Πλευρές της εμπειρίας από την αντιμετώπιση της παραβατικότητας των ανηλίκων σε συνθήκες σοσιαλιστικής οικοδόμησης στο παράδειγμα της ΕΣΣΔ παρουσίασε, μιλώντας στην εκδήλωση ο Ελισαίος Βαγενάς, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ και υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων.

Οπως σημείωσε εισαγωγικά, η εμπειρία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στη Σοβιετική Ενωση φωτίζει το γεγονός πως και η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος μπαίνει σε νέα βάση. Η παραβατικότητα των ανηλίκων απασχόλησε σε διάφορες ιστορικές φάσεις ανάπτυξης της Σοβιετικής Ενωσης, κυρίως μετά τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους, όσο και πάλι έντονα από τις δεκαετίες του '70 - '80.

«Δεν έχουμε πρόθεση - τόνισε - να καλλιεργήσουμε μια εξιδανικευμένη εικόνα, γιατί μπορεί ο λαός, με την Οκτωβριανή Επανάσταση, να συνέτριψε την αστική εξουσία, να πήρε στα χέρια του τα "κλειδιά" της οικονομίας και εξουσίας, όμως, καταλαβαίνουμε πως δεν παύουν κοινωνικές παθογένειες που "κληρονομούνται" από την καπιταλιστική κοινωνία. Ούτε με μιας εξαφανίζονται η εγκληματικότητα, η παραβατικότητα των ανηλίκων στις συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Αλλωστε, εξακολουθούν να υπάρχουν μορφές ατομικής και ομαδικής ιδιοκτησίας, που αποτελούν βάση για την ύπαρξη εμπορευματοχρηματικών σχέσεων, παραμένουν κοινωνικές ανισότητες, διαστρωματώσεις, αντιθέσεις, διεξάγεται, όπως λέμε η διαπάλη των "φύτρων" του νέου ενάντια στις "επιβιώσεις" του παλιού σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής ζωής.

Ετσι, λοιπόν, κοινωνικά και διαπροσωπικά προβλήματα θα υπάρχουν και στον ανώριμο, πρώιμο κομμουνισμό, δηλαδή στον σοσιαλισμό, που, ωστόσο, θα έχουν διαφορετικές διαστάσεις απ' αυτές στον καπιταλισμό και θα αντιμετωπίζονται και διαφορετικά από το εργατικό, το σοσιαλιστικό κράτος».

Παρουσίασε βασικά σημεία της παρέμβασης για το ζήτημα της ανήλικης παραβατικότητας στην ΕΣΣΔ όπου «παρατήρησαν από τα πρώτα χρόνια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης πως η παραβατικότητα των ανηλίκων συνδέεται με τα κοινωνικά προβλήματα, όπως ήταν π.χ. η ορφάνια, η εγκατάλειψη εκατομμυρίων παιδιών του δρόμου, μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο και τη μεγάλη κοινωνική σύγκρουση, στην οποία οδήγησε η αντεπανάσταση και η ξένη ιμπεριαλιστική επέμβαση, μετά τη Σοσιαλιστική Επανάσταση», όπως σημείωσε.

«Στην καλυτέρευση των κοινωνικών συνθηκών έκανε προσπάθεια να ανταποκριθεί το σοσιαλιστικό κράτος, εκτιμώντας πως αντικοινωνικές συμπεριφορές οφείλονται σε τέτοιους παράγοντες», ανέφερε μεταξύ άλλων και πρόσθεσε πως «το βάρος στις συνθήκες της σοσιαλιστικής οικοδόμησης έπεφτε πρώτα απ' όλα στην προφύλαξη και έπειτα στην αντιμετώπιση και διόρθωση του φαινομένου». Περιέγραψε ως βασικές επιδιώξεις του σοσιαλιστικού κράτους να αναλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο μερίδιο στη φροντίδα της ανάπτυξης, της διαπαιδαγώγησης του παιδιού. Να υπάρχουν και να διατίθενται τα μέσα για βαθιά κοινωνικοποίηση μέσα από το δωρεάν και δημόσιο εκπαιδευτικό δίκτυο, την πλατιά πολιτιστική και αθλητική υποδομή προσβάσιμη σε όλα τα παιδιά, κι επιπλέον ένα άλλο παράλληλο δίκτυο κοινωνικοπολιτικών οργανώσεων. Να διαμορφωθεί ένα πλέγμα ειδικών κοινωνιολόγων, ψυχολόγων που θα πρέπει να είναι τόσο αναπτυγμένο, που να μελετάει και να βοηθάει σε κάθε συγκεκριμένη ατομική και ομαδική περίπτωση εκδήλωσης της παραβατικότητας/ εγκληματικότητας των ανηλίκων. Στα παραπάνω προστίθεται το δίκτυο αναμόρφωσης τέτοιων παιδιών, κατά το παράδειγμα των «παιδικών αποικιών», που περιγράφει ο Μακάρενκο και στις οποίες μορφώθηκαν και επανεντάχθηκαν στην κοινωνία εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά.