Το «Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού» (ΚΟΔΗΣΟ) προετοιμάζει το πρόγραμμά του που θα υποβληθεί στο συνέδριο στο Κέμνιτς (πρώην πόλη Καρλ Μαρξ).

Ο καθηγητής Ούβε-Γενς Χόιερ, ηγετικό στέλεχος του Μαρξιστικού Φόρουμ στο ΚΟΔΗΣΟ, δημοσίευσε στη «Νόιες Ντόιτσλαντ» (16/10) το ακόλουθο άρθρο με τον τίτλο: «Σοσιαλισμός ως μη υποχρεωτικό όραμα».

«Το νέο σχέδιο είναι καλύτερο από τα προηγούμενα. Εγινε παραίτηση από ορισμένες αντιλήψεις, που είχαν προσκρούσει σε σημαντική αντίσταση των μελών, όπως η αντίληψη για το μοντέρνο. Η εκτίμηση του τωρινού κόσμου έγινε πιο ρεαλιστική. Το σχέδιο ομολογεί τώρα πίστη στον αντικαπιταλισμό και απορρίπτει τον αντικομμουνισμό.

Ταυτόχρονα διατηρείται μια σειρά ουσιαστικών θέσεων, που είχαν προσκρούσει σε μεγάλη κριτική μελών του ΚΟΔΗΣΟ και συμπαθούντων διανοούμενων σε Ανατολή και Δύση. Ετσι αυξάνονται το μέγεθος και η εσωτερική αντιφατικότητα. Αυτό οδηγεί στο ότι σε συζητήσεις οι πατέρες του σχεδίου απέναντι σε κάθε κριτική μιας φράσης επικαλούνται μια αντίθετη φράση. Απευθύνονται κατά κάποιο τρόπο σινιάλα και προς τις δύο κατευθύνσεις, προς τα ίδια τα μέλη και προς τους μελλοντικούς εταίρους, όπου όμως δε βρίσκουν ανταπόκριση αγάπης.

Θέλω να εξηγήσω αυτή τη μέθοδο με ένα παράδειγμα. Στο στόχο για το σοσιαλισμό γίνεται λόγος ότι πρόκειται για μια κοινωνία "στην οποία η ελεύθερη ανάπτυξη του καθενός έχει γίνει όρος για την ελεύθερη ανάπτυξη όλων". Αυτό στον Μαρξ και στον Ενγκελς ήταν ο χαρακτηρισμός του κομμουνισμού μετά το ξεπέρασμα της καπιταλιστικής ατομικής ιδιοκτησίας. Ομως, ακριβώς αυτό το ξεπέρασμα της ατομικής ιδιοκτησίας περιπλέκεται (αποφεύγεται Θ. Β.) μέχρι ψυχικής οδύνης. Για ένα προβλεπτό χρόνο (αναφέρει το σχέδιο) πρόκειται να "υποβληθεί διαδοχικά σε κοινωνικά κριτήρια η εξουσία διάθεσης υψηλά συγκεντρωμένης ιδιοκτησίας κεφαλαίου ή φαινομενικά ανώνυμων οικονομικών ταμείων" με τη βοήθεια της φορολογικής πολιτικής και με άλλα μέσα. Αντί για εξάλειψη της κυριαρχίας της ατομικής ιδιοκτησίας γίνεται διαρκώς λόγος μόνο για την εξάλειψη του κέρδους. Ταυτόχρονα, γίνεται θετική εκτίμηση των "κερδοφόρων συμφερόντων". Για το πώς με τη διατήρηση της κυριαρχίας της καπιταλιστικής ατομικής ιδιοκτησίας μπορεί να ξεπεραστεί η κυριαρχία του κέρδους και να διατηρηθεί το συμφέρον για το κέρδος, αυτό οι συγγραφείς (του σχεδίου) δεν μπορούν να το εξηγήσουν σε κανέναν, που κάτι διάβασε από τον Μαρξ.

Οποιος μιλάει για αντικαπιταλισμό και για ξεπέρασμα του καπιταλισμού, αυτός πρέπει να έχει και το θάρρος να μιλάει για σοσιαλισμό ως κοινωνικό σύστημα χωρίς κυριαρχία της ατομικής ιδιοκτησίας, αν και ένας λεπτομερής χαρακτηρισμός αυτού του σοσιαλισμού δεν είναι στο παρόν δυνατός. Αυτό έχει συνέπειες και για την κατάταξη της ΓΛΔ ως σοσιαλιστικής προσπάθειας. Αλλά ακριβώς αυτός ο χαρακτηρισμός ως κοινωνικό σύστημα απορρίφθηκε αποφασιστικά κατά τη συζήτηση της επιτροπής του προγράμματος. Ως αποτέλεσμα ο σοσιαλισμός μένει ένα "μη υποχρεωτικό όραμα".

Δε γνωρίζουμε αν οι οξυνόμενες αντιφάσεις της καπιταλιστικής κοινωνίας θα προβάλουν έγκαιρα δυνάμεις, οι οποίες ενάντια στην επιστροφή στη βαρβαρότητα θα δημιουργήσουν μια νέα σοσιαλιστική κοινωνία, πότε και με ποιο δρόμο θα συμβεί αυτό. Ωστόσο, το να κρατηθεί άγρυπνη η αντίληψη για μια ενδεχόμενη και αναγκαία εναλλακτική λύση είναι προϋπόθεση κάθε συνεπούς αντικαπιταλιστικού αγώνα και της επεξεργασίας εναλλακτικής λύσης μεταρρυθμίσεων.

Αυτό είναι τόσο περισσότερο επείγον μια και το SPD κάνει τώρα προετοιμασίες να εγκαταλείψει πλήρως το "δημοκρατικό σοσιαλισμό". Προφανώς εμπνευσμένοι από τον Γκέρχαρντ Σρέντερ, ο γενικός γραμματέας (του SPD, Θ. B.), Ολαφ Σολτς, και, ακολουθώντας τον, ο Τόμας Μάγερ, εγκατέλειψαν αποφασιστικά αυτή την έννοια. Δεν είναι, είπαν, "καθόλου δυσφημισμένη, αλλά απλούστατα ξεπερασμένη". Το "νήμα προς την πράξη" έχει οριστικά κοπεί, είπαν. Ο Τόμας Μάγερ είχε ήδη το 1991 χαρακτηρίσει το σοσιαλισμό όχι ως δομή ή ως κοινωνικό σχέδιο, αλλά ως αρχή που είναι παρούσα σε βήματα της πράξης. Εγκατέλειψε, με επίκληση του Εδουάρδου Μπερνστάιν, τη μεταφορά Στόχος - Δρόμος και έτσι θεωρεί μια σοσιαλιστική κοινωνική τάξη πραγμάτων ως στόχο. Η έννοια σοσιαλισμός έγινε άδεια φόρμουλα, που τώρα πρόκειται να εγκαταλειφθεί.

Οποιος όμως εμμένει στο σοσιαλισμό ως Δρόμο και Στόχο - και αυτό το κάνει το σχέδιο προγράμματος - αυτός δεν μπορεί να περιγράψει το στόχο μόνο ως προτσές, ως δρόμο. Δεν πρέπει να εξακολουθήσουμε να πηγαίνουμε στην τροχιά της σοσιαλδημοκρατίας με τις άδειες σοσιαλιστικές της φόρμουλες, με προβλεπτό το τέλος μπροστά στα μάτια μας, αλλά ακριβώς σ' αυτό το σημείο να κάνουμε σαφή τη διαφορά με το SPD με μια μονοσήμαντη δήλωση».

* Ο Νίκος Αντωνάκος απουσιάζει εκτάκτως.