H πρόταση του υπουργού Εξωτερικών της Γερμανίας, Γιόσκα Φίσερ, για την ομοσπονδιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης ήταν το σήμα εκκίνησης για το πιο κρίσιμο στάδιο των συζητήσεων στη Διακυβερνητική Διάσκεψη. Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες και θυμίζουν τις καραμπόλες στο μπιλιάρδο.

Ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας, Ζαν Πιερ Σεβενεμάν, μίλησε για τα «ναζιστικά αντανακλαστικά», που χαρακτηρίζουν την πολιτική της γερμανικής κυβέρνησης, ενώ, στη συνέχεια, η συζήτηση πέρασε στο ποια κράτη - μέλη θα απαρτίζουν το «σκληρό πυρήνα» της ΕΕ, ο οποίος θα δημιουργηθεί, είτε εφαρμοστεί η γερμανική πρόταση, είτε η γαλλική. Οι Γερμανοί υποστηρίζουν ότι σ' αυτόν τον πυρήνα θα πρέπει να συμμετέχουν η Γερμανία, η Γαλλία και οι χώρες της Μπενελούξ (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο), ο πρόεδρος της Κομισιόν Ρ. Πρόντι πρότεινε να προστεθούν η Ιταλία, η Πορτογαλία και η Ελλάδα, η γαλλική κυβέρνηση πρότεινε τη συμμετοχή της Ισπανίας, ενώ ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζ. Αμάτο, δήλωσε ότι δε νοείται «σκληρός πυρήνας» χωρίς τη Βρετανία. Στη συζήτηση πήραν μέρος και άλλα πολιτικά πρόσωπα, όπως ο Ζισκάρ Ντ' Εστέν, ο οποίος, μαζί με τον Χέλμουτ Σμιτ, πρότειναν τη συγκρότηση του πυρήνα από τα 11 κράτη της «ζώνης του ΕΥΡΩ», αλλά και ο Ζακ Ντελόρ, που πρότεινε έναν πυρήνα από τα 6 ιδρυτικά κράτη της ΕΟΚ. Ενας πραγματικός κυκεώνας προτάσεων, που η κάθε μια εκφράζει ένα διαφορετικό συσχετισμό δυνάμεων και συμφερόντων.

Η εξέλιξη αυτής της συζήτησης φέρνει στην επιφάνεια τις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, αλλά και το στόχο της μετατροπής των λαών σε πρώτη ύλη για τον κινητήρα της «παγκοσμιοποίησης».

Οσον αφορά την Ελλάδα, η κυβέρνηση διαπραγματεύεται για να δώσει την ψήφο της υπέρ της μιας, ή της άλλης πρότασης, με αντάλλαγμα κάποια ψίχουλα απ' το τραπέζι των «μεγάλων», για μια θέση χωροφύλακα, ή εισπράκτορα στα Βαλκάνια, μια θέση που θα επιτρέψει στην οικονομική ολιγαρχία της χώρας να γλείψει κάποια κόκαλα από τη «λεία». Η πρόσφατη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών, πως η κυβέρνηση αποδέχεται την «αρχή της ευελιξίας», δίνει το στίγμα που χαρακτηρίζει την πολιτική της.

Οι αντιθέσεις που φανερώθηκαν μεταξύ των ισχυρών καπιταλιστικών κρατών της Ευρωπαϊκής Ενωσης, κυρίως μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας, δεν είναι καινούριες. Τώρα όμως εμφανίζονται με τέτοια ένταση, γιατί, εκ των πραγμάτων, τίθεται το ζήτημα της μορφής και του περιεχομένου, που θα έχει στο μέλλον η ΕΕ. Μαζί μ' αυτό, τίθεται και το ζήτημα της ηγεμονίας στην ΕΕ.

Η Γερμανία, λοιπόν, αξιοποιεί την αναμφισβήτητη οικονομική της ισχύ και επιχειρεί, μέσω της ομοσπονδιοποίησης, να αποκτήσει και την πολιτική κυριαρχία. Ηδη, με την τελευταία διεύρυνση, με την ένταξη της Αυστρίας, της Φινλανδίας και της Σουηδίας, το «ειδικό βάρος» της Γερμανίας μέσα στην ΕΕ αυξήθηκε. Ομως, με τη σχεδιαζόμενη διεύρυνση και την ένταξη των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, η κυριαρχία της Γερμανίας θα είναι αδιαφιλονίκητη. Χώρες, όπως η Τσεχία, η Πολωνία, η Ουγγαρία, αλλά και η Σλοβενία, όπως και οι χώρες της Βαλτικής, έχουν μετατραπεί προ πολλού σε γερμανικούς δορυφόρους. Επομένως, σε μια ομοσπονδιοποιημένη ΕΕ, όπου τα κράτη θα κληθούν να εκχωρήσουν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα στα ομοσπονδιακά όργανα, κερδισμένος θα είναι αυτός που θα έχει το «κλειδί του χρηματοκιβωτίου».

Η Γαλλία γνωρίζει ότι υστερεί οικονομικά, διαθέτει όμως, έναντι της Γερμανίας, το προβάδισμα στον αμυντικό τομέα και κατ' επέκταση στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Η γαλλική κυβέρνηση, λοιπόν, προωθεί την πρόταση των μεταρρυθμίσεων ενόψει της διεύρυνσης. Λέει, με λίγα λόγια, «πριν συζητήσουμε για την ομοσπονδιοποίηση, πρέπει να "δυναμώσουμε" θεσμικά την ΕΕ». Η μείωση του αριθμού των κοινοτικών επιτρόπων, η κατάργηση του βέτο, η επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας σε όλα τα θέματα, ο υπολογισμός της ψήφου κάθε χώρας ανάλογα με τον πληθυσμό της και, τέλος, η «αρχή της ευελιξίας», είναι (κατά τη γαλλική άποψη) αυτό που πρέπει να γίνει τώρα. Ετσι, υπολογίζει η Γαλλία ότι θα διατηρήσει το όποιο πλεονέκτημα έχει και θα εμποδίσει τη Γερμανία να οικειοποιηθεί μόνη της όλο το όφελος απ' τη διεύρυνση.

Ομως, Γερμανία και Γαλλία συμφωνούν στην ανάγκη δημιουργίας ενός «σκληρού πυρήνα» μέσα στην ΕΕ, που θα παίξει το ρόλο της ατμομηχανής. Δεν έχουν συμφωνήσει ακόμη για το ποιες χώρες θα συμμετέχουν σ' αυτόν τον πυρήνα, όμως φαίνεται πως συμφωνούν ότι δεν έχει θέση σ' αυτόν η Βρετανία. Ο αποκλεισμός της Βρετανίας οφείλεται, αφ' ενός, στο ότι δεν είναι μέλος της ΟΝΕ, αφ' ετέρου, στην επιμονή της να διεκδικεί το ρόλο του προνομιακού εταίρου των ΗΠΑ στην Ευρώπη.

Πίσω από τη Γαλλία, ή τη Γερμανία, συντάσσονται τα άλλα κράτη - μέλη της ΕΕ, ανάλογα με τις μικρές, ή μεγάλες επιδιώξεις τους.

Δεν είναι τυχαίο ότι η συζήτηση γι' αυτό το θέμα αρχίζει τώρα, λίγο πριν πάρει την προεδρία της ΕΕ η Γαλλία. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, η Διακυβερνητική Διάσκεψη πρέπει να ολοκληρώσει τις εργασίες της μέχρι το τέλος της χρονιάς, στο διάστημα, δηλαδή, της γαλλικής προεδρίας. Το γεγονός αυτό δίνει μια σχετική ευχέρεια στους Γάλλους να οδηγήσουν τα πράγματα σε έναν συμβιβασμό.

Αυτός ο συμβιβασμός πιθανόν θα γίνει στη βάση της «αρχής της ευελιξίας». Η «ευελιξία» δίνει τη δυνατότητα σε μια ομάδα κρατών - μελών να χαράζει και να εφαρμόζει πολιτική σ' έναν, ή περισσότερους τομείς, χωρίς να χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη των υπολοίπων. Αυτό το δικαίωμα αφορά στην οικονομική, στην εξωτερική, στην αμυντική πολιτική, αλλά και στην πολιτική στα θέματα εσωτερικής ασφάλειας και δικαιοσύνης. Στην «αρχή της ευελιξίας», ή στην «ενισχυμένη συνεργασία», συμπυκνώνονται όλες οι επιδιώξεις των κυριάρχων οικονομικών και πολιτικών κύκλων της ΕΕ. Ο συμβιβασμός στην «αρχή της ευελιξίας» θα ικανοποιήσει τη βασική προτεραιότητα, που δίνουν, τόσο οι Γάλλοι, όσο και οι Γερμανοί, για τη δημιουργία του «σκληρού πυρήνα», ενώ, απ' την άλλη, δε θα βλάψει τα μακροπρόθεσμα σχέδια ούτε του ενός, ούτε του άλλου. Εξάλλου μέχρι το 2003, όταν θα αρχίσει η διεύρυνση, υπάρχει αρκετός χρόνος για να γίνουν πολλά και να αλλάξουν περισσότερα.

Οι συνέπειες από τις κυοφορούμενες αλλαγές στους λαούς των κρατών - μελών της ΕΕ θα είναι σκληρές. Οσο στην ΕΕ θα ενισχύονται οι διαδικασίες της ενοποίησης, τόσο θα οξύνονται οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της, ο ανταγωνισμός θα γίνεται σκληρότερος, με αποτέλεσμα την ένταση της εκμετάλλευσης και την ακόμη πιο επιθετική πολιτική του κεφαλαίου. Οι συνέπειες αυτές θα πολλαπλασιάζονται για τους εργαζόμενους και περισσότερο για τους λαούς των μικρότερων κρατών - μελών, όπως η Ελλάδα. Η εκχώρηση, από την κυβέρνηση, των κυριαρχικών δικαιωμάτων στα ομοσπονδιακά όργανα θα οδηγήσει στην ακόμη μεγαλύτερη ένταση της αντιλαϊκής επίθεσης, με την εφαρμογή ολοένα και πιο αντιδραστικής πολιτικής.