Τον ήδη αντιδραστικό χαρακτήρα της διαδικασίας διευθέτησης του χρόνου εργασίας ενισχύει το νομοσχέδιο που παρουσίασε προχτές την Παρασκευή η κυβέρνηση της ΝΔ, με στόχο το χτύπημα του σταθερού ημερήσιο χρόνου και την εξασφάλιση ακόμα περισσότερων κερδών για το κεφάλαιο. Τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας - η οποία εντάσσεται στις γενικότερες πολιτικές επιλογές του κεφαλαίου για την εφαρμογή και επέκταση των ευέλικτων μορφών εργασίας - επιχειρούν επίμονα οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ με τρεις αλλεπάλληλους νόμους, από το 1990 μέχρι το 2000.

Με τη διευθέτηση παύει στην ουσία να υπάρχει σταθερός χρόνος εργασίας. Τα ωράρια, ημερήσια και εβδομαδιαία, αυξομειώνονται ανάλογα με τις ανάγκες της επιχείρησης. Ο υπολογισμός του χρόνου γίνεται σε μεγάλα χρονικά διαστήματα (π.χ. 6μηνα, 9μηνα, 12μηνα). Αν και ο συνολικός εργάσιμος χρόνος παραμένει ο ίδιος - υπάρχουν και περιπτώσεις που μειώνεται, για να γίνει ελκυστική η παγίδα - αυτό δεν έχει καμιά θετική ανταπόκριση για τους εργαζόμενους. Το αντίθετο, οι επιχειρήσεις εξασφαλίζουν πρόσθετη εργατική δύναμη για τις περιόδους παραγωγικής αιχμής, δεν καταβάλλουν την υπερωριακή αμοιβή για την υπέρβαση του συμβατικού ωραρίου και «επιστρέφουν» αυτόν το χρόνο υπερεργασίας με τη μορφή άδειας στο μισθωτό ή με μειωμένο ωράριο σε άλλη περίοδο.

Το νέο αντεργατικό νομοσχέδιο της κυβέρνησης της ΝΔ με τον ψευδεπίγραφο τίτλο «Ρυθμίσεις για την προώθηση της απασχόλησης, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και άλλες διατάξεις», δίνει τη χαριστική βολή στο σταθερό ημερήσιο χρόνο εργασίας, με την παραπέρα υπονόμευση του 7ωρου και του 8ωρου, την κατακόρυφη μείωση της αμοιβής των υπερωριών, την αύξηση της απλήρωτης δουλιάς.

Με το άρθρο 2 του νομοσχεδίου δίνεται η δυνατότητα στις επιχειρήσεις να αυξάνουν κατά δύο ώρες την ημερήσια απασχόληση (10ωρο), χωρίς όμως να πληρώνουν κανένα αντίτιμο. Οι δύο αυτές ώρες αποτελούν επιπλέον απλήρωτο χρόνο εργασίας για τον εργοδότη, πέραν αυτού που έχει εξασφαλίσει από τον εργάτη, μέσα στο συμβατικό χρόνο εργασίας, αυξάνοντας έτσι κατακόρυφα το βαθμό εκμετάλλευσης και τα κέρδη των επιχειρήσεων. Η «επιστροφή» αυτού του χρόνου εργασίας, με ρεπό, άδεια ή μειωμένη απασχόληση κάποια άλλη περίοδο, σε τίποτα δεν αλλάζει τις αρνητικές συνέπειες για τους εργαζόμενους.

Το νομοσχέδιο προβλέπει δύο μορφές διευθέτησης. Ο πρώτος εφαρμόζεται μέσα σε διάστημα τεσσάρων (4) μηνών. Σε αυτή την περίπτωση, η επιχείρηση έχει δυνατότητα να αξιοποιήσει το αυξημένο ωράριο εργασίας ορισμένες βδομάδες, και πριν τελειώσει το τετράμηνο να «επιστρέψει» στον εργαζόμενο τον απλήρωτο αυτό χρόνο, σε άδεια ή μειωμένο ωράριο.

Θα υπάρχει, όμως, διευθέτηση και σε ετήσια βάση, κατά την οποία οι επιχειρήσεις θα μπορούν να εξασφαλίζουν μέχρι 256 ώρες το χρόνο χωρίς να καταβάλλουν αμοιβή ούτε ένα ευρώ στον εργάτη. Ο χρόνος αυτός μπορεί να κατανέμεται σε 32 βδομάδες. Η διευθέτηση θα εφαρμόζεται, ακόμα και στις εποχικές επιχειρήσεις, αλλά και στους εργαζόμενους με σύμβαση μικρότερη του ενός έτους!

Θέλοντας να ξεπεράσει τις αντιδράσεις των εργαζομένων στην εφαρμογή της διευθέτησης, η κυβέρνηση συγκροτεί σε όλους τους νομούς της χώρας από μία πενταμελή Επιτροπή, που με 3-2 έχει εκ των προτέρων εξασφαλίσει την πλειοψηφία εργοδοσίας και κυβέρνησης. Η επιτροπή αυτή θα αποτελείται από δύο εκπροσώπους της εργοδοσίας, έναν του υπουργείου Απασχόλησης (ΣΕΠΕ) και δύο εκπροσώπους του τοπικού εργατικού κέντρου. Αυτή η Επιτροπή θα κρίνει τελικά τις αιτήσεις των επιχειρήσεων σε περίπτωση που αρχικά δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Δηλαδή, κυβέρνηση και εργοδοσία έτσι και αλλιώς - διά νόμου - έχουν εξασφαλίσει την πλειοψηφία και την επιβολή της διευθέτησης. Μάλιστα η Επιτροπή αυτή θα αποφασίζει και στην περίπτωση που σε μια επιχείρηση δε λειτουργεί επιχειρησιακό σωματείο ή συμβούλιο εργαζομένων.

Επιπλέον, όπως προβλέπεται «η απόφαση της Επιτροπής που κάνει δεκτή την αίτηση του εργοδότη, κατατίθεται στην τοπική Επιθεώρηση Εργασίας και δεσμεύει το σύνολο των εργαζομένων της επιχειρήσεως».

Το δεύτερο δώρο στους εργοδότες, που συμπληρώνει το παζλ της διευθέτησης είναι το νέο καθεστώς για τις υπερωρίες που προβλέπει μείωση της αμοιβής κατά 50%.

Η πρώτη απόπειρα στη χώρα μας έγινε με το νόμο 1892/90 (άρθρο 40) που δινόταν η δυνατότητα 6μηνης διευθέτησης, με ανώτατο όριο ημερήσιας εργασίας το 9ωρο και εβδομαδιαίας το 48ωρο.

Με το νόμο 2639/98 (άρθρο 3) επιχειρήθηκε να διευκολυνθεί περαιτέρω η λειτουργία της διευθέτησης. Μεταξύ άλλων, δόθηκε δυνατότητα είτε για εξαμηνιαία διαχείριση του χρόνου εργασίας και η δυνατότητα υπέρβασης του συμβατικού ωραρίου κατά μία ώρα επιπλέον, μέχρι εννιά ώρες ημερήσιας απασχόλησης, για τρεις μήνες. Είτε ετήσιας διαχείρισης του χρόνου με δυνατότητα υπέρβασης του συμβατικού ωραρίου μέχρι δύο ώρες ημερησίως, μέχρι δέκα ώρες ημερήσιας απασχόλησης, για έξι μήνες. Και στις δύο περιπτώσεις προέβλεπε ως ανώτατο εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας τις 48 ώρες.

Νέα απόπειρα έγινε με το νόμο 2874/2000 (άρθρο 5), με τον οποίο η ετήσια διευθέτηση συνδέθηκε με την πλασματική μείωση του ετήσιου εργάσιμου χρόνου κατά 90 ώρες και τη δημιουργία εβδομαδιαίου μέσου όρου απασχόλησης 38 ωρών - μια ακόμα προσπάθεια για να αμβλυνθούν οι αντιδράσεις των εργαζομένων. Ο συνολικός αριθμός των διευθετούμενων ωρών είναι 138 ώρες. Δηλαδή, αυτόν τον αριθμό ωρών οι επιχειρήσεις θα τον διέθεταν σύμφωνα με τις ανάγκες τους, χωρίς να καταβάλλουν την πρόσθετη αποζημίωση.