Οι εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής θα «τρέξουν» το επόμενο διάστημα ακόμα πιο γοργά, όπως δείχνουν οι διεργασίες για την «επόμενη μέρα» στη Συρία, αναζωπυρώνοντας σκληρά ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια στα οποία είναι κρίσιμος ο ρόλος της Τουρκίας. Καθόλου τυχαία, η προκλητικότητα του τουρκικού κεφαλαίου δυναμώνει αμείωτα (όπως φαίνεται στο Αιγαίο, στην κυπριακή ΑΟΖ, αλλά και στη βόρεια Συρία, όπου μια νέα στρατιωτική επιχείρηση έχει ήδη εξαγγελθεί), στην προσπάθειά του να υπερασπιστεί τα γεωστρατηγικά του συμφέροντα, αποφεύγοντας απώλειες και διεκδικώντας αναβάθμιση της θέσης του, στο πλαίσιο των γεωπολιτικών και εδαφικών ανακατατάξεων που επιταχύνονται.

Τον τελευταίο καιρό φαίνεται ότι οι σχεδιασμοί για τη «Συρία μετά το "Ισλαμικό Κράτος"» αναζωπυρώνουν διεργασίες και σχετικά με τη θέση των Κούρδων, δημιουργώντας νέα δεδομένα για το λεγόμενο κουρδικό ζήτημα, έναν από τους μεγάλους «πονοκεφάλους» της αστικής τάξης της Τουρκίας. Ανεξάρτητα από το πόσο πιθανή είναι σήμερα η δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους, το Κουρδικό εξελίσσεται σε μοχλό επαναδιαπραγμάτευσης διαφόρων συνεργασιών και σχεδιασμών κρίσιμων για την πορεία των πραγμάτων, όχι μόνο στη Συρία αλλά σε όλη την περιοχή. Ενδεικτική είναι η επιμονή του Προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να δηλώνει πρόθυμος «προστάτης των Κούρδων», όπως και ο συντονισμός που η Ρωσία ενισχύει πιο σταθερά με Κούρδους.

Από τη μεριά της, η αστική τάξη της Τουρκίας αφενός διαμηνύει σε υψηλούς τόνους ότι δεν πρόκειται «να ανεχτεί τους τρομοκράτες», στοχοποιώντας ειδικά οργανώσεις Κούρδων (YPG, PYD, ΡΚΚ) που θεωρεί «απειλή» για την «ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητά» της, αφετέρου μελετά τα περιθώρια να διασφαλίσει νέες, ευνοϊκές για τα σχέδιά της κολιγιές, ή να εμποδίσει κολιγιές που θα μπορούσαν να αποδειχθούν ευνοϊκές για τους αντιπάλους της.

Πάνω σε αυτήν τη βάση, περιπλέκεται και το παζάρι της Τουρκίας τόσο με τους Αμερικανούς όσο και με τους Ρώσους.

Στις 8 Γενάρη, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν, αρθρογραφώντας στους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», αφού επιδοκίμαζε την απόφαση των ΗΠΑ για «απόσυρση από τη Συρία», προσέθετε ότι αυτή «πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά και να γίνει σε συνεργασία με τους σωστούς εταίρους, ώστε να προστατευτούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ».

«Προειδοποιώντας» ότι «η Τουρκία θα συνεχίζει να κάνει αυτό που πρέπει για να διαφυλάξει τη δική της ασφάλεια» - προασπίζοντας δηλαδή το «δικαίωμα» νέων πρωτοβουλιών, μεταξύ τους και στρατιωτικών - ο Ερντογάν ξεκαθάριζε ότι η τουρκική αστική τάξη ήδη αξιοποιεί μηχανισμούς για να επηρεάσει το συσχετισμό και στη μεταπολεμική Συρία, πρώτα από όλα σε περιοχές που ελέγχει στρατιωτικά. Χωρίς κανένα πρόσχημα μιλούσε λοιπόν για μια «νέα (σ.σ. στρατιωτική) δύναμη σταθεροποίησης» της Συρίας, στην οποία η Τουρκία θα πρωτοστατήσει για «να περιληφθούν όλοι οι (σ.σ. Κούρδοι) μαχητές που δεν διασυνδέονται με τρομοκρατικές οργανώσεις», όπως αντίστοιχα θα πρωτοστατήσει και για την επανένωση ανήλικων Κούρδων στρατιωτών με τις οικογένειές τους. «Υπό την επίβλεψη της Τουρκίας», συνέχιζε απροκάλυπτα ο Ερντογάν, «οι συριακές περιοχές που σήμερα βρίσκονται υπό τον έλεγχο των YPG ή του ISIS θα διοικηθούν από συμβούλια εκλεγμένα από το λαό. Ανεξάρτητοι υποψήφιοι που δεν θα συνδέονται με τρομοκρατικές ομάδες (σ.σ. και προφανώς θα έχουν "κοινά σημεία" με την Αγκυρα) θα είναι επιλέξιμοι για να εκπροσωπήσουν τις κοινότητές τους στις τοπικές κυβερνήσεις».

Καταλήγοντας, ο Τούρκος ηγέτης εξέφραζε προσμονή για τις «προσφορές» Μόσχας αλλά και Ουάσιγκτον: «Η Τουρκία σκοπεύει να συνεργαστεί και να συντονίσει δράσεις με τους φίλους και τους συμμάχους της. Εχουμε εμπλακεί στενά στη διαδικασία της Γενεύης (σ.σ. την οποία αναγνωρίζουν κυρίως οι ΗΠΑ, ως πρωτοβουλία του ΟΗΕ) αλλά και της Αστάνα (σ.σ. πρωτοβουλία της Αγκυρας από κοινού με Μόσχα και Τεχεράνη) και αποτελούμε τον μοναδικό μέτοχο που μπορεί να εργαστεί ταυτόχρονα με τις ΗΠΑ αλλά και με τη Ρωσία. Θα επενδύσουμε σε αυτές τις εταιρικές σχέσεις "για να γίνει η δουλειά" (σ.σ. "to get the job done") στη Συρία».

Μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ περί «αποχώρησης από τη Συρία», έγιναν πολλά βιαστικά σχόλια για την «απογοήτευση» που αυτές προκάλεσαν στους Κούρδους συνεργάτες της Ουάσιγκτον, λίγο πολύ παρουσιάζοντας την αμερικανική κυβέρνηση ως κανέναν ερασιτέχνη μισθοφόρο που απλά ψάχνει αλλού μεροκάματο. Επειδή βέβαια η αλήθεια είναι ότι οι ΗΠΑ δεν «αποσύρονται» από πουθενά, απλά αναπροσαρμόζουν την τακτική και τη διείσδυσή τους στην περιοχή, γρήγορα άρχισαν να εκφράζονται διάφορες απόψεις για το πώς οι Αμερικανοί μπορούν να αξιοποιήσουν τους δεσμούς που έχουν αναπτύξει με τμήματα των Κούρδων, για ανταλλάγματα που οι εξελίξεις διαμορφώνουν τώρα πια, ακόμα και σε μέτωπα όπου τα πράγματα έμοιαζαν βαλτωμένα.

Ενδιαφέρον είχε ανάλυση που κυκλοφόρησε στην «Ουάσιγκτον Ποστ» και μέρος της αναδημοσίευσε η τουρκική «Σαμπάχ», σε άρθρο της με τίτλο «Τι πρέπει να κάνουν οι ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή» και συγκεκριμένα στη Συρία, «το ερώτημα του ενός εκατομμυρίου δολαρίων» όπως έγραφε χαρακτηριστικά ο αναλυτής της «Σαμπάχ». Εν είδει απάντησης παρέπεμπε στην εκτίμηση της Τουρκάλας δημοσιογράφου στην «Ουάσιγκτον Ποστ»: «Η κυβέρνηση Τραμπ πρέπει να σκεφτεί ευρύτερα - γεωγραφικά και πολιτικά - για να εμποδίσει μια αντιπαράθεση Τούρκων - Κούρδων μέσα στη Συρία. Μιλάω για την προσφορά στον Ερντογάν μιας μεγάλης ευκαιρίας για μια ειρήνη χωρίς αποκλεισμούς με τους Κούρδους. Οι Αμερικανοί θα χρειαζόταν να κάνουν ό,τι απέφευγαν, δηλαδή να ανοίξουν τους χάρτες και να πάρουν μέρος στη "γεωστρατηγική μηχανική", να αναπτύξουν ένα περιεκτικό ειρηνευτικό σχέδιο ανάμεσα σε Τούρκους και Κούρδους από την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ.

Το ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο εντός των εθνικών συνόρων της Τουρκίας και δεν υπάρχει λύση που θα μπορούσε να λειτουργήσει μόνο για τη Συρία. Γι' αυτό και το σημείο αφετηρίας για κάθε μεγάλη ευκαιρία θα ήταν να γίνουν υποχωρήσεις από τους Κούρδους εντός της Τουρκίας. Η Ουάσιγκτον θα έπρεπε να πείσει με κάποιο τρόπο το ΡΚΚ, την πατρική οργάνωση της YPG, να κάνουν ανακωχή και να αποσύρει τις δυνάμεις του από την Τουρκία - σε αντάλλαγμα για μια κουρδική αυτονομία στη Συρία. Μια τέτοια μεγάλη ευκαιρία θα είχε απήχηση στους Κούρδους και στους Τούρκους αν οι ΗΠΑ δεσμεύονταν με σοβαρότητα».

Οι παραπάνω επισημάνσεις είναι ενδεικτικές των διαστάσεων που μπορεί να πάρουν οι συζητήσεις ή διαπραγματεύσεις για το Κουρδικό.

Να σημειωθεί ότι άλλα αμερικανικά δημοσιεύματα σημειώνουν ότι «η ιδέα του να "ανταλλάξει" η Ουάσιγκτον (σ.σ. τη συμμαχία της με) ένα μέλος του ΝΑΤΟ και να την αντικαταστήσει από το ΡΚΚ είναι στρατηγικά λάθος». Αλλά και αναλύσεις που - περιγράφοντας προτιμήσεις για τις προτεραιότητες και την τακτική του αμερικανικού κεφαλαίου - υποστηρίζουν (πιθανώς εκφράζοντας και ανησυχία για το προβάδισμα άλλων): «Οι Κούρδοι της Συρίας "δεν μας ανήκουν"» και ότι «η Αμερική δεν πρέπει να εμπλακεί στη δημιουργία ενός ακόμα ντε φάκτο κουρδικού κράτους... Ο Πρόεδρος Τραμπ ορθά αρνείται να εμπλέξει τις αμερικανικές δυνάμεις σε νέες αποστολές στη Συρία (...) που θα αποπροσανατόλιζαν από πρωταρχικές απειλές όπως η Κίνα».

Εξίσου ενδιαφέρον είναι το παζάρι που στήνεται με μοχλό το Κουρδικό ανάμεσα στην Τουρκία και τη Ρωσία.

Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν, στις δηλώσεις που έκανε μετά την πρόσφατη συνάντηση με τον Τούρκο ομόλογό του στη Μόσχα, αναφερόμενος στις αμερικανικές ανακοινώσεις περί «αποχώρησης» από τη Συρία, επέλεξε να αναφερθεί συγκεκριμένα στην «επόμενη μέρα» για τις περιοχές των Κούρδων, γνωρίζοντας ότι το πάνω χέρι σε αυτές έχουν σήμερα δυνάμεις που αποτελούν «κόκκινο πανί» για την Τουρκία. Μίλησε λοιπόν για «θετικό βήμα» και για συμβολή στη «σταθεροποίηση της κατάστασης σε αυτήν την ταραγμένη περιοχή της Συρίας, που σήμερα ελέγχουν κουρδικές οργανώσεις», για να χαιρετίσει ευθύς αμέσως «την εμπλοκή της Δαμασκού σε διάλογο με τους αντιπροσώπους των Κούρδων» αλλά και για να διαμηνύσει στον διπλανό του, Τούρκο Πρόεδρο: «Αυτός ο διάλογος θα μπορούσε να προωθήσει τη σταθεροποίηση της συριακής κοινωνίας και εθνικής συμφωνίας, κάτι που θα λειτουργούσε προς το συμφέρον και της Συρίας αλλά και των γειτονικών χωρών». Και όλο νόημα συμπλήρωσε: «Η συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στην ανάπτυξη της μεταπολεμικής Συρίας έχει μεγάλη σημασία». Συνέστησε δηλαδή στην Αγκυρα να μελετήσει πιθανά οφέλη που κι η ίδια ίσως αντλήσει από έναν μεταπολεμικό «διακανονισμό» που δεν θα αποκλείει τους Κούρδους.

Μάλιστα, αποδεικνύοντας ότι η Μόσχα εκτιμά ως σημαντική την αξία της συνεργασίας με την Αγκυρα, ο Πούτιν μνημόνευσε τουρκοσυριακή συμφωνία του 1998 (από την εποχή δηλαδή που Αγκυρα και Δαμασκός ήταν ακόμα συνεργάτες), η οποία κατά έναν τρόπο αναγνώριζε περιθώρια της Τουρκίας να «προστατεύσει» τα σύνορά της από «τρομοκράτες» κοντά στη συριακή μεθόριο.

Ανιχνεύοντας επιδιώξεις της κυβέρνησης Πούτιν, ανάλυση Ρώσου ερευνητή στο αραβικό δίκτυο «Αλ Μόνιτορ» υποστήριζε προ ημερών: «Η ιδέα της έναρξης δύο παράλληλων συμφιλιώσεων - μίας πολιτικής μεταξύ Δαμασκού και Κούρδων και μίας σε επίπεδο συντονισμού για την ασφάλεια μεταξύ Αγκυρας και Δαμασκού - είναι μια δημιουργική ιδέα που έφερε στο τραπέζι η Μόσχα, με το βλέμμα της ταυτόχρονα στα συμφέροντα Τουρκίας, Συρίας και Κούρδων. Η ιδέα αυτή επιδιώκει να προσφέρει οριστική ασφάλεια στην πρώτη. Σημαντικό έλεγχο στη "ζώνη ασφαλείας" και προοπτική διατήρησης της ακεραιότητας του κράτους της στη δεύτερη. Και διαφύλαξη στους τρίτους, με το βλέμμα στο πολιτικό μέλλον της απόκτησης αυτονομίας...».

Βέβαια, ίσως η παρεμπόδιση ή έστω η καθυστέρηση συνοριακών αλλαγών δεν αρκεί για μια επαναπροσέγγιση Τουρκίας - Συρίας. Ομως αυτήν τη στιγμή το γεωπολιτικό παζάρι σε όλη τη Μέση Ανατολή διευρύνεται σε πολλά ανοιχτά «μέτωπα». Οπότε τίποτα δεν αποκλείεται, εκτός βέβαια από την κλιμάκωση των αντιλαϊκών ανταγωνισμών και σχεδιασμών. Το κάδρο μέσα στο οποίο η τουρκική αστική τάξη ξεδιπλώνει τα όπλα και τα σχέδιά της είναι πολύ ευρύ και πολύ σύνθετο και προμηνύει την κλιμάκωση της επιθετικότητας της Τουρκίας, την οποία τροφοδοτεί πρώτα απ' όλα το σκληρό αλισβερίσι της με ορισμένα από τα ισχυρότερα ιμπεριαλιστικά κέντρα του πλανήτη.