«Τα τουμπελέκια δεν αργούν, κιθάρες, μαντολίνα/ κόψες, σαντούρια και βιολιά - δε λείπουνε κι εκείνα/ κι' ο φωνογράφος κάποτες με μια βραχνή φωνή/ σκορπάει τα μεράκια του απ' το φαρδύ χωνί/ και τότες παίρνει πια φωτιά, που φτάνει κι ως στα νέφη/ της εξοχής το παρτιντί, το γλέντι και το κέφι.../ Αρχίζουν τον καρσιλαμά - χορεύει εκεί όποιος θέλει/ κάθε χορό κεμπάρικο - γερλίσιο - τσιφτε-τέλι/ ζεϊμπέκικο, χασάπικο, χτυπάνε τσουπανάκια/ και ξεχειλά τόση χαρά, που σβήνει τα μεράκια.../ Οι αμανέδες αντηχούν, τραγούδια και καντάδες, που τραγουδούν ούλοι μαζί με τσι τραγουδιστάδες./ Δε λείπουν τα ρεμπέτικα, πόχομε τόσο πλούτο/ και που μυρίζουν μαχαλά τση Σμύρνης, σαν ετούτο...».

Το έμμετρο «σεργιάνι» στη Σμύρνη του Σωκράτη Προκοπίου δίνει με τρόπο γλαφυρό μια «γεύση» της μουσικής ζωής της Σμύρνης των αρχών του 20ού αιώνα. Είναι μια από τις ενδιάφερουσες περιγραφές, που μαζί με πολλές πληροφορίες και ντοκουμέντα, περιλαμβάνονται στο βιβλίο του Αριστομένη Καλυβιώτη «Σμύρνη. Η μουσική ζωή 1900-1922. Η διασκέδαση, τα μουσικά καταστήματα, οι ηχογραφήσεις δίσκων», το οποίο κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Music Corner» και «Τήνελλα» (Πανεπιστημίου 56, τηλ. 210 3304000). Η έκδοση, της οποίας την παραγωγή και επιμέλεια υπογράφει ο Νίκος Διονυσόπουλος, συνοδεύεται από ένα CD με 18 τραγούδια (στην πλειοψηφία τους ανέκδοτα, της περιόδου 1906-1912).

Στο βιβλίο αναδεικνύονται πτυχές από την πολύμορφη μουσική ζωή της Σμύρνης, της «εύθυμης καρδιάς της Ιωνίας» κατά τον Π. Κ. Ενεπεκίδη, από το 1900 μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μια πλούσια, ποικιλόμορφη μουσική ζωή, με μεγάλες επιρροές από Ανατολή και Δύση, καθώς η πόλη εκτός από εμπορικό σταυροδρόμι υπήρξε ένα τεράστιο χωνευτήρι λαών, θρησκειών, πολιτισμών και μουσικών ακουσμάτων. Οι Ελληνες, οι Τούρκοι, οι Αρμένηδες, οι Γύφτοι, οι Φραγκολεβαντίνοι, οι Πέρσες, οι Ιταλοί, οι Ρουμάνοι και οι άλλες εθνότητες είχαν τις δικές τους εθνικές μουσικές παραδόσεις, ενώ στα ανώτερα ιδίως στρώματα ήταν καταφανής η επιρροή των δυτικοευρωπαϊκών τάσεων στη μουσική. Οπως αναφέρει ο Λάμπρος Λιάβας, «στα στενά της Σμύρνης έσμιγαν παλιές αιγαιοπελαγίτικες μπαλάντες με ιταλικές καντσονέτες, γαλλικές μελωδίες του συρμού, ρουμάνικες χόρες με σέρβικους σκοπούς και τούρκικα σαρκιά. Ενώ στα καφέ-αμάν Ελληνες μουσικοί συνόδευαν Αρμένηδες τραγουδιστές και γύφτισσες χορεύτριες, μπροστά σ' ένα κοινό που αντιπροσώπευε όλες τις φυλές της Ανατολικής Μεσογείου...».

Στις σελίδες του βιβλίου παρουσιάζονται χαρακτηριστικές μορφές διασκέδασης τόσο των λαϊκών στρωμάτων όσο και των πλουσίων, προσφέροντας μαζί με φωτογραφίες - ντοκουμέντα εικόνες από τη μουσική ζωή της κοσμοπολίτικης πόλης εκείνη την εποχή. Με δεδομένο ότι στη Σμύρνη από τις αρχές του 20ού αιώνα ξεκινά η κυκλοφορία κυλίνδρων και δίσκων γραμμοφώνου, ο συγγραφέας επιχειρεί μια πρώτη καταγραφή των καταστημάτων πώλησης μουσικών οργάνων και δίσκων στην πόλη, αρχίζοντας από το κατάστημα του Εγιούμπ Σάμπρι, το οποίο ήταν το μοναδικό που ηχογραφούσε και διέθετε στο εμπόριο κυλίνδρους φωνόγραφου. Στο βιβλίο επίσης εξετάζεται με λεπτομέρεια η διαδικασία των ηχογραφήσεων και δίνονται αναλυτικοί κατάλογοι των τραγουδιών σμυρναίικου ενδιαφέροντος, που ηχογραφήθηκαν πριν το 1922, με τη μέθοδο του «χωνιού». Γίνεται αναφορά σε ηχογραφήσεις που έγιναν στη Σμύρνη, αλλά και σε εκείνες που πραγματοποίησαν στην Κωνσταντινούπολη σμυρναίικα μουσικά συγκροτήματα. Ηταν η εποχή που νεοσύστατες εταιρίες δίσκων εξορμούσαν σε όλο τον κόσμο για ηχογραφήσεις τραγουδιών και βεβαίως η Σμύρνη με το μουσικό πλούτο της δεν τις άφησε αδιάφορες. Εξάλλου, η πολυπολιτισμική Σμύρνη ήταν η κοιτίδα δημιουργίας, μέσα από αφομοιωτικές διαδικασίες, αυτού του μοναδικού μουσικού ύφους, που έγινε γνωστό ως «Σμυρναίικο» και υπηρετήθηκε από αξεπέραστους οργανοπαίκτες και τις Εστουδιαντίνες τους, μοναδικές φωνές και εμπνευσμένους δημιουργούς. Περίφημοι ήταν οι «σμυρναίικοι» αμανέδες, με πρώτο και καλύτερο το «σμυρναίικο μινόρε». Αυτό το γέννημα ψυχής των Ελλήνων της Σμύρνης και των παραλίων της Μ. Ασίας γενικότερα, που μετά το 1922 έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επικράτηση του μπουζουκιού και την εξάπλωση του ρεμπέτικου. Οπως επισημαίνεται στο βιβλίο, «κάθε είδους και προέλευσης τραγούδια γίνονταν επιτυχίες στη Σμύρνη και αφού πρώτα πολιτογραφούνταν σμυρναίικα, εξαπλώνονταν όχι μόνο στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά έφθαναν μέχρι την Αμερική». Σημειώνεται, μάλιστα, πως «στο πλαίσιο της πολυπολιτισμικής Σμύρνης και της όσμωσης των διαφόρων εθνικών κοινοτήτων ηχογραφούνται και μερικά δίγλωσσα τραγούδια, με μία εκ των δύο γλωσσών την ελληνική, ταιριασμένη με στίχους από την τούρκικη ή από κάποια ευρωπαϊκή γλώσσα, συνήθως τη γαλλική...».

Ξεχωριστής σημασίας επίσης στοιχείο για τη μουσική ζωή και δραστηριότητα της Σμύρνης είναι το γεγονός ότι «με βάση τους καταλόγους των εταιρειών δίσκων την περίοδο 1900-1922 ηχογραφήθηκαν σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη πολύ περισσότερα ελληνικά τραγούδια απ' όσα στην Αθήνα».