α. Αξια προσοχής τα κείμενα των σ. Θ. Παπαρήγα και Γ. Πετρόπουλου. Το κείμενο του δεύτερου βοηθά να κατανοηθεί και το φαινόμενο ν' αρχηγεύουν στις καπιταλιστικές χώρες τους μέλη του ΠΓ του ΚΚΣΕ και Γενικοί Γραμματείς των ΚΚ τους.

β. Οι μεσαίες τάξεις, ο μικρός βιομήχανος, ο μικρέμπορας, ο βιοτέχνης, ο αγρότης, όλοι αυτοί καταπολεμούν την αστική τάξη για να διατηρήσουν την ύπαρξή τους σε μεσαίες τάξεις και να σωθούν από τον αφανισμό. Δεν είναι, λοιπόν, επαναστατικές, αλλά συντηρητικές. Κάτι παραπάνω, είναι αντιδραστικές, γιατί ζητούν να στρέψουν προς τα πίσω τον τροχό της ιστορίας (Μαρξ - Ενγκελς, Κομμουνιστικό Μανιφέστο).

Στις μέρες μας, βέβαια, η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση του κεφαλαίου είναι μεγίστη και η προλεταριοποίηση των μεσαίων τάξεων δεδομένη. Συνεχίζουν, παρ' όλα αυτά, να υπάρχουν, ιδιαίτερα στη χώρα μας.

Το ζήτημα, επομένως, που τίθεται, για το ΑΑΔΜ είναι τούτο: Το συγκροτούν δυνάμεις, που έχουν οικονομικά συμφέροντα κι επιδιώκουν να εκφραστούν και πολιτικά; Το συγκροτούν, αφηρημένα, κοινωνικές δυνάμεις, οι οποίες, από τη θέση τους στην παραγωγή, προσδιορίζονται ως προλεταριακές, ως μικρομεσαίες; Κοντολογίς, συγκροτείται από δυνάμεις με διαφορετικά και συγκρουόμενα συμφέροντα; `Η ηγεμονεύει η εργατική τάξη και ιδεολογικώς, έτσι ώστε να προσελκύει συνεχώς τις μεσαίες τάξεις και στην κρίσιμη στιγμή, της σύγκρουσής της με την αστική τάξη, αν δεν τις έχει κερδίσει όλες, να τις αδρανοποιήσει; Γιατί, μέτωπο που δε θα οδηγεί τα πράγματα στη σύγκρουση και την ανατροπή της αστικής τάξης από την εξουσία, δεν έχει λόγο ύπαρξης. Το ζήτημα, πάντως, της ιδεολογικής αντίθεσης θα είναι υπαρκτό στο Μέτωπο, αφού κάθε κοινωνική δύναμη, από τη θέση της στην παραγωγική διαδικασία, έχει τη δική της ιδεολογική αντίληψη των πραγμάτων. Η αντίθεση αυτή, αν δε λειτουργήσει διαλεκτικά κι αν δεν αντιμετωπιστεί με γνώση ιστορική και επιστημονική, θα καταλήξει στη διάσπαση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πορεία του ΑΑΔΜ.

γ. Σύμφωνα με τον Μαρξ, η τιμή ενός προϊόντος προσδιορίζεται από το μέσο κοινωνικό χρόνο, που απαιτείται για την παραγωγή του. Με τα σημερινά δεδομένα, τούτη την αρχή οφείλουμε να την αναγνώσουμε και κατανοήσουμε ως εξής: η τιμή ενός προϊόντος προσδιορίζεται από τον μέσο παγκόσμιο κοινωνικό χρόνο, που απαιτείται για την παραγωγή του. Ανακύπτουν, έτσι, τα ζητήματα παραγωγής και τιμής των προϊόντων στην περίοδο της λαϊκής οικονομίας. Τα ζητήματα αυτά θα οξύνονται και με δεδομένο ότι η αστική τάξη δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς να επαναστατικοποιεί αδιάκοπα τα εργαλεία παραγωγής, δηλαδή όλες τις κοινωνικές σχέσεις (Μαρξ - Ενγκελς ό.π.). Η λαϊκή, κατά συνέπεια, οικονομία θα μπορέσει ν' «ανταγωνιστεί» τον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής και την επομένη, μετά, δηλαδή, το κάθισμα του ενθουσιασμού, που θα προκαλέσει η εγκαθίδρυση της λαϊκής εξουσίας;

δ. Ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής και διανομής των προϊόντων επιβάλλει και καταναλωτικές συνήθειες, με τρόπο που εκλαμβάνεται ως φυσικός και γι' αυτό επιτυχής. Η λαϊκή οικονομία, που θα καθοδηγείται από τη λαϊκή εξουσία, πώς θ' αντιμετωπίσει τις εμπεδωμένες καταναλωτικές συνήθειες; Να το θέσω αλλιώς, παίρνοντας αφορμή από την επικαιρότητα: Στη λαϊκή οικονομία τα μοσχάρια θα ξανακαταστούν φυτοφάγα; Αν ναι (κι έτσι πρέπει), δε θα παχαίνουν όσο τα «σαρκοφάγα», με αποτέλεσμα τη μείωση της κρεατοπαραγωγής, τη μη κάλυψη της ζήτησης και, σε τελευταία ανάλυση, την αύξηση της τιμής κλπ. Πώς θ' αντιδράσει ο καταναλωτής; Τα ίδια ερωτήματα τίθενται για όλο το φάσμα της φυτικής και ζωικής παραγωγής, αλλά και της βιομηχανικής, αν θέλουμε νa 'μαστε συνεπείς και με τις διατυπώσεις των αιτίων, που αρνητικά επιδρούν στο περιβάλλον. Με άλλα λόγια, συγκροτούμε μέτωπο και από την ανάγκη αλλαγής καταναλωτικής συνείδησης;

ε. Αντιλαμβάνομαι ότι τα ζητήματα που θέτω είναι σύνθετα και δεν επιδέχονται μία απάντηση. Τα θέτω, όμως, διότι θα πρέπει να καταστεί συνείδηση ότι η λαϊκή εξουσία και η λαϊκή οικονομία θα συναντήσουν δυσκολίες κι από τα μέσα, τους απλούς ανθρώπους, οι οποίοι εύκολα μπορεί να χρησιμοποιηθούν από εκείνες τις δυνάμεις, που θα θίγονται καταλυτικά, μια και θα τους αφαιρείται ο ζωτικός χώρος να συνεχίσουν να υπάρχουν.

στ. Συμπληρωματικά σ' αυτά, τίθεται, από τα πράγματα, και το ζήτημα του κράτους, της λειτουργίας του, της σχέσης του Μετώπου με αυτό, αλλά και των κομμάτων, που δυνάμεις τους δρουν σ' αυτό (στο Μέτωπο). Με άλλα λόγια, το κράτος, ως εργαλείο άσκησης εξουσίας, πώς θα χρησιμοποιηθεί; Με ποιον τρόπο θα καταστεί δυνατή η άμεση, συγκροτημένη, ουσιαστική παρέμβαση του πολίτη στα ζητήματα άσκησης και ελέγχου της εξουσίας; Πώς, δηλαδή, το κράτος θα λειτουργεί και θα καθίσταται δύναμη απελευθέρωσης του ανθρώπου, καθιστώντας τον, στην ουσία, πολιτικό ον; Γιατί το ζήτημα περιφρούρησης, υπεράσπισης του κράτους, στα πλαίσια της λαϊκής εξουσίας και λαϊκής οικονομίας, θα λάβει ξέχωρη σημασία, αν ληφθεί υπόψη ότι το κράτος τους δεν το υπερασπίστηκαν οι Σοβιετικοί και οι άλλοι λαοί - μήπως γιατί δεν ήταν κράτος τους; Για το ζήτημα αυτό, εγώ, τουλάχιστον, θυμάμαι πάντα τη θέση του Λένιν: Η φύση του σημερινού μας κράτους είναι τέτοια που το οργανωμένο στην ολότητά του προλεταριάτο πρέπει να αυτοπροστατεύεται και εμείς πρέπει να χρησιμοποιούμε αυτές τις εργατικές οργανώσεις για την προστασία των εργατών απέναντι στο κράτος τους, για να προστατεύσουν οι εργάτες το κράτος μας.

ΚΟΒ ΔΙΚΗΓΌΡΩΝ

1. Οι θέσεις της ΚΕ για το 16ο Συνέδριο ξεκαθαρίζουν καλύτερα και πιο συγκεκριμένα, τι είναι το ΑΑΔ Μέτωπο, τη σχέση του με το ζήτημα της πολιτικής εξουσίας και το σοσιαλισμό, εισάγονται οι όροι λαϊκή εξουσία και λαϊκή οικονομία. Το Μέτωπο αποτελεί τη μετάβαση στη σοσιαλιστική επανάσταση και στη δικτατορία του προλεταριάτου. Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί στις Θέσεις ότι ανάμεσα στο αστικό κράτος (δικτατορία των μονοπωλίων) και στο σοσιαλιστικό (δικτατορία του προλεταριάτου) δεν υπάρχει μεταβατικό κράτος - υπάρχει μόνο μεταβατική κυβέρνηση, αυτή του ΑΑΔ Μετώπου.

Δε χρειάζεται να υπενθυμίζουμε ότι η πολιτική, ιδεολογική και οργανωτική ανάπτυξη του ΚΚΕ και η συγκρότηση του Μετώπου, βρίσκονται σε σχέση αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασης: όσο θα δυναμώνει το Κόμμα, θα δυναμώνει και το Μέτωπο και το αντίστροφο. Και φυσικά μέσα σ' αυτή τη σχέση, προτεραιότητα έχει το Κόμμα.

2. Το κέντρο της πολιτικής πάλης του Κόμματος και του Μετώπου, πρέπει να είναι η ρήξη με την πολιτική της ιμπεριαλιστικής ΕΕ και στο βαθμό που θα ωριμάσουν οι συσχετισμοί, η αποδέσμευση, καθώς επίσης και η πάλη ενάντια στη Νέα Τάξη Πραγμάτων και στη νατοϊκή πολιτική στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια.

ΤΟ ΠΑΜΕ - Ο ΤΑΞΙΚΟΣ ΠΟΛΟΣ

3. Το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα, όπως το γνωρίσαμε ως τώρα από τη μεταπολίτευση και δώθε, έφτασε στα όριά του, έφαγε τα ψωμιά του. Με χίλια νήματα και άφθονο χρήμα έχει προσδεθεί στο αστικό κράτος και στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Πρόκειται στην ουσία για ευρω-κρατικο-συνδικαλισμό, που ο ρόλος του είναι να πλασάρει στην εργατική τάξη, απορροφώντας τους κραδασμούς, την πολιτική της Κομισιόν και του αστικού κράτους, και να εξασφαλίσει την υποταγή των εργαζομένων.

Το ΠΑΜΕ και η τακτική του ταξικού πόλου αποτελούν την ελπίδα και την προοπτική του κινήματος και σε κάθε χώρο πρέπει να στηθεί επιτροπή του ΠΑΜΕ.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ ΚΑΙ ΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ

4. Ιδιαίτερη προτίμηση στη συκοφάντηση και στη λασπολογία δείχνουν τα αστικά μέσα ενημέρωσης και οι μισθωμένοι κονδυλοφόροι για τη Σοβιετική Ενωση και τον Στάλιν.

Αυτό που τους κόφτει και δεν τους αφήνει να κοιμηθούν ήσυχους είναι ότι όσους τόνους λάσπης και συκοφαντίας κι αν ρίξουν για τον Στάλιν και την εποχή του, δεν μπορούν να σκεπάσουν τρία πράγματα:

α. Οτι μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη και με ρυθμούς πρωτόγνωρους χωρίς τους καπιταλιστές, χωρίς τους νόμους της αγοράς (το κέρδος και τον ανταγωνισμό) και μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη με την κοινωνικοποίηση - κρατικοποίηση των μέσων παραγωγής και κεντρικό - περιφερειακό προγραμματισμό.

β. Οτι μπορεί να κυβερνηθεί η κοινωνία χωρίς τη δικτατορία της αστικής τάξης, τον αστικό κοινοβουλευτισμό, αλλά με τη δικτατορία του προλεταριάτου.

γ. Οτι υπήρξε καθοριστική η συμβολή της Σοβιετικής Ενωσης με ηγέτη τον Στάλιν και του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος στη συντριβή του φασισμού, κατά το Β' παγκόσμιο Πόλεμο.

Ο ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΣΣΔ - Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ

5. Στη Σοβιετική Ενωση μετά το 1917 οικοδομήθηκε ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ, γιατί

α. Ηττήθηκε η αστική τάξη και συντρίφτηκε το αστικό κράτος, καταργήθηκε η αστική ταξική κυριαρχία,

β. εγκαθιδρύθηκε η εργατική ταξική κυριαρχία και η δικτατορία του προλεταριάτου, που αν και ασκούνταν, κυρίως από την επαναστατική πρωτοπορία στο όνομα της εργατικής τάξης, δεν έπαυε ωστόσο να εκφράζει την προλεταριακή ταξική κυριαρχία,

γ. τα μέσα παραγωγής κοινωνικοποιήθηκαν και προχώρησε η κολεκτιβοποίηση,

δ. εφαρμόστηκε η σχεδιομετρική κεντρική διεύθυνση της οικονομίας,

ε. προχώρησε με επιτυχία η πολιτιστική επανάσταση. Οπωσδήποτε στην πορεία οικοδόμησης του σοσιαλισμού υπήρξαν λάθη, αδυναμίες, ιδιαίτερα στο ζήτημα της κοινωνικοποίησης, που δεν είχε το αναγκαίο βάθος και στην προσέλκυση των μαζών στη διακυβέρνηση.

Υπήρξαν και ορισμένες παραβιάσεις αρχών, που είχαν αναγκαίο και αναγκαστικό χαρακτήρα εξαιτίας των συνθηκών οικονομικής και πολιτιστικής καθυστέρησης και της ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης (αναφερόμαστε στην περίοδο οικοδόμησης ως το 20ό Συνέδριο). Σίγουρα όμως αυτό που οικοδομήθηκε ήταν ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΣ, γιατί είχε τα αναγκαία χαρακτηριστικά αυτού του συστήματος και μεγάλες επιτυχίες. Εκείνο που νομιμοποιείται θεωρητικά, από μαρξιστικο-λενινιστική σκοπιά, να εξετάσει κανείς, είναι πόσο αναπτυγμένος σοσιαλισμός ήταν, από πότε και γιατί άρχισε να έχει σοβαρά προβλήματα, πώς και γιατί έφτασε στην κρίση και τέλος στην ανατροπή. Οπωσδήποτε πρέπει να μελετηθεί:

α. Πώς το κράτος των μπολσεβίκων από επαναστατικό έγινε στο τέλος ο κομματικός φορέας της ανατροπής;

β. Πώς το κράτος της δικτατορίας του προλεταριάτου αποσπάστηκε από την εργατική τάξη, παρέλυσε πολιτικά και ανατράπηκε από την αντεπανάσταση;

γ. Πώς η πολιτική επιδρούσε στην οικονομία και η οικονομία στην πολιτική;

δ. Ποια η στρατηγική του ΚΚΣΕ και του σοβιετικού κράτους σε παγκόσμιο επίπεδο απέναντι στον ιμπεριαλισμό, μετά τη συγκρότηση της αντιφασιστικής συμμαχίας, στη διάρκεια του λεγόμενου ψυχρού πολέμου και της ειρηνικής συνύπαρξης;

ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ - Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

6. Στο ζήτημα αυτό χρειάζεται να συγκροτηθεί καλύτερα η άποψη του Κόμματος σε σχέση και με τις σημερινές εξελίξεις και αστικές αντιλήψεις στο χώρο αυτό. Βάση της επεξεργασίας να αποτελέσει, φυσικά, η αντίληψη του Λένιν για τους δύο πολιτισμούς, που φαίνεται πως έχει ξεχαστεί, αφού παλιότερα γράφτηκε στο «Ριζοσπάστη», σε επώνυμο άρθρο η.... καινοφανής άποψη ότι «ο πολιτισμός είναι ενιαίος και είναι ταξική η πρόσβαση σ' αυτόν».

ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ 12ΧΡΟΝΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

7. Το κόμμα έχει κάνει σημαντική πρόοδο στην επεξεργασία της εκπαιδευτικής του πολιτικής και ιδιαίτερα αναφέρομαι στο ενιαίο 12χρονο. Σωστά τίθεται ως προϋπόθεση η αποφοίτηση από το 12χρονο για κατάρτιση σε μεταδευτεροβάθμιες δημόσιες επαγγελματικές σχολές είτε για σπουδές σε ΑΕΙ - ΤΕΙ. Σωστά τίθεται η κατάργηση των ΤΕΕ - ΙΕΚ - ΚΕΚ, όπως και άμεσα η κατάργηση των πανελλαδικών εξετάσεων στο λύκειο και των κατευθύνσεων, αφού εμείς μιλάμε για πραγματικά ενιαίο σχολείο. Και ότι πρέπει να αποσυνδεθεί το λύκειο από το σύστημα εισαγωγής στα ΑΕΙ-ΤΕΙ.

Εδώ πρέπει να συμπληρωθεί ότι για την εισαγωγή σε ΑΕΙ - ΤΕΙ θα λαμβάνεται υπόψη ως ένα βαθμό - πέρα από οτιδήποτε άλλο - και ο βαθμός του απολυτηρίου του 12χρονου, όπως και για την κατάληψη μιας θέσης στο δημόσιο. Επίσης να διευκρινιστεί, πως όταν λέμε ότι το ενιαίο 12χρονο υπερβαίνει τον ιστορικά ξεπερασμένο διαχωρισμό σε δημοτικό, γυμνάσιο και λύκειο, εννοούμε ότι στη θέση αυτού του διαχωρισμού θα υπάρχουν κύκλοι σπουδών (δύο ή τρεις) με βάση την ηλικία και τα σύγχρονα δεδομένα της ψυχολογίας - παιδαγωγικής, σχετικά με την... ικανότητα μάθησης των μαθητών. Και ότι δεν υπάρχει καμιά ανάγκη να στεγάζονται οι κύκλοι στο ίδιο κτίριο και να έχουν την ίδια διοίκηση. Επίσης στους διαφορετικούς κύκλους θα διδάσκουν εκπαιδευτικοί με κοινή, κατά βάση, μόρφωση, αλλά και διαφοροποιημένη ειδίκευση ανάλογα με τον κύκλο στον οποίο θα διδάσκουν.

Το «Ενιαίο» του δικού μας σχολείου σε διάκριση από την αστική περί του ενιαίου αντίληψη, κυρίως βρίσκεται στο ενιαίο της γνώσης και στο ενιαίο της διασπασμένης από την αστική κοινωνία και παιδεία προσωπικότητας. Και εδώ κυρίως πρέπει να δοθεί η μάχη ενάντια στην αστική αντίληψη και πρακτική. Και αυτό σημαίνει άλλα προγράμματα, άλλα βιβλία, άλλους δασκάλους, άλλες διδακτικές μεθόδους και παιδαγωγική. Αλλη γνώση και άλλη ιδεολογία.

Το ενιαίο 12χρονο έχει ενιαίο πρόγραμμα, δηλαδή ενιαίο κορμό μαθημάτων για όλους τους μαθητές, αλλά φυσικά και μαθήματα επιλογής ουσιαστικού περιεχομένου και την καλλιέργεια των ιδιαίτερων κλίσεων, δεξιοτήτων και ενδιαφερόντων των μαθητών. Και στον τελευταίο κύκλο του 12χρονου μαθήματα επιλογής που θα έχουν σχέση με τη μελλοντική, μετά την αποφοίτηση, επαγγελματική επιλογή των μαθητών ή την επιλογή σχολής σε ΑΕΙ - ΤΕΙ. Δεν είναι σωστό να θέτουμε το ζήτημα του ενιαίου 12χρονου σχετικά με το ερώτημα «τι άνθρωπο θέλουμε να φτιάξουμε και σε ποια κοινωνία». Το «σε ποια κοινωνία», είναι σωστό, τη σοσιαλιστική, αλλά το «τι άνθρωπο», «τι τύπο ανθρώπου», δεν είναι σωστό, όχι γιατί είναι βεβαρημένο στην ιστορική μνήμη, αλλά γιατί εμείς - νομίζω - επιδιώκουμε να διαμορφώσουμε κοινωνικές και εκπαιδευτικές δομές και συνθήκες τέτοιες, σοσιαλιστικές - κομμουνιστικές, απελευθερωτικές, που να δίνεται η δυνατότητα στον καθένα ελεύθερα να διαμορφώνει, στα πλαίσια της αγωγής, τη δική του προσωπικότητα, τη δική του ιδιαιτερότητα στα πλαίσια της συλλογικότητας και της κοινωνικής ζωής.

Στη βάση αυτή, μπορούμε να μιλάμε για αρχές και σκοπούς της αγωγής, στα πλαίσια του 12χρονου.

ΚΟΒ Εκπαιδευτικών

Θεσσαλονίκη