Η συνέντευξη με τον πρόεδρο της Ενωσης Δημοτικών Κινηματογράφων, Δημήτρη Λιοσάτο, έγινε με αφορμή ένα οργισμένο δελτίο Τύπου, με το οποίο απαιτούνταν από το υπουργείο Πολιτισμού: να δώσει τα χρήματα που οφείλει στους δήμους βάσει της σχετικής προγραμματικής σύμβασης για τη λειτουργία των δημοτικών κινηματογράφων και να μην παραχωρήσει - όπως προτίθεται - το μισό από αυτό το ποσό στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Οι διευκρινίσεις ήταν απαραίτητες, πολύ περισσότερο που αυτή η παρέμβαση έγινε εν μέσω του ομαδικού «βομβαρδισμού» κριτικής και καταγγελιών προς το ΥΠΠΟ, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου και εν γένει την κυβερνητική πολιτική για τον κινηματογράφο, από το σύνολο σχεδόν των φορέων του κινηματογράφου της χώρας. Η ουσία είναι, ότι οι δημοτικοί κινηματογράφοι - ανεξάρτητα από τις επιμέρους δυσλειτουργίες τους ή ακόμη και κάποιους προβληματισμούς για το πρόγραμμά τους - αποτελούν πλέον μια δυναμική πραγματικότητα στο σύγχρονο κινηματογραφικό τοπίο, σε μια περίοδο που η πρόσβαση του κοινού στον ποιοτικό κινηματογράφο αποτελεί το μεγάλο ζητούμενο, δεδομένης της κυριαρχίας του Χόλιγουντ και της εμπορευματοποιημένης κουλτούρας γενικά. Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.

-- Τι είναι η Ενωση;

-- Η Ενωση Δημοτικών Κινηματογράφων Ελλάδας δημιουργήθηκε το 1998 και σήμερα συμμετέχουν 31 δήμοι. Είναι ένα θεσμικό υποκείμενο το οποίο φτιάχτηκε με σκοπούς όπως η συνεργασία με το κράτος για την από κοινού δράση και προώθηση στόχων και προγραμμάτων σχετικά με τον κινηματογράφο και η συνεργασία με αντίστοιχους κινηματογραφικούς φορείς του εξωτερικού. Οπως ο φορέας «Πόλεις και Σινεμά στην Ευρώπη» που είναι μια πολύ μεγάλη διαδημοτική και διαπεριφερειακή συνεργασία της οποίας είμαστε ιδρυτικά μέλη.

-- Η διαμαρτυρία σας αφορά στη μη απόδοση συμβατικών οικονομικών υποχρεώσεων του κράτους στο Δίκτυο Δημοτικών Κινηματογράφων. Πότε δημιουργήθηκε αυτό;

-- Το 1995 από το ΥΠΠΟ και περιλαμβάνει 66 δήμους. Δεν είναι θεσμικός φορέας αλλά μια χαλαρή ένωση δημοτικών κινηματογράφων οι οποίοι επιχορηγούνται. Δηλαδή, δεν είναι καν συλλογικό υποκείμενο αλλά ένα σύνολο προγραμματικών συμβάσεων. Φτιάχτηκε με σκοπό να αποκτήσει και πάλι, κυρίως η περιφέρεια, κινηματογραφικές αίθουσες. Αυτό αφορά και την περιφέρεια των μεγάλων αστικών κέντρων αφού η Δραπετσώνα, το Πέραμα, το Κερατσίνι είναι πραγματικά περιφέρεια, ειδικά στον κινηματογράφο.

-- Η Ενωση είναι μια «συνέχεια» του Δικτύου;

-- Μέσα από αυτή τη διαδρομή οι δήμοι κατάλαβαν ότι πρέπει να αναπτύξουν μια μορφή διαπολιτισμικής συνεργασίας - της πρώτης και μόνης που υπάρχει μέχρι σήμερα - που να μην έχει τη χαλαρή μορφή του Δικτύου. Θελήσαμε να μαζευτούμε όσοι δήμοι ενδιαφέρονται να κοινοπρακτήσουν με διάφορους σκοπούς, από τους οποίους ο μικρότερος να είναι η παρέμβασή μας στα γραφεία διανομής, έτσι ώστε να πετύχουμε συμπίεση των τιμών, έως τον πιο «ακραίο», την παραγωγή ταινιών. Το ενδιάμεσο «φάσμα» είναι η αξιοποίηση διαφόρων σχετικών προγραμμάτων, ανακαίνιση και δημιουργία δημοτικών αιθουσών κ.ά.

-- Ο στόχος για την παραγωγή δεν ενοχλεί τους επαγγελματίες του χώρου;

-- Δε νομίζω ότι θα μπορούσαν να ενοχληθούν οι παραγωγοί. Η παραγωγή ταινιών από την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι κάτι το εντελώς διαφορετικό και μάλλον ευκταίο. Σε πάρα πολλά μέρη της Ευρώπης συμμετέχουν - αν όχι συγκροτημένες ομάδες δήμων - ωστόσο δήμοι ξεχωριστά ως συμπαραγωγοί ταινιών.

-- Δεν είναι διαφορετικό να συμμετέχει ένας δήμος σε μια παραγωγή από αυτό που θέλετε να κάνετε εσείς;

-- Αυτό που έχουμε στο μυαλό μας είναι να συμμετάσχουν στην κοινοπραξία όλοι οι δήμοι έτσι ώστε η Ενωση να μετατραπεί και σε μεγάλο οικονομικά υποκείμενο. Αλλη οικονομική δύναμη έχουν εφτά δήμοι, άλλη 37 και άλλη ο Δήμος Αθήνας που ελπίζουμε να γίνει μέλος της Ενωσης όπως και ο Δήμος Θεσσαλονίκης.

-- Τι χαρακτήρα έχει η παρέμβασή σας στη διανομή;

-- Θέλουμε οπωσδήποτε να αποκτήσουμε ένα εναλλακτικό δίκτυο διανομής. Δεδομένης της ύπαρξης ολιγοπωλίων της διανομής - 4, 5 είναι στην Ελλάδα - τα οποία συμπιέζουν φοβερά την παγκόσμια παραγωγή σε λίγες δεκάδες ταινίες τη σεζόν που κυρίως προέρχονται από το εμπορικό κύκλωμα του Χόλιγουντ και ελάχιστα από την Ευρώπη. Ακόμη όμως και οι ευρωπαϊκές ταινίες που έρχονται είναι αποτέλεσμα κυρίως της εμπορικής διαδικασίας και όχι της καλλιτεχνικής. Με τις μικρές ή διάσπαρτες δυνάμεις της ΤΑ και με την παρούσα κυβερνητική πολιτική θα ήταν αδύνατο να γίνει αυτό το εναλλακτικό δίκτυο, αν δεν καταφέρναμε να συμπράξουμε με κάποιους φορείς που έχουν οικονομική δυναμική, τεχνογνωσία και μεγαλύτερη οργάνωση. Επιλέξαμε λοιπόν το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Πριν μερικά χρόνια εισηγηθήκαμε στο Κέντρο να φτιάξουμε ένα πραγματικά εναλλακτικό δίκτυο διανομής και όχι αυτό το «δήθεν» που φτιάχτηκε ως «Φιλμσέντερ». Επειδή εμείς δεν έχουμε κεντρική αίθουσα αλλά πάρα πολλές περιφερειακές, το Κέντρο θα αναλάμβανε την εξεύρεση κάποιων κεντρικών αιθουσών ώστε να υπάρχουν και κάποιες «ναυαρχίδες» του δικτύου. Ετσι θα μπορούσαμε να φέρουμε αξιόλογες ταινίες που δεν περνούν ούτε από την τηλεόραση. Ολος ο λεγόμενος Τρίτος Κόσμος παράγει εκπληκτικό κινηματογράφο. Να μπορέσουμε να φέρουμε στους Ελληνες θεατές τον άλλο κινηματογραφικό κόσμο. Γιατί αυτή τη στιγμή είναι κυριολεκτικά αποκλεισμένος ο υπόλοιπος κόσμος που όμως, επειδή στις τάξεις του υπάρχουν τεράστιες αντιθέσεις, οικονομικές, ιμπεριαλιστικής φύσης κλπ., δημιουργείται ο κοινωνικός «σπινθήρας» και κάνουν εκπληκτικό κινηματογράφο με πάρα πολύ φτωχά μέσα, έναν κινηματογράφο που μας λείπει.

-- Κάτι που, όπως καταλαβαίνω από την απάντησή σας, δεν είναι το «Φιλμσέντερ».

-- Αντί του παραπάνω στόχου, νοικιάστηκαν έξι κινηματογράφοι και δε νομίζω ότι αυτό το πράγμα που κάνει το «Φιλμσέντερ» είναι εναλλακτικό δίκτυο διανομής. Είναι εμπορικό δίκτυο διανομής καθαρά. Από τις ήδη υπάρχουσες εταιρίες διανομής ψωνίζουν. Βολεύουν τους επιχειρηματίες των κινηματογράφων και «βαυκαλίζονται» ότι κάνουν εναλλακτική διανομή. «Πασάρουν» φυσικά και κάποιες ταινίες είτε πρωινά Κυριακής είτε το Μάη που δεν πάει κανένας κινηματογράφο - μιλάω για τις ελληνικές ταινίες - και δυστυχώς, όλος αυτός ο σχεδιασμός που ήταν πολύ μεγαλόπνοος και πολύ σοβαρός από τη μεριά μας, κατέληξε καρικατούρα ως «Φιλμσέντερ».

-- Γιατί η ΤΑ να γίνει παραγωγός ταινιών;

-- Αν ως δήμοι καταφέρουμε να δημιουργήσουμε ένα εναλλακτικό δίκτυο διανομής, τότε θα μπουν οι βάσεις μιας στενότερης οικονομικής συνεργασίας μεταξύ των ΟΤΑ. Πιστεύουμε ότι μπορούν οι δήμοι να παράγουν ταινίες κάτω όμως από ένα πρίσμα εντελώς διαφορετικό από αυτό του ΥΠΠΟ. Αυτό που εννοούν ως παραγωγή «σύγχρονου πολιτισμού» έχω την εντύπωση ότι είναι το αλισβερίσι μεταξύ ημετέρων και κομματικών φίλων. Συνήθως επιχορηγούνται περίπου οι ίδιοι και κάποιοι άλλοι είναι αποκλεισμένοι. Γνωρίζουμε όλοι τις αδυναμίες των ταινιών του ΕΚΚ οι οποίες προέρχονται, κατά τη γνώμη μου, από το ότι δεν επιχορηγούνται με κριτήρια αμιγώς κινηματογραφικά. Οι εξαιρέσεις αποτελούν την αποενοχοποίησή τους. Εμείς θέλουμε να παράξουμε με το ίδιο κριτήριο που θέλουμε να κάνουμε διανομή. Να δώσουμε τη δυνατότητα στους δημιουργούς εκτός κυκλωμάτων να δημιουργήσουν. Γι' αυτό επιλέξαμε τη μορφή της κοινοπραξίας για την Ενωση, έτσι ώστε να έχει και εμπορικό - νομικά - χαρακτήρα και να έχει και τη δυνατότητα της οικονομικής παρέμβασης. Εγινε μεγάλη κουβέντα για το αν πρέπει να συνεργαστούμε ως δημοτικές επιχειρήσεις ή ως πνευματικά κέντρα και επιλέξαμε να είναι μια κοινοπραξία δήμων μόνο και μόνο για να μας επιτραπεί η διανομή και η παραγωγή.

-- Η ΤΑ ασκεί πολιτική. Αν λειτουργούσε και ως παραγωγός ταινιών, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι θα υπήρχε έντονο το στοιχείο ενός συγκεκριμένου αισθητικού ή ιδεολογικού προσανατολισμού.

-- Το καλό που έχει η Ενωση είναι ότι οι δήμοι έχουν επιλέξει να στέλνουν ως εκπροσώπους τους ανθρώπους που δεν προέρχονται από το αιρετό περιβάλλον, αλλά από το καλλιτεχνικό. Αυτό και πάλι βέβαια δεν εξασφαλίζει τίποτα, αλλά όταν και εφόσον θα μπούμε και στην παραγωγή θέλουμε να έχουμε πολιτική και αισθητική αυτοτέλεια. Γιατί όντως οι παρεμβάσεις δε γίνονται μόνο από την κεντρική διοίκηση, αλλά και από τους δήμους στους οποίους η διαπλοκή είναι ακόμη μεγαλύτερη όπως έχουν αποδείξει πολλές μελέτες.

-- Ποια είναι η δυναμική των δημοτικών κινηματογράφων;

-- Μεταφέρανε πάλι τον κινηματογράφο στις πόλεις. Υπάρχουν πόλεις που επί δεκαετίες δεν είχαν αίθουσα. Φέτος φτιάχτηκε για πρώτη φορά κινηματογράφος στη Νίκαια. Η ίδια η Αθήνα έφτιαξε μόλις πέρυσι. Οι δήμοι θέλουν να φτιάξουν αίθουσες, αλλά ενώ το ΥΠΠΟ θα έπρεπε να δίνει χρήματα για να φτιαχτεί όπου είναι δυνατόν ένας θερινός κινηματογράφος, προτιμάει να «σπρώχνει» τα λεφτά στο Φεστιβάλ ή αλλού. Ταυτόχρονα, ο κινηματογράφος δεν έχει φτάσει στους «καποδιστριακούς» δήμους και αυτό είναι κάτι που μας απασχολεί. Γι' αυτό είχαμε καταθέσει μια σχετική εξαιρετική πρόταση στην Πολιτιστική Ολυμπιάδα έτσι ώστε να μπορέσουμε να φέρουμε τον κινηματογράφο στους ανθρώπους που δεν τον έχουν δει ποτέ.

-- Υπάρχει τέτοιος κόσμος ακόμη;

-- Βέβαια! Και δε νομίζω πως είναι είδηση για όσους έχουν ζήσει στην επαρχία. Υπάρχουν άνθρωποι που ελάχιστες φορές πήγαν στα μεγάλα αστικά κέντρα και προφανώς δεν πήγαν για να δουν κινηματογράφο. Ακόμη και το εισιτήριο είναι πανάκριβο. Τα 7 ευρώ είναι μεγάλο ποσό για μια οικογένεια εργαζομένων. Το «αστείο» της ιστορίας με την πρόταση είναι πως μια φίλη μου πήγε εντελώς τυχαία στην ΠΟ, βρήκε πεταμένο το φάκελο σε μια γωνία και μου τον έφερε πίσω. «Μετ' επαίνων απερρίφθη», όπως θα έλεγε και ο Σουρής. Τώρα θα προσπαθήσουμε να την επαναφέρουμε μέσω της ΚΕΔΚΕ. Να φτιάξουμε μία ή δύο κινητές μονάδες προβολής ταινιών που λειτουργούν ήδη σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ενα πούλμαν μετατρέπεται σε υπερσύγχρονη αίθουσα και μόλις φτάσει σε ένα χωριό απλώνει καρέκλες και φουσκωτή οθόνη και προβάλλει ταινίες. Ανάλογο υπάρχει και λειτουργεί στο δήμο του Τορίνο στην Ιταλία.

-- Ας έρθουμε στο πρόβλημα της χρηματοδότησης του Δικτύου των Δημοτικών κινηματογράφων.

-- Η δεκαετής προγραμματική σύμβαση χρηματοδοτεί με 10 εκατομμύρια δραχμές κάθε χειμερινή αίθουσα και με 3 εκατομμύρια κάθε θερινή. Η προηγούμενη σεζόν που έχουν γίνει ήδη τα έξοδα δεν έχει καλυφθεί οικονομικά από την προγραμματική υποχρέωση του υπουργείου. Δεν έχουν αποδοθεί τα χρήματα για το 2002. Αυτό γίνεται για πρώτη φορά σε τόσο μεγάλο βαθμό, αν και πάντα καθυστερούσε αρκετούς μήνες.

-- Διαμαρτύρεστε όμως και για την «εμπλοκή» του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης στα των δήμων.

-- «Συνελήφθη» η ιδέα από το ΥΠΠΟ, να αναλάβει το Φεστιβάλ το μισό «κομμάτι» των προγραμματικών συμβάσεων των δήμων. Επί δύο χρόνια το Φεστιβάλ γύρισε όλη την Ελλάδα - προφανώς είχε τα χρήματα για να το κάνει - και διάλεξε 22 πόλεις, κυρίως τα «μαγαζιά γωνία». Δηλαδή πόλεις που έχουν ήδη κινηματογραφικό κοινό. Ως Ενωση βέβαια δεν επιβάλλουμε σε κανέναν τίποτα, αλλά έχουμε την αίσθηση, ότι παίρνοντας τα μισά λεφτά των δημοτικών κινηματογράφων το Φεστιβάλ και φτιάχνοντας το ευρωπαϊκό τους πρόγραμμα (αφιερώματα και το ελληνικό μέρος) θίγει το αισθητικό κριτήριο των ανθρώπων του κάθε τόπου. Τους λέει, ουσιαστικά, ότι «είτε παίρνετε από τις εταιρίες ό,τι θέλετε, είτε δεν μπορείτε να προγραμματίσετε ή το κάνετε λάθος». Στην πραγματικότητα όμως, ενώ το Φεστιβάλ στον κεντρικό του κορμό λειτουργεί εξαιρετικά, στις άλλες εκδηλώσεις του (αφιερώματα, σεμινάρια κλπ.) ξοδεύει απίστευτα λεφτά με πολύ μικρό αποτέλεσμα. Η «ιδέα» είναι απαράδεκτη γιατί η Ενωση έχει προτείνει στους δήμους - και με πάρα πολλούς έτσι λειτουργεί - να τους κάνει δωρεάν το πρόγραμμα. Κάνουμε όλο το καλλιτεχνικό πρόγραμμα της χρονιάς και αν έχουν δυσκολίες με την εξεύρεση της κόπιας, τότε πάει η Ενωση στις εταιρίες, «κλείνει» το πρόγραμμα με καλύτερες τιμές από αυτές με τις οποίες θα έκλεινε ένας κινηματογράφος μόνος του, και όλο αυτό δωρεάν. Καταγγέλλουμε λοιπόν το γιγαντισμό και τη δημιουργία ενός φεστιβάλ - «τέρατος» με συνακόλουθο την απαξίωση και της ΤΑ αλλά και των κινηματογραφικών φορέων.

-- Αν συνεχιστεί η καθυστέρηση θα υπάρχει πρόβλημα;

-- Βέβαια. Πολλοί δήμοι ήδη κρατούν τις αίθουσες πληρώνοντας οι ίδιοι. Μην αποστέλλοντας και την προγραμματική του υποχρέωση το ΥΠΠΟ είναι σαφές, πως αν πέρυσι «μπήκε μέσα» ο δήμος 10 εκατομμύρια, φέτος θα «μπει» 20. Και τότε θα κλείσει τον κινηματογράφο.