Κυριακή 30 Δεκέμβρη 2001
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 4
ΑΠΟ ΜΕΡΑ ΣΕ ΜΕΡΑ
ΒΙΒΛΙΟ
Μπαλζακικός «άγγελος»

Στις 16/12 η στήλη αναφερόταν στη μια από τις δύο νουβέλες του Μπαλζάκ, στους «Προγραμμένους», τις οποίες κυκλοφόρησε η «Σύγχρονη Εποχή» (μετάφραση Ντορέτας Πέππα). Σήμερα αναφέρεται στη δεύτερη, δημοσιευμένη το 1832, με τίτλο «Λουί Λαμπέρ». Η νουβέλα «πατά», θα λέγαμε, και στις τρεις κατηγορίες της «Ανθρώπινης Κωμωδίας», όπως τιτλοφορείται το σύνολο του έργου του. Εργο οριζόμενο με τις κατηγορίες «Σπουδές ηθών» (της αγροτικής, επαρχιακής, παρισινής ιδιωτικής ζωής, της πολιτικής και στρατιωτικής), «Φιλοσοφικές» και «Αναλυτικές». Οι τελευταίες συνοψίζουν το δραματικό χαρακτήρα της εποχής του. Την εξάρτηση της προσωπικότητας, της ηθικής, της πορείας, της τελικής «μοίρας» του ανθρώπου σε μια κοινωνία, της οποίας «ανώτατη αρχή» είναι η αγοραπωλησία ακόμη και των ψυχών και πνευμάτων. Στη νουβέλα αυτή, ως πρώτο «επίπεδο» ανάγνωσης ο Μπαλζάκ αποτυπώνει τα μαθητικά του βιώματα από το κολέγιο της Βαντόμ (εσώκλειστος από το 1807-1813). Μέσω, όμως, του ήρωά του, του ιδιοφυούς, φύσει «φιλοσόφου», συμμαθητή και φίλου του, «Λουί Λαμπέρ», ενός πεντάρφανου, φτωχού παιδιού, που βρέθηκε στο κολέγιο με χορηγία της βαρόνης ντε Σταέλ αλλά έπειτα αφέθηκε στην ανηλεή «μοίρα» του, ο Μπαλζάκ συνθέτει όλες τις «σπουδές». Για τα ήθη, τα φιλοσοφικά ρεύματα, τις κοινωνικές διεργασίες και συγκρούσεις, και επόμενα τις ολέθριες επιπτώσεις στον ψυχοδιανοητικό «κόσμο» των ευαίσθητων και αδύναμων κοινωνικά ανθρώπων.

Ο ψυχισμός του «άμοιρου», ευαίσθητου, ιδεαλιστή «φιλοσόφου» Λαμπέρ είναι «προδικασμένος» σε μια κοινωνία αδίστακτων τραπεζιτών, επιχειρηματιών και παρακμασμένων αριστοκρατών. Ο Λαμπέρ υλοποίησε τη θεωρία του μυστικιστή φιλοσόφου Σβέντενμπεργκ, ο οποίος πίστευε ότι ο κόσμος, η ζωή διέπεται από «αγγέλους και δαίμονες». Οτι «άγγελος είναι το άτομο, μέσα στο οποίο το εσωτερικό πλάσμα επιτυγχάνει να θριαμβεύσει του εξωτερικού πλάσματος». Ο Λαμπέρ υπάκουσε στον «εσωτερικό του άγγελο». Επομένως, απορρίφθηκε αλλά και απέρριψε τις κατεστημένες θεωρίες και κοινωνικές αξίες. Την «ύλη», το σώμα του, «υπερνίκησε» το πνεύμα και η ψυχή του. Ο Μπαλζάκ, μέσα από την «τρέλα» του πεισιθανάτιου Λαμπέρ, ουσιαστικά «καταγγέλλει» ότι στην κοινωνία του 19ου αιώνα ο -αδύναμος κοινωνικά- διανοούμενος (ποιητής, καλλιτέχνης, επιστήμονας, δημοσιογράφος, κλπ.) τρεις δρόμους έχει μπροστά του: `Η να οδηγηθεί στην «τρέλα», ακόμα στην αυτοχειρία. `Η να ζήσει, όσο ζήσει, περιθωριοποιημένος και εξαθλιωμένος. `Η να ξεπουληθεί ηθικά, πνευματικά, ψυχικά σαν τον Ραστινιάκ ή τον Λυσιέν («Χαμένα Ονειρα»).


Αρ. ΕΛΛΗΝΟΥΔΗ


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ