Τετάρτη 16 Φλεβάρη 2022
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 24
ΝΕΟΛΑΙΑ (ΤΕΤΡΑΣΕΛΙΔΟ)
Για την παρέμβαση των δυνάμεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ στους χώρους των ΕΠΑΛ

Τα ΕΠΑΛ και γενικά η Επαγγελματική Εκπαίδευση (ΕΕΚ), που αριθμούν 107.000 μαθητές ή αλλιώς το 34% των μαθητών Λυκείου, αποτελούν χώρο που διαμορφώθηκε και βρίσκεται στο στόχαστρο όλων διαχρονικά των κυβερνήσεων, συνολικά των σχεδιασμών της αστικής τάξης και της ΕΕ, αφού πρόκειται για ένα σημαντικό τμήμα νεολαίας που βγαίνει πιο νωρίς στην παραγωγική διαδικασία, είτε ως εργαζόμενος μαθητής, είτε στη μαθητεία, είτε δουλεύει απευθείας μετά το σχολείο.

Οι απόφοιτοι των ΕΠΑΛ και γενικά της ΕΕΚ αποτελούν την επόμενη βάρδια σημαντικού τμήματος εργαζομένων που δουλεύουν σε κρίσιμους χώρους και κλάδους. Εκεί συγκεντρώνεται μεγάλη μερίδα μεταναστών μαθητών και σε ορισμένα σχολικά συγκροτήματα, π.χ. στην Αττική στην Γκράβα, είναι και η πλειοψηφία. Είναι συγκεντρωμένα στα ΕΠΑΛ χιλιάδες παιδιά μικρών ΕΒΕ που θέλουν να συνεχίσουν την εργασία των γονιών τους, χιλιάδες παιδιά από αγροτικές περιοχές που θέλουν να τελειώσουν το σχολείο και να «γυρίσουν στα χωράφια». Χώροι και τμήματα, δηλαδή, συνολικά κρίσιμα για την πορεία και την έκβαση της ταξικής πάλης, την παρέμβαση και επιρροή του ΚΚΕ και της ΚΝΕ. Και δεν θα μπορούσε να είναι και αλλιώς. Ταυτόχρονα είναι σχολεία, με χιλιάδες μαθητές και εκπαιδευτικούς, που αντικειμενικά χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα, ιδιαίτερη τέχνη, ακόμα και στιλ, για να γειωθείς, να γνωρίσεις τα προβλήματα και να παρέμβεις ουσιαστικά.

Στο επίκεντρο της στρατηγικής της ΕΕ, αλλά ποια είναι τελικά η αναβάθμιση;

Τους προηγούμενους μήνες η κυβέρνηση της ΝΔ έθεσε σε διαβούλευση ένα πολυσέλιδο Στρατηγικό Σχέδιο Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, Κατάρτισης, Διά Βίου Μάθησης και Νεολαίας. Σε αυτό το πολύ αναλυτικό κείμενο, από την εισαγωγή του ακόμα, τίθενται οι στόχοι και το περιεχόμενο του σχεδίου. Σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Η σημασία της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (...) είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στις παρούσες συνθήκες (...) Η αναβάθμιση της ΕΕΚ βρίσκεται στο επίκεντρο των μεταρρυθμιστικών πρωτοβουλιών για την Παιδεία στην Ελλάδα και μάλιστα εκτιμάται για ακόμα μια φορά ότι υπάρχουν χρόνια προβλήματα και αστοχίες της ΕΕΚ στην Ελλάδα, που αφορούν την αδυναμία κοινωνικής της καταξίωσης, τη μειωμένη ελκυστικότητα, την προβληματική διασύνδεσή της με την αγορά εργασίας» κ.λπ.

Χρόνια ακούμε αυτές τις διαπιστώσεις και διατυπώσεις, από το 1992-'93 ακόμα! Με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΕ, θυμίζουμε ότι από τότε ακόμα, στο Μάαστριχ και στην περιβόητη Λευκή Βίβλο έμπαιναν τα θεμέλια της στρατηγικής της ΕΕ για την Τεχνική - Επαγγελματική Εκπαίδευση. Ολες οι βασικές κατευθύνσεις δηλαδή, που έως και σήμερα βρίσκουν μπροστά τους οι νέοι μαθητές και μαθητευόμενοι, μπήκαν πολλά χρόνια πριν. Η στρατηγική της ΕΕ για τον χώρο της ΕΕΚ εξειδικεύτηκε το 2002 μέσω της Διαδικασίας της Κοπεγχάγης. Από τότε μια σειρά υπουργών Παιδείας ανανεώνουν αυτήν τη στρατηγική και την εμπλουτίζουν. Οι βασικοί στόχοι που διαχρονικά μπαίνουν είναι να ενισχυθεί η ελκυστικότητα της ΕΕΚ, να εκσυγχρονιστούν τα προγράμματα σπουδών της, με καλύτερη συνεργασία με την αγορά εργασίας και μεγαλύτερη εμπλοκή των επιχειρήσεων σε αυτά, να ενισχυθεί η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού που βγαίνει από την ΕΕΚ.

Από το 2007 μέχρι σήμερα έχουν γίνει συνολικά 5 αλλαγές από όλες τις κυβερνήσεις, που έχουν έναν κοινό παρονομαστή: Τη «σύνδεση του σχολείου με την αγορά εργασίας», κάτι που αποτυπώνει τις ανάγκες και επιδιώξεις του κεφαλαίου. Υπάρχει σταθερή στόχευση που αφορά τη δημιουργία μιας γενιάς εργαζομένων πολλών ταχυτήτων, σχετικά πιο χαμηλών ή έστω διαφορετικών απαιτήσεων, που στην εποχή της υψηλής ειδίκευσης, του μεγαλύτερου και ανώτερου καταμερισμού εργασίας, θα μπορεί να λειτουργεί ως το απαραίτητο συμπληρωματικό εργατικό δυναμικό που θα μεταπηδά εύκολα από κλάδο σε κλάδο, με βάση τις ανάγκες της αγοράς σε κάθε φάση. Είναι προσταγή του ΣΕΒ οι νέοι εργαζόμενοι να δουλεύουν αποδοτικά και χωρίς (ή με μηδαμινό) κόστος για τον εργοδότη, να εξαπλώνεται το κυνήγι δεξιοτήτων από την ηλικία των 15 ετών, κόβοντας τη γενική εκπαίδευση.

Σε αυτό το έδαφος υλοποίησης των κατευθύνσεων της ΕΕ δημιουργούνται και ανοιγοκλείνουν ειδικότητες, οι απόφοιτοι αυτών μένουν συχνά «στον αέρα». Και αυτά πραγματοποιούνται σε ένα σχολικό περιβάλλον με τεράστιες ελλείψεις, υποβαθμισμένες υποδομές, απαρχαιωμένες γνώσεις, μίλια μακριά από το σημερινό επίπεδο ανάπτυξης της επιστήμης και της τεχνολογίας.

Η πιο κομβική αλλαγή των τελευταίων χρόνων ήταν η θέσπιση του 4ου έτους μαθητείας το 2016 από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, που μάλιστα πήρε και τα εύσημα από την ΕΕ ως τομή στην Επαγγελματική Εκπαίδευση, και συνεχίζεται και από την κυβέρνηση της ΝΔ. Μάλιστα, η υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου ανέρχεται σε 40 εκατ. ευρώ για περαιτέρω ενίσχυση της μαθητείας στα ΕΠΑΛ.

Λέει σήμερα η ΝΔ «εγώ αναβαθμίζω τα ΕΠΑΛ», έλεγε χτες ο ΣΥΡΙΖΑ «κάνω μια νέα αρχή για τα ΕΠΑΛ», συνεχίζει η ΝΔ «φτιάχνω Πρότυπα ΕΠΑΛ» και πάει λέγοντας...

Είναι αναβάθμιση η πρόωρη κατάρτιση χωρίς ίχνος γενικής παιδείας από τα 15 έτη; Ε, λοιπόν, όχι, δεν είναι αναβάθμιση, πρόκειται για προετοιμασία να γυρίσουμε σε εργασιακό μεσαίωνα. Είναι αλήθεια αναβάθμιση όταν: Δεν υπάρχουν καθηγητές, τα εργαστήρια και τα βιβλία είναι πίσω από τις εξελίξεις και την τεχνολογία (για πολλά από αυτά μάλιστα βάζουν το χέρι στην τσέπη και οι ίδιοι οι μαθητές); Οταν ξεκινάει η κατάρτιση χωρίς ίχνος γενικής μόρφωσης, αφού τα μαθήματα γενικής παιδείας πολλές φορές δεν γίνονται καν; Είναι αναβάθμιση οι ειδικότητες που ανοιγοκλείνουν με ταχύτητα φωτός, τα ολιγομελή τμήματα που μόνο κάτω από κινητοποιήσεις μαθητών εγκρίνονται κατ' εξαίρεση κάθε χρόνο; Είναι αναβάθμιση, αντί να παίρνουν οι μαθητές ένα πτυχίο και να μπορούν να δουλέψουν πάνω σε αυτό, να αναγκάζονται να κυνηγούν κάθε τόσο πιστοποιήσεις, που τις περισσότερες φορές τις πληρώνουν από την τσέπη τους; Η πρακτική άσκηση να γίνεται σε άσχετες ειδικότητες ή και καθόλου, η μαθητεία το ίδιο; Είναι τέλος αναβάθμιση, στην εποχή της ψηφιακής οικονομίας που ζούμε, οι μαθητές να κάνουν 3 ώρες λίμα στα απαρχαιωμένα εργαστήρια, όπως μας έλεγε καθηγητής ΕΠΑΛ πριν λίγες μέρες; Τα ερωτήματα είναι προφανώς ρητορικά...

Ανοίγουμε δρόμους διεκδίκησης για σύγχρονη επαγγελματική μόρφωση

«Εντάξει», θα πει κάποιος, «καλά τα λέτε, αλλά πέρα από την κριτική, τι λέει το ΚΚΕ, ποια είναι η πρότασή του;». 'Η, να το προχωρήσουμε κι ακόμα παραπάνω, κάποιοι κακοπροαίρετοι μπορούν να πουν: Η πρόταση του ΚΚΕ για ενιαίο δωδεκάχρονο σχολείο επί της ουσίας κλείνει τα ΕΠΑΛ, ανοίγει τον δρόμο για απολύσεις εκπαιδευτικών που δεν ανήκουν στις ακαδημαϊκές κατευθύνσεις, αφήνει χωρίς διέξοδο χιλιάδες μαθητές. Είναι έτσι τα πράγματα; Αν από κάποιον κινδυνεύουν τα ΕΠΑΛ, είναι από την πολιτική που ασκείται όλα αυτά τα χρόνια...

Από αυτήν την άποψη, χρειάζεται και διεκδικούμε να αναβαθμιστεί και ο τρόπος με τον οποίο γίνεται σήμερα η μαθητεία. Να βοηθάει πραγματικά να μάθει κανείς αυτό που επέλεξε. Η μαθητεία να γίνεται σε εργασιακά αντικείμενα που συνδέονται με τον κλάδο των αποφοίτων των ΕΠΑΛ. Δημιουργούμε προβληματισμό, ανοίγουμε θαρρετά τη συζήτηση σε εκπαιδευτικούς και μαθητές: Γιατί είναι έτσι η κατάσταση στα ΕΠΑΛ; Διότι σήμερα η παροχή της μόρφωσης αντιμετωπίζεται ως κόστος. Είναι το ίδιο το σύστημα της αδικίας και αυτοί που το υπηρετούν που έχουν κάνει τη μόρφωση ζήτημα πορτοφολιού, που θέλουν τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών, είτε πηγαίνουν σε ΕΠΑΛ είτε σε ΓΕΛ, να είναι μακριά από την ολόπλευρη μόρφωση και τους κολλάνε και την ταμπέλα του «σκάρτου μαθητή». Δίνεται τόση γνώση όση χρειάζονται τα αφεντικά για να αυξήσουν τα κέρδη τους και καλούν τους μαθητές των ΕΠΑΛ να συμβιβάζονται με τα λίγα, να μαθαίνουν τα μισά. Σήμερα, στον 21ο αιώνα, σύγχρονο είναι να αναβαθμιστεί η γνώση που δίνεται μέσα στο πτυχίο ειδικότητας του ΕΠΑΛ, με προσλήψεις εκπαιδευτικού προσωπικού, εκσυγχρονισμό του εξοπλισμού των εργαστηρίων και σύγχρονα βιβλία. Ετσι το πτυχίο να μπορεί να είναι η μόνη προϋπόθεση για την πλήρη πρόσβαση στο επάγγελμα. Να καταργηθούν οι επαγγελματικές εξετάσεις πιστοποίησης επί πληρωμή μετά τη μαθητεία.

Γι' αυτό χρειάζεται από τους πρωτοπόρους εκπαιδευτικούς, τους κομμουνιστές και άλλους ριζοσπάστες που συμπορεύονται μαζί μας να μπούμε στα «γεμάτα» με βασικούς στόχους:

  • Να δημιουργήσουμε με τη στάση μας, το παράδειγμά μας, ρεύμα ανυπακοής και αυτοπεποίθησης στους μαθητές των ΕΠΑΛ. Την αυτοπεποίθηση και την υπερηφάνεια του νέου εργάτη (σημερινού ή αυριανού) που γνωρίζει ποιοι του στερούν το δικαίωμα στη ζωή και τη μόρφωση, ποιοι τον στέλνουν στο μεροκάματο από νωρίς, ποιοι τον θέλουν φθηνό, χειραγωγούμενο εργατικό δυναμικό.
  • Οι μαθητές των ΕΠΑΛ δεν αδιαφορούν γενικά, έχουν όνειρα, προσδοκίες, κάποιοι έχουν και ιδιαίτερο μεράκι για την ειδικότητά τους. Μπορεί ένα κομμάτι τους να θεωρεί περιττή την ολόπλευρη μόρφωση, να την υποτιμά, όμως τους ενδιαφέρει αν το σχολείο τούς παρέχει όσα θεωρούν οι ίδιοι απαραίτητα για να γίνουν καλοί στην τέχνη που μαθαίνουν, τους ενδιαφέρει η ειδικότητα που παρακολουθούν, έχουν απαιτήσεις να γίνεται με τους καλύτερους όρους, τους απασχολεί το κόστος για τη λειτουργία των σχολείων τους, που σε σημαντικό βαθμό πέφτει στις πλάτες των ίδιων και των οικογενειών τους, αν σκεφτούμε πως συναντάμε παιδιά από τα πιο φτωχά λαϊκά στρώματα. Σε αυτά μπορούμε και πρέπει να βασιστούμε για να δημιουργούμε από τη μία προβληματισμό γιατί να είναι έτσι η κατάσταση στα ΕΠΑΛ, και από την άλλη να καλλιεργούμε κριτήρια για το ποια μπορούν να είναι τα σύγχρονα δικαιώματά τους στη μόρφωση και την εργασία.
  • Να ανοίξουμε τη συζήτηση, παράλληλα με την προσπάθεια ενδυνάμωσης του συλλογικού αγώνα για πραγματική αναβάθμιση της ΕΕΚ, για σύγχρονη επαγγελματική μόρφωση, δουλειά με δικαιώματα, πτυχία με αξία, για γενναία αύξηση της χρηματοδότησης, για προσλήψεις μόνιμων εκπαιδευτικών. Δίνουμε μάχη με τις αντιδραστικές αντιλήψεις ότι τα παιδιά του λαού «δεν παίρνουν τα γράμματα» και ότι καλύτερα είναι να μάθουν μια τέχνη... Επικοινωνούμε πλατιά σε εκπαιδευτικούς και μαθητές ότι δεν συμβιβαζόμαστε με τον αποκλεισμό από τη γενική μόρφωση. Δίνουμε τη μάχη για να γίνεται κατανοητό από όλα τα παιδιά των λαϊκών οικογενειών, χωρίς κόμπλεξ, αλλά με ταξικό κριτήριο, ότι για την όποια εκπαιδευτική τους υστέρηση ευθύνονται η κοινωνική ανισότητα, η πολιτική και τα κόμματα που την υπηρετούν, η τάξη που βρίσκεται αυτήν τη στιγμή στην εξουσία και διαφεντεύει τον πλούτο και τη γνώση, που παράγουν όμως τα χέρια και το μυαλό το δικό μας.

Αλλωστε, το σχολείο για το οποίο παλεύει το ΚΚΕ δεν διώχνει από το πρόγραμμά του την τεχνική, σαν «κατώτερη» ενασχόληση των φτωχότερων κοινωνικών στρωμάτων, ούτε θεωρεί την τεχνολογία, την επιστήμη των μέσων παραγωγής προνόμιο κάποιων υψηλά ιστάμενων καταρτισμένων ειδικών, που οι πολλοί τάχα δεν μπορούν να κατανοήσουν. Το σχολείο δεν χωρίζει τους μαθητές, όπως σήμερα. Δίνει κατά το δυνατόν σε όλους τους νέους την απαραίτητη γνώση για να μπορέσουν να σταθούν στα πόδια τους με βάση την επαγγελματική επιλογή που έχουν κάνει. Το σχολείο αυτό όμως δεν έχει καμία σχέση με το σημερινό σχολείο, το ταξικό σχολείο, το ταξικό Λύκειο. Ολες οι παραπάνω αρχές εκφράζονται στην εκπαιδευτική και πολιτική πρόταση του ΚΚΕ. Στο πλαίσιό της η ΕΕΚ αναβαθμίζεται, και έτσι και ο εκπαιδευτικός και ο μαθητής διασφαλίζουν πλήρη δικαιώματα.


Του
Νίκου ΒΟΥΡΔΟΥΜΠΑ*
*Ο Ν. Βουρδουμπάς είναι μέλος του Τμήματος Παιδείας και Ερευνας της ΚΕ του ΚΚΕ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ