Οι εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», ο «Ριζοσπάστης», η «Κομμουνιστική Επιθεώρηση», με την ευχή να είναι «ειρηνικό και δημιουργικό» το 2005, εξέδωσαν μια πανέμορφη ευχητήρια κάρτα, η εικόνα της οποίας παραχωρήθηκε από τον ζωγράφο - χαράκτη Γιώργη Βαρλάμο. Η εικόνα της κάρτας σχετίζεται με ένα σπουδαίας σημασίας εικαστικό και εκδοτικό γεγονός, που συνέβη πριν εξήντα, περίπου, χρόνια, με θεματικό αντικείμενο δέκα, παγκοσμίως φημισμένα αρχαία αγγεία, τα οποία μεταξύ άλλων φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο μας. Συγκεκριμένα η κάρτα της «Σύγχρονης Εποχής» εικονίζει τη ζωγραφική παράσταση μιας λευκής ληκύθου (ενός αρχαίου μυροδόχου ή ελαιοδόχου αγγείου).

Το γεγονός αφορά στη μέγιστης εικαστικής αξίας, πιστή χαρακτική αποτύπωση δέκα αριστουργηματικών λευκών ληκύθων του 5ου π.Χ. αιώνα, από την Αττική και την έκδοσή τους σε ένα μοναδικής ομορφιάς συλλεκτικό λεύκωμα. Δημιουργός αυτού του ιστορικής σημασίας εικαστικού και εκδοτικού γεγονότος ήταν ο κορυφαίος δάσκαλος, ο πρωτοπόρος θεμελιωτής της ελληνικής χαρακτικής τέχνης, διευθυντής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, Γιάννης Κεφαλληνός, με επιλεγμένους από τον ίδιο ως συνεργάτες, τους «μαθητές» του στο Εργαστήρι Χαρακτικής της Σχολής, Λουίζα Μοντεσάντου, Γιώργη Βαρλάμο και Νίκο Δαμιανάκη.

Ο χώρος δεν επιτρέπει αναφορά στη μεγάλη εικαστική δημιουργία του μαρξιστή Γιάννη Κεφαλληνού (εκείνος μύησε τον Βάρναλη στο μαρξισμό) και στη σπουδαία προσφορά του για την προπαγάνδιση του ΕΑΜικού αγώνα (στο εργαστήρι του στη Σχολή και με την καθοδήγησή του σχεδιάστηκαν από ΕΑΜίτες μαθητές του χαρακτικά για αφίσες, αφισέτες και εκδόσεις του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ).

Περιοριζόμαστε, λοιπόν, στο χαρακτικό και εκδοτικό έργο του «Δέκα Λευκαί Αττικοί Λήκυθοι». Είχε προηγηθεί το λεύκωμα «Παγώνι», που απέσπασε το γενικό θαυμασμό και το 1952 το μνημειώδες «Θύρσις ή Ωδή» από τα «Βουκολικά Επη» του Θεόκριτου, σε μετάφραση Π. Πρεβελάκη, η έκδοση του οποίου δεν ολοκληρώθηκε, δυστυχώς. Το 1953, ξεκινά, με τους τρεις προαναφερόμενους μαθητές του, την τρίχρονου μόχθου αποτύπωση και χάραξη σε ξυλογραφίες και χαλκογραφίες και έκδοση των «Δέκα Λευκών Αττικών Ληκύθων». Ενα μοναδικού κάλλους εικαστικό και εκδοτικό «θαύμα», του οποίου αντίτυπο είχε τη μεγάλη τύχη να δει, πριν αρκετά χρόνια, η υπογράφουσα, χάρη στον Γιώργη Βαρλάμο.

Η έκδοση «Δέκα Λευκαί Αττικαί Λήκυθοι», που τυπώθηκε σε 400 αριθμημένα αντίτυπα, περιλάμβανε εισαγωγικό πρόλογο της Σέμνης Καρούζου και 10 εικόνες. Η κάθε εικόνα, σε χωριστό κύκλο χαρτιού, παρίστανε τη ζωγραφική σύνθεση που διασώζουν στο μεσαίο μέρος τους (στον κορμό τους) τα αρχαία αγγεία, εκτός από την κορυφή και τη βάση τους.

Ο πρόλογος τυπώθηκε με πρωτότυπα στοιχεία, σχεδιασμένα από τον Κεφαλληνό και διακοσμήθηκε με σχέδια από ληκύθους (detailles), δοσμένα με έγχρωμες ξυλογραφίες. Οι εικόνες των 10 επομένων φύλλων (το κυρίως βιβλίο) φιλοτεχνήθηκαν με μεικτή μέθοδο: της ξυλογραφίας και χαλκογραφίας. Το «σώμα» του βιβλίου «ντύθηκε» με δύο εξώφυλλα. Το ένα, το εσωτερικό, από γιαπωνέζικο χειροποίητο χαρτί, και το άλλο - το σκληρό εξώφυλλο - ήταν πανόδετο και πάνω του τυπώθηκαν, με τη μέθοδο της μεταξοτυπίας, οι τίτλοι και τα σχέδια. Το πανόδετο βιβλίο, για να φυλάσσεται από φθορές, ήταν τοποθετημένο, σε εξαιρετικά καλαίσθητο και πολυτελέστατο κουτί.

Η παρουσίαση της συλλεκτικής έκδοσης έγινε στην ΑΣΚΤ στις 26/4/1956. Αντί να υμνηθεί το μέγα αυτό εικαστικό επίτευγμα του δασκάλου και των μαθητών του, οι σκοταδιστές έδρασαν και πάλι. Κατήγγειλαν τον Κεφαλληνό στο υπουργείο Παιδείας, όπως είχαν κάνει και το 1942, εν μέσω της γερμανικής κατοχής, με το επιχείρημα ότι χρησιμοποίησε το Εργαστήριο Χαρακτικής της Σχολής για ένα δικό του λεύκωμα. Ευτυχώς στο πλευρό του Κεφαλληνού στάθηκε σύσσωμος (πλην ενός) ο Σύλλογος Καθηγητών της ΑΣΚΤ. Η πίκρα, όμως, από τις νέες ζηλόφθονες επιθέσεις των σκοταδιστών, «σημάδεψε» τον Κεφαλληνό, ο οποίος πέθανε μερικούς μήνες μετά (27/2/1957).

Για την ιστορία... δημοσιεύουμε και το μεγαλύτερο μέρος της μαρτυρίας του Γιώργη Βαρλάμου, για το πώς επιτεύχθηκε αυτό το μοναδικού μεγέθους καλλιτεχνικό και εκδοτικό «θαύμα».