Ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Οδ. Κυριακόπουλος, βγαίνοντας την προηγούμενη Πέμπτη από το υπουργείο Εργασίας, μετά τη συνάντηση που είχε με τον Π. Παναγιωτόπουλο, στα πλαίσια του «κοινωνικού διαλόγου» για το Εργασιακό, δήλωσε ευθαρσώς: «Να θεσμοθετήσουμε τη δυνατότητα που μας δίνει η ευρωπαϊκή νομοθεσία». Ο πρόεδρος των Ελλήνων βιομηχάνων ζήτησε από την κυβέρνηση να προσαρμόσει πλήρως τα αντιδραστικά της νομοθετήματα για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας και τη μείωση της αμοιβής των υπερωριών, στο αντεργατικό «ευρωπαϊκό κεκτημένο», που από το 1993 τουλάχιστον έχει βάλει τα θεμέλια για την πλήρη κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας.

Η ιστορία της «διευθέτησης» στο ευρωπαϊκό Δίκαιο είναι μακρά και αποτυπώνει τη διαρκή πάλη, ανάμεσα στο κεφάλαιο και την εργατική τάξη για τα όρια της εργάσιμης μέρας, για τη μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης. Οι βιομήχανοι ζητάνε σταθερά και επίμονα την επιμήκυνση του χρόνου, κατά τον οποίο οι εργαζόμενοι θα παράγουν αποκλειστικά για τα κέρδη τους. Και η ΕΕ δεν τους χάλασε ποτέ το χατίρι. Με μια σειρά οδηγίες από το 1993 μέχρι σήμερα, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ έχουν οπλίσει το κεφάλαιο με την πλήρη ασυδοσία να οργανώνει το χρόνο εργασίας σύμφωνα με τις ανάγκες της παραγωγής και της κερδοφορίας του. Να επεκτείνει τον απλήρωτο χρόνο της εργασίας και να βαθαίνει έτσι την εκμετάλλευση, με οδυνηρές συνέπειες για τους εργαζόμενους όλης της Ευρώπης.

Στις 23 Νοέμβρη του 1993, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε την οδηγία 93/104/ΕΚ, η οποία αποτέλεσε και το θεμέλιο λίθο των μετέπειτα νομοθετικών ρυθμίσεων σχετικά με την οργάνωση του χρόνου εργασίας. Το όραμα του ευρωενωσιακού κεφαλαίου έφτανε από τότε πολύ μακριά. Μια από τις βασικές «πρόνοιες» που ενσωμάτωσε η σχετική οδηγία για την κερδοφορία των βιομηχάνων, ήταν η ρήτρα για την 11ωρη υποχρεωτική ανάπαυση ανάμεσα σε δυο περιόδους εργασίας. Στο άρθρο 3 της οδηγίας οριζόταν ότι «τα κράτη - μέλη θεσπίζουν τα αναγκαία μέτρα, ώστε κάθε εργαζόμενος να διαθέτει ανά 24ωρο περίοδο ανάπαυσης ελάχιστης διάρκειας 11 συναπτών ωρών». Με τη σχετική ρήτρα, το κεφάλαιο αποκτούσε αυτόματα τη δυνατότητα να εκμεταλλεύεται ακατάπαυστα την εργατική δύναμη επί 13 ώρες την ημέρα.

Η οδηγία 93/104/ΕΚ εισήγαγε και τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας σε 4μηνη βάση, δίνοντας παράλληλα τη δυνατότητα το διάστημα αυτό να παραταθεί στους 6 ή και στους 12 μήνες, ανάλογα με τις ανάγκες της καπιταλιστικής παραγωγής και ύστερα από τη σύμφωνη γνώμη των συλλογικών συνδικαλιστικών οργάνων. Ηταν μια οδηγία που έστρωσε το δρόμο για την ακόμα πιο βάρβαρη εκμετάλλευση των εργαζομένων, μέσα από τη διεύρυνση της απλήρωτης εργασίας.

Δέκα χρόνια μετά, μια νέα οδηγία της ΕΕ ήρθε να «ρυθμίσει» σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση τις εκκρεμότητες που άφησε για το κεφάλαιο η 93/104/ΕΚ. Η διευθέτηση σε τετράμηνη βάση και η υποχρεωτική σύμφωνη γνώμη του συνδικαλιστικού οργάνου δημιουργούσε προσχώματα στους εργοδότες να μεγιστοποιήσουν την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης και να την προσαρμόσουν στην ανάγκη της κερδοφορίας τους. Με την οδηγία 2003/88/ΕΚ που ψηφίστηκε στις 4 Νοέμβρη του 2003, εισάγεται για πρώτη φορά ο όρος «opt - out», που σε ελεύθερη μετάφραση δηλώνει την «εθελούσια» παράταση του μέσου εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας, σε απευθείας διαπραγμάτευση (- επιβολή) με τον εργαζόμενο.

Με τη ρήτρα «opt - out», ο εργοδότης αποκτά το δικαίωμα να «ζητήσει» από τον εργαζόμενο για ορισμένο χρονικό διάστημα να εργαστεί κατά μέσον όρο περισσότερο από 48 ώρες, πάνω δηλαδή από το τυπικό όριο που έθετε η προηγούμενη οδηγία. Παρέκαμπτε έτσι το κεφάλαιο τα τυπικά όρια της διευθέτησης και τις ενδεχόμενες αντιδράσεις των συνδικαλιστικών οργάνων, καθώς με εκβιαστικό τρόπο μπορούσε να επιβάλει στον εργαζόμενο δουλιά ακόμα και 13 ωρών την ημέρα, χωρίς άλλους περιορισμούς. Η Μ. Βρετανία ήταν η πρώτη που έσπευσε να κάνει χρήση του μέτρου, με ευεργετικά αποτελέσματα για την κερδοφορία των επιχειρήσεων.

Η ιστορία της διευθέτησης όμως δεν τελείωσε εκεί, όπως ποτέ δεν τελειώνει και η δίψα του κεφαλαίου να ρίξει στα έσχατα όρια την τιμή της εργατικής δύναμης. Στα τέλη του 2004 προέκυψε το σχέδιο οδηγίας [COM (2004) 0607], η οποία βρίσκεται ακόμα υπό συζήτηση και μετά την τελική της έγκριση, θα τροποποιήσει σε πιο αντιδραστική κατεύθυνση την ήδη υπάρχουσα οδηγία.

Στον πυρήνα της προωθούμενης οδηγίας βρίσκεται το σπάσιμο του χρόνου εργασίας σε «ενεργό» και «ανενεργό» περίοδο, με τη δεύτερη να λογίζεται σαν μη εργάσιμος - και άρα απλήρωτος - χρόνος εργασίας. Η υπό συζήτηση οδηγία προβλέπει ακόμα την ετήσια διευθέτηση του χρόνου εργασίας με ή χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του συλλογικού συνδικαλιστικού οργάνου. Στην πρακτική εφαρμογή της θα οδηγήσει σε εργάσιμη βδομάδα μέχρι και 65 ώρες τη βδομάδα, αν και οι Ευρωπαίοι υπουργοί Απασχόλησης και η Κομισιόν επιχειρούν να χρυσώσουν το χάπι της διευθέτησης, κάνοντας υποκριτικά λόγο για ανώτατο όριο 55 ωρών δουλιάς τη βδομάδα.

Στην ίδια οδηγία προβλέπεται ακόμα η διατήρηση της ρήτρας «opt - out», αν και πλέον, τόσο οι κυβερνήσεις όσο και το ευρωενωσιακό κεφάλαιο εκτιμούν ότι η ετήσια διευθέτηση μπορεί να αποδειχτεί πολύ πιο κερδοφόρα για τους εργοδότες απ' ό,τι η χρήση της ρήτρας...