Ισχυροί κλυδωνισμοί εμφανίστηκαν αυτήν τη βδομάδα με επίκεντρο τις τραπεζικές μετοχές στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, σε μια εξέλιξη που έρχεται να οξύνει ακόμη περισσότερο τα αντιλαϊκά αντανακλαστικά γύρω από τη γιγαντιαία επιχείρηση για την απομείωση των «κόκκινων» δανείων, συμπεριλαμβανομένης βέβαια της κλιμάκωσης των πλειστηριασμών απέναντι στη λαϊκή στέγη.

Την ίδια ώρα, εγχώριοι τραπεζικοί όμιλοι βρίσκονται αντιμέτωποι με διαχειριστικά ζόρια και με οξυμένες δυσκολίες πρόσβασης στις διεθνείς χρηματαγορές, στην προσπάθειά τους να αντλήσουν «φρέσκα» κεφάλαια, προκειμένου να τονώσουν την κεφαλαιακή επάρκειά τους και να ανταποκριθούν στο ενδεχόμενο ενός νέου κύκλου καπιταλιστικής κρίσης. Σε αυτό το επίπεδο, αν και βέβαια δεν ομολογείται δημόσια, είναι ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει η ανάγκη νέου κύκλου ανακεφαλαιοποίησης. Παράλληλα, η πλήρης απουσία σε αυτήν τη φάση ενδιαφέροντος από την πλευρά ξένων «επενδυτών» έρχεται να ανοίξει τη συζήτηση για τη στήριξή τους από την πλευρά του κράτους, κατά το πρότυπο δηλαδή των τριών ανακεφαλαιοποιήσεων της περιόδου 2012-2015.

Να σημειωθεί ότι ο βαθμός «πιστοληπτικής» αξιοπιστίας των τραπεζών από τις διεθνείς χρηματαγορές συνδέεται με τη διαβάθμιση του κρατικού χρέους, που με τη σειρά του αποτελεί εργαλείο κλιμάκωσης της αντιλαϊκής πολιτικής σε ορίζοντα δεκαετιών.

Θυμίζουμε πως πρόσφατα και με αφορμή την τυπική λήξη του 3ου μνημονίου, το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Μπ. Κερέ, προειδοποίησε για την ανάγκη κλιμάκωσης των αντιλαϊκών μέτρων και αναδιαρθρώσεων, τονίζοντας: «Η ευθύνη για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών και των καταθετών έχει μετατοπιστεί τώρα πλήρως στην ελληνική κυβέρνηση. Μην περιμένετε ότι θα είναι ευκολότερο για την κυβέρνηση να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών από ό,τι να πείσει τους θεσμούς».

Το στέλεχος της ΕΚΤ έθεσε ως προτεραιότητα τη μείωση της μάζας με τα «μη εξυπηρετούμενα δάνεια», λέγοντας ότι «η ταχεία πρόοδος ως προς την επίλυσή τους είναι κρίσιμη όχι μόνο για την οικονομική ανάκαμψη, αλλά και για τη μελλοντική επάρκεια των ελληνικών τραπεζών».

Στην ίδια κατεύθυνση, ο ΟΟΣΑ σε πρόσφατη έκθεση για την ελληνική οικονομία, εστιάζοντας στο ζήτημα της διαχείρισης του κρατικού χρέους, επισημαίνει ότι θα απαιτήσει συνεχείς ρυθμούς ανάκαμψης του ΑΕΠ, κλιμάκωση των «μεταρρυθμίσεων», δηλαδή της αντιλαϊκής πολιτικής, καθώς επίσης και υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα αλλά και «πρόσθετη αναδιάρθρωση του χρέους». Ενώ, ειδική αναφορά γίνεται στην «αναγκαιότητα» και για την κλιμάκωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών για τα «κόκκινα» τραπεζικά δάνεια, προκειμένου βέβαια να τονωθεί η τραπεζική χρηματοδότηση προς τις «βιώσιμες» επιχειρήσεις.

Σε αυτό το πλαίσιο, ανοιχτό παραμένει το ενδεχόμενο να υπάρξει και η ανάγκη νέου κύκλου αυξήσεων μετοχικών κεφαλαίων από τους εγχώριους τραπεζικούς ομίλους, σε συνέχεια αυτών που προηγήθηκαν στο πλαίσιο των τριών μνημονίων.

Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, ως «σανίδα σωτηρίας» για τις τράπεζες προβάλλει το ενδεχόμενο μεταβίβασης πακέτων προβληματικών δανείων από τις τράπεζες σε ειδικό φορέα υπό κρατική εγγύηση, που θα συσταθεί για το σκοπό αυτό, με στόχο την απαλλαγή των τραπεζών από τα «βαρίδια», χωρίς «παρενέργειες» για τις τράπεζες.

Ουσιαστικά πρόκειται για τη σύσταση της λεγόμενης bad bank (κακής τράπεζας), υπό κρατική εγγύηση με τη συμμετοχή ιδιωτών «επενδυτών», στην οποία θα περιέλθει ένα μεγάλο τμήμα από το «προβληματικό» χαρτοφυλάκιο των τραπεζών.

Σε κάθε περίπτωση, τα «σπασμένα», για μια ακόμη φορά, θα φορτωθούν στις πλάτες του λαού.

Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο 2012 - 2015 πραγματοποιήθηκαν 3 ανακεφαλαιοποιήσεις - η τελευταία με τη «βούλα» της σημερινής κυβέρνησης - συνολικού ύψους 51,7 δισ. ευρώ. Τα 32 δισ. ευρώ (περίπου 62%) καλύφθηκαν από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μέσω των δανείων που χορηγήθηκαν προς το ελληνικό κράτος από την Ευρωζώνη και το ΔΝΤ. Τα υπόλοιπα ποσά των ανακεφαλαιοποιήσεων, 19,7 δισ. ευρώ, προήλθαν από ιδιώτες επενδυτές.

Σε κάθε περίπτωση, η ενίσχυση της «κεφαλαιακής επάρκειας» των τραπεζών, όπως επισημαίνεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τη μείωση των «κόκκινων» τραπεζικών δανείων και την κλιμάκωση των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, συμπεριλαμβανομένης της λαϊκής κατοικίας.

Αναφορικά με το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα η αμερικανική «επενδυτική» τράπεζα Goldman Sachs υπογραμμίζει πως «η δυνατότητα του κλάδου να αντιμετωπίσει το όποιο σοκ, εσωτερικό ή εξωτερικό οικονομικής ή πολιτικής φύσης, παραμένει περιορισμένη».

Από την πλευρά τους, οι εγχώριοι τραπεζίτες ενημέρωσαν το κλιμάκιο της Goldman Sachs που επισκέφτηκε την περασμένη βδομάδα στην Αθήνα αναφορικά με τους σχεδιασμούς τους για τα «κόκκινα» δάνεια και για τα άλλα μεγέθη των ισολογισμών τους. Παρά τους στόχους για γιγαντιαία μείωση των «προβληματικών» δανείων κατά 50% μέχρι το τέλος του 2021, η μάζα των «κόκκινων» δανείων στην Ελλάδα θα παραμένει πολύ υψηλότερη σε σύγκριση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Παράλληλα, εντοπίζονται και δυσκολίες στην πώληση μεγάλης μάζας «κόκκινων» δανείων σε άλλους «επενδυτές» και σε τιμές βέβαια που θα κρίνονται πρόσφορες από τις εγχώριες τράπεζες.

Θυμίζουμε ότι οι εγχώριοι τραπεζικοί όμιλοι έχουν αποστείλει στην ΕΚΤ τα επιχειρηματικά πλάνα τους για την επόμενη τριετία. Σύμφωνα με μια πρώτη «ρεαλιστική» προσέγγιση, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, η απομείωση των «κόκκινων» δανείων για το τέλος του 2021 τοποθετείται χαμηλότερα από το 20% μέχρι και το 15% της μάζας του συνολικού τραπεζικού δανεισμού, από περίπου 48% σήμερα, ενώ παράλληλα θα κατεβάσουν τον πήχη της αξίας των ακινήτων που θα βγάζουν στο «σφυρί», πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό όσων μπαίνουν στο στόχαστρο. Μάλιστα, σύμφωνα με πληροφορίες, τα πλάνα ορισμένων τραπεζικών ομίλων προβλέπουν την απομείωση των «κόκκινων» δανείων του χαρτοφυλακίου τους μέχρι και το 15% των χορηγήσεών τους.

Τα παραπάνω «μεταφράζονται» σε μια επιχείρηση κολοσσιαίων διαστάσεων, που αφορά ποσά πάνω από 50 δισ. ευρώ (μέχρι το 2021) με άξονες τους μαζικούς πλειστηριασμούς απέναντι στη λαϊκή στέγη, συμπεριλαμβανομένης βέβαια και της πρώτης κατοικίας, τις μεταβιβάσεις προβληματικών δανείων από τις τράπεζες σε funds και άλλα «κοράκια», καθώς και τις αναδιαρθρώσεις επιχειρηματικών δανείων, μεταξύ των άλλων και σε βάρος μικρών επαγγελματιών.

Εξάλλου, η ΕΚΤ στο τελευταίο «οικονομικό δελτίο», απευθύνοντας προειδοποιήσεις σε τράπεζες της Ευρωζώνης, χαρακτηριστικά επισημαίνει: «Οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα παραμένουν υψηλές σε αρκετές χώρες, γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη υιοθέτησης συνετών δημοσιονομικών πολιτικών στην προσεχή περίοδο, καθώς και τη σημασία της ενίσχυσης του θεσμικού πλαισίου της ζώνης του ευρώ». Σε αυτό το πλαίσιο, «φωτογραφίζεται» η ανάγκη να προχωρήσει η «τραπεζική ένωση» στην ΕΕ.

Επιπλέον, όπως επισημαίνει η ΕΚΤ, τα κράτη της Ευρωζώνης με υψηλά επίπεδα χρέους (όπως η Ελλάδα και η Ιταλία) είναι «ιδιαίτερα ευάλωτα σε περίπτωση μελλοντικής οικονομικής επιβράδυνσης ή εκ νέου αστάθειας στις χρηματοπιστωτικές αγορές».

Την ίδια ώρα, στους άξονες για την εμβάθυνση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης (ΟΝΕ) περιλαμβάνεται η σύσταση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ), που «θα βασίζεται στην καθιερωμένη δομή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας». Ουσιαστικά πρόκειται για την αναβάθμιση του ΕSM όχι μόνο ως μηχανισμού κρατικών διασώσεων (όπως στην περίπτωση της Ελλάδας) αλλά και ως «δανειστή έσχατης ανάγκης» για τη διάσωση προβληματικών τραπεζών.

Βέβαια, πίσω από την «κουρτίνα» κρύβονται οι ανταγωνισμοί και οι εύθραυστοι συμβιβασμοί μεταξύ κρατών και κυβερνήσεων αναφορικά με τον επόμενο γύρο καπιταλιστικής συσσώρευσης αλλά και τον επιμερισμό της χασούρας σε περιπτώσεις «διασώσεων» και κλυδωνισμών.