό
• Το 29,2% τελείωσε το δημοτικό
• Το 12,7% τελείωσε το γυμνάσιο
• Το 20,5% τελείωσε το λύκειο
• Το 5,1% τελείωσε τεχνικά λύκεια
• Το 4,4% τελείωσε ΙΕΚ και Ανώτερες Σχολές
• Το 4,4% τελείωσε ΤΕΙ και παλιά ΚΑΤΕΕ
• Το 9,9 τελείωσε ΑΕΙ
• Το 0,5% έκανε μεταπτυχιακές σπουδές

Είναι χαρακτηριστικό ότι όσο ανεβαίνει η βαθμίδα εκπαίδευσης τόσο πέφτουν τα ποσοστά που αναφέρονται στα θεωρούμενα «φτωχά» νοικοκυριά, γεγονός που δείχνει ότι η φτώχεια συνυπάρχει με τα χαμηλά επίπεδα εκπαίδευσης.

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο Φλεβάρη 2004-Γενάρη 2005, σε ένα δείγμα 6.555 νοικοκυριών και σε 17.386 μέλη αυτών, τα δε αποτελέσματά της αναφέρονται στο μέσο όρο των μηνιαίων αγορών τους. Η έννοια της φτώχειας λαμβάνεται σχετικά και απόλυτα. Σχετική φτώχεια θεωρούν ότι υπάρχει όταν το οικογενειακό εισόδημα φτάνει έως το 60% του μέσου εισοδήματος. Αντίθετα, θεωρούν ότι υφίσταται απόλυτη φτώχεια όταν ο φτωχός στερείται βασικών μέσων επιβίωσης.

Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας είναι τα ακόλουθα:

• Το 83,7% των «φτωχών» είναι είτε αναλφάβητοι είτε έχουν παρακολουθήσει κάποιες τάξεις του δημοτικού μέχρι και το Γυμνάσιο. Το σχετικό ποσοστό των θεωρούμενων «μη φτωχών» εκτιμάται στο 47,3%
• Οι «μη φτωχοί» που έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση είναι 0,7 φορές περισσότεροι από τους «φτωχούς», ενώ οι «μη φτωχοί» που έχουν τελειώσει μεταπτυχιακό είναι 24 φορές περισσότεροι από τους «φτωχούς». Αντίστοιχα, οι «μη φτωχοί» απόφοιτοι Λυκείου είναι 3 φορές περισσότεροι από τους «φτωχούς»
• Το 54,2% αυτών που δεν έχουν πάει καθόλου σχολείο (αναλφάβητοι) αποτελείται από «φτωχούς», ενώ για τους αποφοίτους των ΑΕΙ το αντίστοιχο ποσοστό μειώνεται στο 4,2%
• Στο «φτωχό» πληθυσμό το 31,5% των νέων μελών αποκτά μόρφωση αντίστοιχη με αυτή του πατέρα, και το 26% τα επίπεδα μόρφωσης της μητέρας, αναπαράγοντας στην ουσία το χαμηλό επίπεδο σπουδών των γονέων. Αντίθετα, στον αποκαλούμενο «μη φτωχό» πληθυσμό τα αντίστοιχα ποσοστά είναι μόλις 22,4% και 16,6% αντίστοιχα, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα παιδιά αυτών των οικογενειών προχωρούν (σε ποσοστά 78% και 83% αντίστοιχα) σε επίπεδα μόρφωσης πάνω από εκείνα των γονιών τους.