Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται τα παζάρια στο Ισραήλ για τον σχηματισμό νέας πολυκομματικής κυβέρνησης συνασπισμού μετά τις εκλογές της 1ης Νοέμβρη, με τον ηγέτη του κόμματος Λικούντ, Μπ. Νετανιάχου, να οδεύει προς την επάνοδό του στην πρωθυπουργία, μετά την εκλογική νίκη του κόμματός του και τη συνολικότερη επικράτηση του μπλοκ των δεξιών και ακροδεξιών κομμάτων.

Με το Ισραήλ να παίζει κομβικό ρόλο σε μια σειρά ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών και σχεδιασμών στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, σε κόντρες που οξύνονται πιο γρήγορα ως αποτέλεσμα και των ευρύτερων επιπτώσεων του ιμπεριαλιστικού πολέμου στην Ουκρανία, στα παζάρια για τη σύνθεση της νέας κυβέρνησης παρεμβαίνουν περισσότερο ή λιγότερο ανοιχτά διάφορα λόμπι του ισραηλινού κεφαλαίου εντός και εκτός συνόρων, καθώς και κυβερνήσεις και παράγοντες δυτικών «συμμάχων».

Ενα μεγάλο κομμάτι αυτών των παρεμβάσεων και «νουθεσιών» αφορά στο ακροδεξιό κόμμα «Θρησκευτικός Σιωνισμός», με επικεφαλής τους Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπετσαλέλ Σμότριτς, το οποίο συνεργάζεται με τον Νετανιάχου και με βάση τις σημαντικές δυνάμεις που κατέγραψε στις εκλογές προαλείφεται για σημαντικές υπουργικές θέσεις.

Καθώς το σχετικά πιο «μετριοπαθές» προφίλ υπηρετεί σε αυτήν τη φάση καλύτερα τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς των ΗΠΑ στην περιοχή (όπως π.χ. για την παραπέρα προώθηση των «συμφωνιών του Αβραάμ», για την «ομαλοποίηση» των σχέσεων του Ισραήλ με μια σειρά από αραβικές χώρες), είναι χαρακτηριστικές οι διαβεβαιώσεις που έσπευσε να δώσει ο Μπεν Γκβιρ με άρθρο του λίγες μέρες μετά τις εκλογές, στο οποίο υποστήριζε πως μεγαλώνοντας έγινε «πιο μετριοπαθής» επειδή συνειδητοποίησε ότι η ζωή «είναι πιο περίπλοκη»...

Την ίδια ώρα που το έγκλημα της κατοχής της Παλαιστίνης διαιωνίζεται με τις κυβερνήσεις όλων των αποχρώσεων, όπως επιβεβαίωσε και η κλιμάκωση της κατοχικής βίας και από την απερχόμενη κυβέρνηση συνασπισμού, στην οποία συμμετείχαν και διάφορα σοσιαλδημοκρατικά και «κεντροαριστερά» κόμματα, η νέα ισραηλινή κυβέρνηση έχει να διαχειριστεί πολλά και σημαντικά ανοιχτά μέτωπα στην ευρύτερη περιοχή, με βάση τα συμφέροντα του ισραηλινού κεφαλαίου και των διεθνών συμμάχων του.

Κομβικό ρόλο στις προσπάθειες των ΗΠΑ να προωθήσουν σχήματα ευνοϊκά προς τα συμφέροντά τους και να περιορίσουν αντίστοιχα τις δυνατότητες ενίσχυσης των θέσεων των «στρατηγικών ανταγωνιστών» τους στην περιοχή, της Κίνας και της Ρωσίας, διαδραματίζουν οι περιβόητες «συμφωνίες του Αβραάμ», που υπογράφηκαν το 2020 επί του τότε Προέδρου των ΗΠΑ Ντ. Τραμπ ανάμεσα στο Ισραήλ, στο Μπαχρέιν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), ενώ ενισχύθηκαν στη συνέχεια (Δεκέμβρης 2020) και με την αναθέρμανση των σχέσεων του Ισραήλ με το Μαρόκο.

Η αμερικανική κυβέρνηση του Τζο Μπάιντεν, που ανέλαβε τον Γενάρη του 2021, και η ισραηλινή κυβέρνηση των Γ. Λαπίντ και Ν. Μπένετ που ανέλαβε τον Ιούνη του 2021, διατήρησαν τις παραπάνω συμφωνίες και έκαναν σημαντικά βήματα για την περαιτέρω εδραίωσή τους, μεταξύ άλλων και με το Φόρουμ της ερήμου Νεγκέβ στα τέλη του περασμένου Μάρτη. Στην ίδια κατεύθυνση αναμένεται να κινηθεί και η νέα ισραηλινή κυβέρνηση υπό τον Μπ. Νετανιάχου.

Παράλληλα, στο παρασκήνιο φαίνεται να εντείνονται διεργασίες ανεπίσημων σχέσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία. Αυτές οι αναπτυσσόμενες ανεπίσημες σχέσεις φαίνεται να «συνδέθηκαν» στη συνέχεια και με την επιχειρούμενη «αναθέρμανση» των σχέσεων της αμερικανικής κυβέρνησης με τη βασιλική οικογένεια της Σαουδικής Αραβίας.

Σε ένα τέτοιο φόντο, η «Διακήρυξη της Ιερουσαλήμ» στις 14/7/2022 από τον Αμερικανό Πρόεδρο, Τζο Μπάιντεν, και τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γ. Λαπίντ, επιβεβαίωσε τις αμερικανικές εγγυήσεις για την «ασφάλεια» του Ισραήλ και τις προσπάθειες αποτροπής απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο εξελίξεων στο πλαίσιο των «συμφωνιών του Αβραάμ».

Ενδεικτικό του ευρύτερου ρόλου του Ισραήλ είναι και το γεγονός ότι η αμερικανική κυβέρνηση αξιοποίησε την επίσκεψη Μπάιντεν σε αυτό για να επεκτείνει το μέτωπο «συμμαχιών» που χτίζει εδώ και καιρό στον Ινδο-Ειρηνικό, με το βλέμμα στον ανταγωνισμό με την Κίνα. Ο Αμερικανός Πρόεδρος πραγματοποίησε, ενώ βρισκόταν στο Ισραήλ, τηλεδιάσκεψη, μαζί με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό, Γ. Λαπίντ, με τον Ινδό πρωθυπουργό, Ν. Μόντι, και τον Εμιρατινό Πρόεδρο, Μ. μπιν Ζάγιεντ, συμφωνώντας σε ένα πλαίσιο συνεργασίας που έγινε γνωστό με την ονομασία «I2U2» (από τα αγγλικά αρχικά των συμμετεχουσών χωρών: Ισραήλ, Ινδία, ΗΠΑ και ΗΑΕ).

Το άλλο μεγάλο «ανοιχτό» ζήτημα για το Ισραήλ έχει να κάνει με την αντιπαράθεση με το Ιράν, η οποία επηρεάζεται και από την εκάστοτε φάση των σύνθετων έμμεσων παζαριών ΗΠΑ - Ιράν για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, από την εμβάθυνση των αντιφατικών σχέσεων της Τεχεράνης με τη Μόσχα και το Πεκίνο κ.ά.

Το προηγούμενο διάστημα η ισραηλινή κυβέρνηση προσπάθησε με κάθε τρόπο να αποτρέψει την αναβίωση της διεθνούς συμφωνίας του 2015 για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, από την οποία αποχώρησαν μονομερώς οι ΗΠΑ επί προεδρίας Τραμπ το 2018.

Στο πλαίσιο περιορισμού της ιρανικής γεωπολιτικής επιρροής στη Συρία, στο Ιράκ, στον Λίβανο και την ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, το Ισραήλ δεν δίστασε να χρησιμοποιήσει ακόμη και απειλές στρατιωτικής επίθεσης σε ιρανικές εγκαταστάσεις. Την απειλή αυτή αφήνει «ανοιχτή» ως σήμερα, ενώ συνεχίζει ταυτόχρονα τα παζάρια με τις ΗΠΑ και χώρες της ΕΕ που διαπραγματεύονται με την Τεχεράνη.

Με σύνθετο τρόπο και αντιφάσεις εξελίσσονται και οι ρωσο-ισραηλινές «συνεννοήσεις», για τις επιχειρήσεις στη Συρία και ευρύτερα, καθώς μάλιστα σήμερα επιδρά και ο πόλεμος στην Ουκρανία.

Επί πρωθυπουργίας Νετανιάχου και από τη συνάντησή του με τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλ. Πούτιν, το 2015, ξεκίνησε η «συνεννόηση» για τη Συρία, με ανοχή της Μόσχας σε ισραηλινές επιδρομές, κυρίως έναντι δυνάμεων του Ιράν και της λιβανέζικης σιιτικής «Χεζμπολάχ». Η ανοχή αυτή, βέβαια, δεν είναι χωρίς κατά καιρούς σινιάλα από τη Μόσχα. Η εκτόξευση πυραύλου της ρωσικής αεράμυνας στη Συρία ανοιχτά των ακτών του Τελ Αβίβ στις 3/9/2021 ήταν σαφώς μια προειδοποίηση που ανάγκασε σε συμβιβασμούς την τότε νέα κυβέρνηση στο Ισραήλ με το Κρεμλίνο.

Οι δυσκολίες στη ρωσο-ισραηλινή «συνεννόηση» αυξήθηκαν μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Για μία περίοδο το Ισραήλ εμφανιζόταν ως δύναμη που θα μπορούσε να παίξει διαμεσολαβητικό ρόλο στη σύγκρουση, την ίδια ώρα ωστόσο εντείνονταν οι πιέσεις από Ουάσιγκτον και Κίεβο για να εμπλακεί σε αυτήν. Ετσι, μεταξύ άλλων καταγράφηκαν η εμπλοκή των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών σε θέματα κυβερνοασφάλειας στην Ουκρανία έναντι της Ρωσίας, όπως και η συμμετοχή του Ισραήλ μαζί με άλλες περίπου 40 χώρες στη συνάντηση που έγινε με πρωτοβουλία των ΗΠΑ στην αμερικανική βάση Ραμστάιν στη Γερμανία στις 26/4/2022, με κεντρικό ζήτημα τον συντονισμό της ενίσχυσης του ουκρανικού στρατού.

Σε ένα τέτοιο φόντο, τον Ιούλη του 2022, η κυβέρνηση Πούτιν επέκρινε τη στάση του Ισραήλ στην Ουκρανία, ενώ το ρωσικό υπουργείο Δικαιοσύνης απαίτησε το κλείσιμο του «Εβραϊκού Πρακτορείου». Στις 9 Αυγούστου το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι οι Πρόεδροι Ισραήλ και Ρωσίας συμφώνησαν να συνεχίσουν τις επαφές για το θέμα. Είχε προηγηθεί η άρνηση της ισραηλινής κυβέρνησης να παραχωρήσει στην Ουκρανία την αντιπυραυλική ασπίδα «Σιδερένιος Θόλος».

«Πυκνός» ήταν και ο Οκτώβρης, καθώς το Κίεβο συνέχισε να πιέζει με «αιτήματα» όπως για παροχή ισραηλινής τεχνολογίας εξουδετέρωσης drones. Στις 17 Οκτώβρη το Κρεμλίνο ξεκαθάρισε στο Ισραήλ πως διακυβεύει ρήξη στις διμερείς σχέσεις σε περίπτωση παραχώρησης τέτοιας τεχνολογίας στο Κίεβο. Στις 19 Οκτώβρη το Ισραήλ πρότεινε στην κυβέρνηση Ζελένσκι να της παραχωρήσει το μη στρατιωτικό σύστημα «Κόκκινος Συναγερμός» που καλεί τους πολίτες να μπουν στα καταφύγια σε περίπτωση πυραυλικής επίθεσης. Στις 26 Οκτώβρη, ο Ουκρανός Πρόεδρος χαιρέτισε μία «θετική τάση» στις σχέσεις με το Ισραήλ, μετά από ανταλλαγή πληροφοριών ιδίως για τα «400 ιρανικά drones» που χρησιμοποιεί η Ρωσία στην εισβολή της.

Σε μια επιπλέον εξέλιξη, ελάχιστες μέρες πριν από τις πρόσφατες ισραηλινές εκλογές, υπογράφηκε η συμφωνία Ισραήλ - Λιβάνου - ΗΠΑ για τον μερικό καθορισμό διαφιλονικούμενων θαλάσσιων περιοχών, στις οποίες υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για κοιτάσματα φυσικού αερίου ή και πετρελαίου.

Τα σχετικά παζάρια «έτρεχαν» ήδη από την προηγούμενη κυβέρνηση Νετανιάχου, από τον Οκτώβρη του 2020, και ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβρη του 2022 από την κυβέρνηση Λαπίντ, με τη διαμεσολάβηση της Ουάσιγκτον, που ανέλαβε και επίσημα ρόλο μόνιμου «διαιτητή» και «εγγυητή» της συμφωνίας που υπογράφηκε.

Στην επιτάχυνση της συμφωνίας καθοριστικό ρόλο έπαιξε η παρούσα γεωπολιτική συγκυρία, ιδιαίτερα μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία και την ακόμα μεγαλύτερη όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών για την Ενέργεια. Προεκλογικά ο Νετανιάχου εμφανίστηκε να τάσσεται κατά της συμφωνίας, ωστόσο θεωρείται μάλλον απίθανο η νέα κυβέρνηση να μπλοκάρει τη συμφωνία, καθώς αυτή υπηρετεί τα συμφέροντα ισχυρών ενεργειακών μονοπωλίων (όπως η «Total») και τους σχεδιασμούς των ΗΠΑ και των συμμάχων τους.

Το ίδιο διάστημα προωθείται η «αναθέρμανση» των σχέσεων του Ισραήλ με την Τουρκία. Η διεργασία αυτή και το «φούντωμα» της συνεργασίας μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών αμφοτέρων των πλευρών ξεκίνησαν ελάχιστους μήνες μετά την ορκωμοσία της κυβέρνησης Μπένετ - Λαπίντ, το καλοκαίρι του 2021, και κορυφώθηκαν σχεδόν έναν χρόνο μετά. Η αποτροπή «σχεδίων επίθεσης» Ιρανών πρακτόρων κατά Ισραηλινών στην Κωνσταντινούπολη, τον Μάη του 2022, αξιοποιήθηκε ως μοχλός παραπέρα προώθησης της «επαναπροσέγγισης».

Μετά την ανάκληση των πρεσβευτών των δύο χωρών το 2018, στις 9 Οκτώβρη φέτος ανακοινώθηκε ο εκ νέου διορισμός πρεσβευτών. Οι στενότερες σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας και σε επίπεδο στρατιωτικής συνεργασίας επιχειρήθηκε να προωθηθούν και με την πρόσφατη επίσκεψη του Ισραηλινού απερχόμενου υπουργού Αμυνας, Μπένι Γκαντς, στην Τουρκία, ενώ η εδραίωση αυτής της «αναθέρμανσης» είναι πολύ πιθανό να παίξει καθοριστικό ρόλο σε μια σειρά από ενεργειακούς και άλλους σχεδιασμούς στην ευρύτερη περιοχή.