Η κυβέρνηση προσπαθεί να κλείσει το καπάκι του υπονόμου που άνοιξε με το σκάνδαλο γύρω από τις αγροτικές επιδοτήσεις, με το εξής αφήγημα: «Αυτά τα φαινόμενα είναι διαχρονικά, η κυβέρνησή μας απέτυχε να βάλει μια τάξη, αλλά από εδώ και στο εξής θα συγκρουστούμε με τις παθογένειες και θα εξορθολογήσουμε το σύστημα».

Παράλληλα, πατώντας και στο γεγονός ότι στην Ελλάδα αγροτικές επιδοτήσεις παίρνει ένας μεγάλος όγκος παραγωγών, προσπαθεί να περάσει (στη λογική του «μαζί τα φάγαμε») και έναν κοινωνικό αυτοματισμό εναντίον των αγροτών που η συντριπτική πλειοψηφία τους πλήττεται από το σκάνδαλο, καθώς τους έχουν περικοπεί επιδοτήσεις που δικαιούνταν, προκειμένου να ταΐζεται το κύκλωμα των απατεώνων, κάτω από τις φτερούγες κυβερνητικών, διοικητικών και τοπικών κομματικών στελεχών.

Επιδιώκει έτσι να θολώσει το γεγονός ότι βρίσκεται βουτηγμένη μέχρι το λαιμό στα βοθρολύμματα, όχι μόνο επειδή τα στελέχη της οργάνωσαν, διηύθυναν και υλοποίησαν μια σειρά ποινικά διωκόμενες πράξεις, όπως η παραποίηση στοιχείων, η παράνομη χορήγηση επιδοτήσεων κλπ, αλλά - το βασικότερο - επειδή ψηφίζουν, στηρίζουν με χέρια και με πόδια, μαζί με τα υπόλοιπα αστικά κόμματα την ΚΑΠ. Δηλαδή την πολιτική που αποτελεί τον ίδιο τον λάκκο που μαζεύει τα λύματα.

Για αυτό τέτοιου είδους σκάνδαλα δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο. Τα παραδείγματα που σταχυολογεί πιο κάτω ο «Ριζοσπάστης» είναι ενδεικτικά και βοηθούν στο να αποκαλύπτεται η μεγάλη εικόνα για το πού «φωλιάζει» και ποιους αφορά τελικά η διαφθορά, η διαπλοκή και η ρεμούλα.

Μία μεγάλη έρευνα που δημοσιεύθηκε στους «New York Times» και διεξήχθη σε εννέα χώρες το 2019, αποκάλυψε ότι η ΚΑΠ αποτελεί ένα σύστημα επιδοτήσεων σκόπιμα αδιαφανές και διεφθαρμένο. Η έρευνα και ο προσανατολισμός της δεν είναι απαλλαγμένα από τον ανταγωνισμό των ΗΠΑ - ΕΕ, όπως εκφράζεται και στον αγροτικό τομέα. Τα στοιχεία της όμως είναι αξιοποιήσιμα για να διαπιστώσει κανείς τι πραγματικά συμβαίνει στο πλαίσιο της ΚΑΠ.

«Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός στις Βρυξέλλες επιτρέπει αυτή την ακατέργαστη διαφθορά», σημειώνει η έρευνα και τονίζει πως η ΚΑΠ «συμβάλλει στη διατήρηση μιας μορφής σύγχρονου φεουδαρχισμού, στο πλαίσιο του οποίου οι μικροκαλλιεργητές είναι υποταγμένοι σε γαιοκτήμονες με πολιτικές διασυνδέσεις».

Η έρευνα καταγράφει τα εξής αποκαλυπτικά: Στη Βουλγαρία, οι επιδοτήσεις κατευθύνονται κυρίως στους μεγαλοαγρότες και ιδιοκτήτες αγροτικής γης. Η Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών διαπίστωσε ότι το 75% του βασικού τύπου ευρωπαϊκών επιδοτήσεων καταλήγει στα χέρια περίπου 100 επιχειρήσεων και μεγαλοαγροτών.

Στη Σλοβακία, ο γενικός εισαγγελέας αναγνώρισε την ύπαρξη μιας «γεωργικής μαφίας». Μικροκαλλιεργητές έχουν καταγγείλει ότι υπομένουν ξυλοδαρμούς και εκβιασμούς για γη που είναι πολύτιμη λόγω των επιδοτήσεων. Οι μικροκαλλιεργητές ζουν στη σκιά τεράστιων, πολιτικά ισχυρών συμφερόντων, που οι επιδοτήσεις της ΕΕ συμβάλλουν στην αναπαραγωγή τους.

Σύμφωνα με την έρευνα των «Times» στα στοιχεία πληρωμών της Ουγγαρίας, οι μεγαλύτεροι αποδέκτες αγροτικών επιδοτήσεων ήταν εταιρείες που ελέγχονταν από μόλις δύο επιχειρηματίες, οι οποίοι είχαν λάβει «νόμιμα» πάνω από 25 εκατομμύρια ευρώ από την ΚΑΠ.

Στη Γαλλία αποκαλύφθηκε το 2010 ότι μεγάλοι όμιλοι και πολυεθνικές εταιρείες είχαν δηλώσει βοσκοτόπια σε προστατευόμενες περιοχές ή ακατάλληλες για εκτροφή, με στόχο να πάρουν ενισχύσεις. Στη Γερμανία (2013 - 2016) μεγάλες αγροτοβιομηχανίες, όπως η «BayWa», έπαιρναν εκατομμύρια ευρώ από επιδοτήσεις που προορίζονταν για οικογενειακούς μικροκαλλιεργητές και χρηματοδοτούνταν για βιοκαύσιμα με πλαστές δηλώσεις.

Στην Ισπανία, μία έρευνα στα στοιχεία πληρωμών της ΚΑΠ στις περιφέρειες της Λα Μάντσα, της Εστρεμαδούρα, της Ανδαλουσίας και της Καστίλλης έδειξε ότι η «ελίτ» των γαιοκτημόνων αποσπά το μεγαλύτερο μέρος των επιδοτήσεων.

Ο κατάλογος των «χρυσών ονομάτων της ΚΑΠ» περιλαμβάνει 303 αγροτικές επιχειρήσεις που λαμβάνουν η καθεμιά πάνω από 300.000 ευρώ, συνολικού ύψους 398 εκατ. ευρώ ετησίως. Αυτό σημαίνει ότι κάθε επιχείρηση λαμβάνει πάνω από 3.586 ευρώ την ημέρα. 83 από τα 303 αυτά «αγροκτήματα» - αγροτοβιομηχανικές επιχειρήσεις λαμβάνουν πάνω από 1 εκατομμύριο ευρώ ετησίως. Να λοιπόν πού πάνε τα λεφτά της ΚΑΠ! Είτε νόμιμα, είτε ...μη νόμιμα.

Σε πολλά κράτη της ΕΕ, μία στις πέντε επιχειρήσεις του αγροτικού τομέα λαμβάνει πάνω από τα 4/5 των άμεσων επιδοτήσεων της ΚΑΠ. Η αναλογία γέρνει ακόμα περισσότερο προς το μέρος των ομίλων και των μεγάλων γαιοκτημόνων στα νεότερα κράτη - μέλη της ΕΕ, στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Η λεγόμενη «αποσυνδεδεμένη ενίσχυση» της ΚΑΠ αποδίδεται με βάση την καλλιεργούμενη έκταση, όχι την ποσότητα της παραγωγής. Περίπου το 90% των αγροτικών άμεσων επιδοτήσεων της ΕΕ είναι αποσυνδεδεμένες.

Με βάση στοιχεία του 2019, σε ολόκληρη την ΕΕ, το 80% των εν λόγω πληρωμών καταβάλλεται σε μόλις το 20% των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Πάνω από το 30% του συνολικού ποσού καταβάλλεται σε μόλις 131.000 από τις 6,7 εκατομμύρια γεωργικές εκμεταλλεύσεις της ΕΕ που λαμβάνουν επιδοτήσεις.

Το μεγαλύτερο κομμάτι της «πίτας» των επιδοτήσεων δίνεται σε μεγάλες αγροτικές εκμεταλλεύσεις, που ανήκουν σε ομίλους του αγροτοδιατροφικού τομέα.

Οι περισσότεροι δικαιούχοι της ΚΑΠ (περίπου το 80%) λαμβάνουν λιγότερα από 10.000 ευρώ ετησίως. Οσον αφορά τη δομή των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, το 67% έχουν έκταση μικρότερη των 5 εκταρίων (50 στρέμματα), ενώ το 3% έχουν έκταση μεγαλύτερη των 100 εκταρίων (1.000 στρέμματα).

Το μερίδιο της ΚΑΠ στον συνολικό προϋπολογισμό της ΕΕ έχει μειωθεί τα τελευταία 40 χρόνια, από 73,2% το 1980 σε περίπου 24,6% το 2023. Αποτελεί ωστόσο μια τεράστια δεξαμενή χρηματοδότησης επιχειρηματικών ομίλων και μεγάλων γαιοκτημόνων, ύψους 57,5 δισ. ευρώ το 2023.

Από τη θέσπισή της το 1962, η πορεία διαμόρφωσης της ΚΑΠ αποτελεί διαχρονικό μοχλό συγκέντρωσης και καπιταλιστικοποίησης του αγροτικού τομέα. Πάνω εκεί αναπτύσσεται η «νόμιμη» και «παράνομη» διαπλοκή επιχειρήσεων - κράτους - κυβερνήσεων, που είναι θερμοκήπιο σκανδάλων.

Παρά τα παχιά λόγια περί «διαφάνειας» και «καταπολέμησης της διαφθοράς» από την ΕΕ, οι δημοσιογράφοι των «New York Times» καταγγέλλουν ότι αντιμετώπισαν μεγάλα εμπόδια από αξιωματούχους της ΕΕ.

Για παράδειγμα, κατά την επίσκεψή τους σε ερευνητικό κέντρο στην Ιταλία, προκειμένου να συζητήσουν με ερευνητές για την κατανομή των κονδυλίων της ΚΑΠ, αξιωματούχοι της Κομισιόν «επέμεναν να συμμετάσχουν στη συνάντηση μέσω τηλεδιάσκεψης (...) Κάθε φορά που θέταμε μια ερώτηση σε έναν επιστήμονα που καθόταν ακριβώς δίπλα μας, μας υπενθύμιζαν να ενεργοποιήσουμε τα μικρόφωνά μας, ώστε να μπορούν να μας ακούσουν στις Βρυξέλλες. Και κάθε φορά που προσπαθούσαμε να ρίξουμε μια ματιά πίσω από την κουρτίνα, οι Ευρωπαίοι και οι τοπικοί αξιωματούχοι προσπαθούσαν να μας απομακρύνουν».

Μάλιστα, οι δημοσιογράφοι ανέφεραν πως παρά το γεγονός ότι η ΕΕ διατηρεί βάση δεδομένων με όλες τις σχετικές πληροφορίες πληρωμών κ.λπ., οι αξιωματούχοι αρνήθηκαν να δώσουν πρόσβαση σε αυτήν!

«Οταν ζητήσαμε να μας παρασχεθούν, οι αξιωματούχοι απάντησαν ότι τα δεδομένα είτε δεν υπήρχαν είτε υπήρχαν, αλλά δεν ήταν εύκολο να εξαχθούν. Οταν επισημάναμε ότι η ΕΕ είχε καταφέρει στο παρελθόν να εξαγάγει τις πληροφορίες για μια μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, μας απάντησαν ότι τα δεδομένα ήταν ιδιωτικά. Προσφύγαμε. Μας απέρριψαν και πάλι. Η λήψη των πληροφοριών από τους υπολογιστές της κυβέρνησης ήταν τόσο περίπλοκη, είπαν οι αξιωματούχοι, που δεν μπορούσαν να υποχρεωθούν να το κάνουν»...

Τον Φλεβάρη του 2018, στη Σλοβακία ξέσπασαν μεγάλες διαδηλώσεις, με αφορμή τη δολοφονία ενός δημοσιογράφου, του 27χρονου Γιαν Κούτσιακ και της συντρόφου του. Ο Κούτσιακ ερευνούσε τότε μια τεράστια βιομηχανία άντλησης αγροτικών επιδοτήσεων της ΕΕ.

Στο προσχέδιο της έρευνας που δημοσιεύτηκε, ο δολοφονημένος δημοσιογράφος έγραφε ότι δύο από τις «οικογένειες» της Ντραγκέτα (μαφία της Καλαβρίας) επικεντρώθηκαν στον αγροτοδιατροφικό τομέα: «Κατείχαν ή εξακολουθούν να κατέχουν δεκάδες εταιρείες. Η περιουσία τους ανέρχεται σε δεκάδες εκατομμύρια ευρώ. Διαχειρίζονται εκατοντάδες έως χιλιάδες εκτάρια γης, για τα οποία λαμβάνουν εκατομμύρια σε επιδοτήσεις.

Μόνο μεταξύ 2015 και 2016, οι εταιρείες που ανήκουν σε αυτές τις οικογένειες κατάφεραν να λάβουν περισσότερα από 8 εκατομμύρια ευρώ σε άμεσες πληρωμές από την ΚΑΠ και εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ επιπλέον από επιδοτήσεις έργων (...)

Σε μία περίπτωση, μια εταιρεία ζήτησε πληρωμές για έως και οκτώ φορές την έκταση που πραγματικά καλλιεργούσε. Σε άλλη περίπτωση, ζήτησε εκ νέου πληρωμές για εκτάσεις για τις οποίες δεν πλήρωνε ενοίκιο και τις οποίες δεν είχε δικαίωμα να χρησιμοποιεί».

Να σημειώσουμε ότι στην Ιταλία, μόνο το 2024, διεξήχθησαν 117 έρευνες για απάτες στη λήψη επιδοτήσεων της ΚΑΠ, με εκτιμώμενο «όφελος» για τους επιδοτούμενους ύψους 4,65 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Αποκαλύφθηκε μεταξύ άλλων ότι εταιρείες (εικονικές και μη) νοικιάζουν γη με μόλις 36 ευρώ ανά εκτάριο ετησίως, ενώ διεκδικούν επιδοτήσεις ύψους 800-1.300 ευρώ ανά εκτάριο. Ετσι, 1.000 εκτάρια μπορούν να αποφέρουν μέχρι και 8 εκατ. ευρώ σε έναν επταετή κύκλο της ΚΑΠ, δηλαδή κέρδος 2.000% - 3.000%!