Τι σημαίνει, λοιπόν, «διαφθορά»; Μια και η τηλεοπτική μόδα αναφέρεται στην ελληνική γλώσσα ισχυριζόμενη ότι «τη γλώσσα μού έδωσαν ελληνική», θα προσεγγίσω κατ' αρχήν τη λέξη από γλωσσολογική άποψη. Να πω πρώτα - πρώτα, λοιπόν, ότι η λέξη αυτή είναι σύνθετη. Αποτελείται από την πρόθεση «διά» και το ουσιαστικό «φθορά». Το γλωσσικό περίεργο στην περίπτωση αυτού του είδους της σύνθεσης είναι η διαφορά της σημασίας του ουσιαστικού πριν και μετά τη σύμπραξή του με την πρόθεση «διά». Ετσι, για παράδειγμα, άλλο σημαίνει η λέξη φθορά και άλλο η διαφθορά, άλλο η στάση και άλλο η διάσταση, άλλο η πλοκή και άλλο η διαπλοκή, άλλο η θέση και άλλο η διάθεση και, φυσικά, άλλο ο απρεπής και άλλο ο διαπρεπής. Μια άλλη παρατήρηση που αφορά στην παραγωγή των λέξεων, όπως είναι η φθορά, π.χ. από το αντίστοιχο ρήμα, και στην περίπτωση της διαφθοράς από το ρήμα διαφθείρω, είναι πως το γράμμα ε της ρίζας του ρήματος μετατρέπεται σε ο. Π.χ. φθ(ε)ίρω = φθ(ο)ρά, φ(έ)ρω = φ(ό)ρος, τρ(έ)χω = τρ(ο)χός, τρ(έ)μω = τρόμος, πλ(έ)κω = πλ(ο)κή. Φυσικά, οι νόμοι της γλωσσικής παραγωγής δεν υπακούουν σε συνειδητές και σκόπιμες επιλογές. Οπως και η ίδια η γλώσσα, ως ένα σύστημα φωνητικής επικοινωνίας μπορεί να διαφέρει από λαό σε λαό και από περιοχή σε περιοχή, υπακούει όμως σε μια πανανθρώπινη υποδομή, όπως απέδειξε με μια σειρά συστηματικών παρατηρήσεων ο Νόαμ Τσόμσκι.

Δε συμβαίνει το ίδιο, όμως, με το περιεχόμενο των λέξεων. Αυτό δεν είναι προϊόν των φωνητικών δυνατοτήτων του ενός και του άλλου πληθυσμού, ούτε υπακούει σε οικουμενικές υποδομές. Οι λέξεις, που συναποτελούν, εξάλλου, μια γλώσσα, κατασκευάζονται στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης εθνικής και, φυσικά, γεωγραφικής ενότητας. Και πιο συγκεκριμένα, κατασκευάζονται με μοναδικό σκοπό να υποστηρίξουν την επικοινωνιακή προσπάθεια των ανθρώπων είτε αυτή αφορά στις παραγωγικές τους σχέσεις, στις συναισθηματικές τους σχέσεις, στις κατασκευαστικές, στις εμπορικές ή, τέλος, στις ιδεολογικές. Αυτός, εξάλλου, κατά τη γνώμη μου, είναι ο λόγος που από τα πολύ παλιά, ακόμα, χρόνια υπήρχαν πολλές όμοιες λέξεις σε διαφορετικές γλώσσες, διαφορετικών λαών. Ενα φαινόμενο, που λανθασμένα ερμηνεύτηκε σαν δείγμα φυλετικών σχέσεων ή απλώς πολιτισμικών σχέσεων.

Μπορούμε, λοιπόν, να δεχτούμε την άποψη ότι αφού η γλώσσα ταυτίζεται με τη ζωή, άρα και με τον τρόπο που γεννιούνται, σχετίζονται, αναπτύσσονται και αφανίζονται οι κοινωνίες, το περιεχόμενο των λέξεων αντανακλά πότε τη γέννηση, πότε την ανάπτυξη και πότε τον αφανισμό μιας κοινωνίας. Ετσι, λοιπόν, και η νεοελληνική λέξη «διαφθορά». Δεν αποτελεί το ενδεικτικό προϊόν μιας γλωσσικής παραγωγής. Μέσα στη σύνθεσή της δεν παρακολουθούμε απλώς τη μετατροπή της σημασίας μιας λέξης (φθορά = διαφθορά) και τη μετατροπή του ριζικού φωνήεντος ενός ρήματος από (ε) σε (ο), αλλά παρακολουθούμε με φανερό τρόπο τις διαδικασίες με τις οποίες η ελληνική κοινωνία γεννιέται, αναπτύσσεται και αφανίζεται στα επιμέρους στοιχεία που την αποτελούν.

Αστοχος, επομένως, ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεται η σύγχρονη ελληνική «διαφθορά». Αστοχος, γιατί ο λεκτικός αυτός ορισμός μιας συγκεκριμένης κοινωνικής συμπεριφοράς δεν αποκαλύπτει απλώς μια διακεκριμένη κακή πράξη ή ένα σύνολο τέτοιων πράξεων, αλλά το στρεβλό τρόπο, με τον οποίο γεννιέται, αναπτύσσεται και αφανίζεται η νεοελληνική κοινωνία. Και, φυσικά, δεν είναι υπερβολή, αν υποστηρίξουμε πως μια στρεβλή, άρα μια διεφθαρμένη γέννηση ή ανάπτυξη οδηγεί στον αναπόφευκτο αφανισμό. Κι αυτό ακριβώς το περιεχόμενο αποκτά η λέξη «διαφθορά», στο πλαίσιο της νεοελληνικής κοινωνίας: Το περιεχόμενο του αφανισμού!