Πόσο εύκολα αφήνει κανείς ένα μετερίζι που τον φιλοξένησε 25 μερόνυχτα; Πώς σβήνεις μια φωτιά που κόπιασες να την ανάψεις στη μέση μίας εθνικής οδού; Το πρωινό της Κυριακής, όταν ήδη η απόφαση είχε παρθεί, ήταν επίσης καθαρό πώς όσο δύσκολο είναι να γίνει το πρώτο βήμα για να βγεις στο δρόμο, άλλο τόσο δύσκολο είναι να γυρίσεις πίσω. Εκτός κι αν δε γυρνάς...

Μια βόλτα στο μπλόκο της "Βιοκαρπέτ" την ώρα που οι μηχανές έπαιρναν μπρος στο δρόμο για την επιστροφή και οι κουβέντες που είχαμε εκεί, δίνουν μια εικόνα, οδηγούν, ενδεχόμενα, σε ορισμένα συμπεράσματα, με δεδομένο, πάντα, ότι οι πρωταγωνιστές της ιστορίας είναι αυτοί που τελικά κρίνουν και αποφασίζουν...

Πρόσωπα κουρασμένα και άυπνα, πικραμένα αλλά και αποφασισμένα. Γύρω από τις σβησμένες φωτιές ξετυλίγεται η ζωντανή ιστορία 25 αγωνιστικών μερόνυχτων. Φορές - φορές οι τόνοι ανεβαίνουν. Μαζί και ο θόρυβος από τις μηχανές που ζεσταίνονται...

Στα λόγια που ακούγονταν, κυριαρχούσε η φράση ότι ο αγώνας αυτός δεν τελείωσε, δεν ήταν χαμένος. Δύσκολα όμως αφήνει κανείς πίσω του 25 μέρες σκληρού αγώνα και αυτό φαινόταν καθαρά στα πρόσωπα των αγροτών που έζησαν την κάθε στιγμή αυτής της κινητοποίησης, ακλόνητοι στο μπλόκο τους. Τόσες μέρες είχαν ριζώσει πια εκεί, είχαν γίνει ένα με το μπλόκο, με τους συναγωνιστές τους.

Τα πρώτα τρακτέρ ξεκίνησαν και δίπλα μας ο Πέτρος θα μονολογήσει: "Η ανάπαυση του πολεμιστή". Οι "γειτονιές των τρακτέρ" που έστησαν οι αγρότες της Καρδίτσας άρχισαν να μεταφέρονται μαζί με τα βιώματα 25 ημερών, πίσω στα χωριά. Κατά χωριά, όπως ακριβώς ήρθαν, άρχισε να απλώνει η φάλαγγα της επιστροφής. Μαρσαρίσματα, κόρνες, χέρια σηκωμένα ψηλά. Τα χαμόγελα λίγα, όμως η περηφάνια δεν έδειχνε τσακισμένη. Ο Δημήτρης από το χωριό Μάρκου λίγο πριν ξεκινήσει με το τρακτέρ του, στην άκρη της αερογέφυρας της ΒΙΟΚΑΡΠΕΤ θα μας πει: "Δε φεύγουμε με σκυμμένο το κεφάλι. Θα κάνουμε το γύρω του χωριού πρώτα και μετά θα πάμε στα σπίτια μας. Μπορεί να μην πήραμε τώρα λύσεις στα προβλήματά μας, αλλά μας συσπείρωσαν τόσο που δε λέγεται. Εγώ το υπογράφω θα ξαναβγούμε πάλι στους δρόμους αν δε σκύψουν στα προβλήματά μας και δε θα είμαστε τόσοι, αλλά πενταπλάσιοι. Τώρα έρχονται Χριστούγεννα και δε θέλουμε να σταθούμε εμπόδιο στον κόσμο, στους συγγενείς μας, που θα έρθουν στα χωριά".

Λίγο πιο κάτω καμιά δεκαριά αγρότες από την Ιτέα ξέστηναν το "τσαρδάκι" τους.

- Τι γίνεται ρε παιδιά;

- "Φεύγουμε ενωμένοι χωρίς σπασμένα πλευρά" η απάντηση.

- Για την απόφαση της Συντονιστικής τι λέτε;

- "Η Συντονιστική έκανε ό,τι καλύτερο μπορούσε. Ποιος άλλος στον κόσμο κράτησε 25 μέρες στο δρόμο; Πάνω από όλα η ενότητα και από εδώ φεύγουμε μονιασμένοι και αποφασισμένοι να μη σταματήσουμε".

Και εκεί που ξέστηναν, ο μπαρμπα Γιάννης, το 'ριξε στην πλάκα: "Πού πάτε ρε, πού θα βρείτε καλύτερα;".

- "Μάζεψε τα ξύλα γιατί θα μας χρειαστούν στο χωριό" ήρθε η απάντηση από έναν άλλο συγχωριανό του.

- "Κοίτα μην ξεχάσεις τη σόμπα εσύ, γιατί θα μας ξαναχρειαστεί", ανταπάντησε ο μπαρμπα Γιάννης.

Προχωρώντας συναντήσαμε και άλλες γνώριμες φάτσες. Ο Βασίλης με τον Δημήτρη από τους Γοργοβίτες λένε με μια φωνή: "Αυτή η κινητοποίηση μας δυνάμωσε, καταλάβαμε πως πρέπει να αγωνιζόμαστε".

- Θέλατε να φύγετε;

- "Ηρθαμε εδώ, 80 χιλιόμετρα μακριά απ' το χωρίο. Δε φεύγουμε εύκολα. Ομως μετά από 25 μέρες αγώνα δε θέλουμε να ρίξουμε βάρη σε κανένα".

Σε ένα άλλο σημείο του μπλόκου οι αγρότες του Καππαδοκικού, έδειχναν να μη βιάζονται να ξεστήσουν το πρόχειρο κατάλυμά τους. Από ένα νεαρό αγρότη, τον Γιάννη, ακούσαμε τα παρακάτω λόγια: "Νιώθουμε απογοήτευση μεγάλη που φεύγουμε, όμως δείξαμε τη δύναμή μας και θα μας υπολογίζουν από εδώ και πέρα". "Ομως θέλω να γράψεις αυτό, παλικάρι, ο Μπούτας είναι μεγάλος αγωνιστής και θα τον ψηφίσουμε στις επόμενες εκλογές".

- Γιάννη, για να το γράψω αυτό πρέπει να μου πεις και το επίθετό σου.

- "Τσιντόγλου!"

Εκείνη τη στιγμή ερχόταν ο Χρήστος από την Κρανιά.

- "Ε, δημοσιογράφε, μας ξεπούλησαν", φώναξε και συνέχισε να περπατάει.

- Ετσι κατάλαβες εσύ; ρωτήσαμε.

- "Αστον αυτόν, τώρα έρχεται να φωνάξει", σχολιάσανε οι αγρότες που ήταν συγκεντρωμένοι γύρω μας.

Στις αρχές του μπλόκου πλησιάσαμε τον Βαγγέλη από τη Μεταμόρφωση που ήταν έτοιμος να βάλει μπρος το τρακτέρ του, το οποίο αντί για παρμπρίζ, είχε μια σχισμένη λινάτσα.

- Φεύγεις με ψηλά το κεφάλι;

- "Νικηθήκαμε στα αιτήματά μας, αλλά η φτώχεια δεν υποφέρεται και σύντομα θα βγούμε πολλοί περισσότεροι στους δρόμους. Εγώ όμως έχω ένα παράπονο από τον Γιαννόπουλο, γιατί αυτός με έκανε συνδικαλιστή και τώρα που έπιασε τις πολυθρόνες, έρχεται και φωνάζει κατά των αγροτών".

Εκεί βρήκαμε και τον Βαγγέλη από το Γραμματικό: "Μας κακοφάνηκε που φεύγουμε" είπε. "Ομως, συνέχισε, όλος ο κόσμος κατάλαβε τα προβλήματά μας και δε γινόταν να τον στρέψουμε εναντίον μας τώρα στις γιορτές. Εμείς από το χωριό μου φεύγουμε συντεταγμένοι και έτσι θα ξαναγυρίσουμε στους δρόμους του αγώνα ακόμα πιο δυναμωμένοι και πιο ενωμένοι και πιο έμπειροι".

Κώστας ΔΕΤΣΙΚΑΣ

"Θα ανταμώσουμε ξανά", "μαζεύω τα ξύλα για το χωριό, γιατί, καταλαβαίνεις, κάπως πρέπει να ανάψει και η σόμπα", "καλά τα πήγαμε μέχρι εδώ, πάμε πίσω να δούμε πώς θα ετοιμαστούμε για μετά τις γιορτές", "άστα να τρέχουν τα κανάλια, εμείς ξέρουμε τι θα κάνουμε", "ηττημένοι είναι μόνο οι απόντες", "έλα να πιούμε ένα τσίπουρο", "το "40άρι" έφυγε ήδη για τα κούτσικα", "την άλλη φορά δε θα έχουμε μπροστά μας γιορτές...".

Κυριακή πρωί ξανά στα μπλόκα. Είχε προηγηθεί το πρωινό του Σαββάτου, το μεσημέρι του Σαββάτου, τα μεσάνυχτα του Σαββάτου προς Κυριακή. Κουβέντα και ξανά κουβέντα. Την ώρα που "τα κανάλια" στήνουν τους από τα πριν έτοιμους - απόντες του αγώνα - για να καταγγείλουν εκ του ασφαλούς το άνοιγμα των δρόμων, αυτούς, που λίγες μέρες πριν καλούσαν τους αγρότες να ανοίξουν τα μπλόκα και να φιλήσουν την ποδιά του Σημίτη, οι φρουροί των μπλόκων συζητούν, εξαντλητικά, επίμονα, βγάζουν πίκρα, οργή, καταστρώνουν ήδη σχέδια για την επόμενη φορά, την οποία μάλιστα προσδιορίζουν και χρονικά. Το διαβατήριο "Ριζοσπάστης" ανοίγει μια θέση στα πηγαδάκια. Για συζήτηση, όχι για συνέντευξη. "Και συ τι λες;", "αυτά που λέμε δεν είναι για να τα γράψεις". Μαχητές, 25 μέρες τώρα, έχουν ήδη αποκτήσει συνείδηση ορισμένων πραγμάτων, ανάμεσα σε άλλα μαθαίνουν όλον αυτόν το καιρό "πού" και "τι" να λένε. Εμφανίζεται, ξάφνου, κάποιος από την ομάδα του γνωστού Ζαρκινού, συνοδευόμενος από δυο - τρεις ακόμα και, δήθεν, συζητώντας με τους άλλους δίπλα στις κάμερες, βγάζει την "αγανάκτησή" του, γιατί νιώθει, όπως λέει, "προδομένος". Η παρέμβαση των φρουρών των μπλόκων - καταπέλτης: "Πες μας πού κοιμήθηκες το βράδυ, ρε φίλε; Γιατί εμείς ήμασταν μαζί με τον Μπούτα όλη τη νύχτα εδώ". Καπνός ο δικός σου. Πάνω που είχαν ανάψει οι κάμερες, χάθηκε το θέμα. Μετά από λίγο, δύο της τοπικής οργάνωσης του "ΣΥΝ" - δεν έκατσαν ούτε ένα βράδυ σε μπλόκο - αρχίζουν να σπέρνουν ότι είναι λάθος του Μπούτα που δεν πάει να συναντήσει τον Σημίτη. Μόλις, όμως, εμφανίζεται ο ίδιος ο Β. Μπούτας στο πηγαδάκι, το βάζουν στα πόδια. Οι κάμεραμαν φεύγουν απογοητευμένοι. Η συζήτηση συνεχίζεται με συμμέτοχους αυτούς που στάθηκαν πράγματι φρουροί των μπλόκων. Και αφορά, τι άλλο; Το πώς και πότε θα συνεχίσουν αυτό που τώρα διακόπτουν. Κουβέντα που γίνεται καθαρό πως δεν είναι δημοσιεύσιμη.

Ξημερώματα Σαββάτου προς Κυριακή. Μπλόκο Συκουρίου. Οι Τρικαλινοί το 'χουν ρίξει στο γλέντι. Ομάδα - υπόδειγμα μαχητών ένας προς έναν. Από νωρίς τ' απόγευμα φρόντισαν να κάνουν καθαρή την ομόφωνη θέση τους: "Συνεχίζουμε όσο χρειαστεί. Είμαστε έτοιμοι να πειθαρχήσουμε σε όποια απόφαση". Τα κανάλια μετέδωσαν αυτή τη θέση ως διαφωνία. "Ας τους να λένε", θα πει ο Σπύρος Τσιοτινός. "Το κουβεντιάσαμε, υποσχεθήκαμε ο ένας στον άλλον ότι θα είμαστε και πάλι εδώ μόλις χρειαστεί. Κάναμε κι ένα γλέντι, έτσι για το μέρος που μας φιλοξένησε 25 μερόνυχτα. Πάμε στα χωριά να συνεχίσουμε...".Μπλόκο "Βιοκαρπέτ". Μεσάνυχτα και κάτι. Ο Βαγγέλης Μπούτας μαζεύει χωριό το χωριό τους φρουρούς του μπλόκου και συζητάνε. Εξηγεί τις σκέψεις της Πανθεσαλικής Συντονιστικής. Θέτει το ερώτημα: Συνεχίζουμε ενωμένοι, χωρίς να συγκρουστούμε με τον κόσμο που έρχεται να περάσει τις γιορτές, ή το τραβάμε;

Πάμε στα χωριά να κάνουμε και μεις γιορτές, το συζητάμε και ξαναγυρίζουμε! Ομόφωνη, ομόθυμη η θέση από τους παρόντες εκείνη την ώρα στο μπλόκο.

Μπλόκο Αλμυρού, 10 το πρωί του Σαββάτου. Η πρωινή βάρδια του μπλόκου κάνει έναν τυπικό έλεγχο στα διερχόμενα αυτοκίνητα. Αφήνει να περνούν όλα τα επιβατικά ΙΧ. "Περιμένουμε την απόφαση της Συντονιστικής και ανάλογα θα πράξουμε", απαντούν στο αν θα συνεχίσουν. Στις 2,30 το μεσημέρι, μόλις έγινε γνωστό ότι η Συντονιστική διέκοψε τη μεσημεριανή συνεδρίαση για να συνεχίσει το βράδυ, εξετάζοντας το ενδεχόμενο να συνεχιστεί ο αποκλεισμός, το μπλόκο σφράγισε πάλι για όλους. Το ίδιο και το μπλόκο στο Βελεστίνο.

Μπλόκο "Βιοκαρπέτ". Μεσημέρι Σαββάτου. Μόλις έχει τελειώσει η συνεδρίαση της Συντονιστικής. Ο Β. Μπούτας επιστρέφει ξανά στο μπλόκο για ενημέρωση. Την ίδια ώρα, οι δεκαπέντε κλούβες των ΜΑΤ που έστειλε η κυβέρνηση, δήθεν για να διευκολύνουν την κυκλοφορία στις διασταυρώσεις που δεν έχουν στηθεί μπλόκα, κάνουν προκλητική διέλευση μέσα από τα χωριά του κάμπου και καταλήγουν στη Λάρισα. Η απάντηση άμεση. Δεκάδες αγρότες, που είχαν ήδη πάει στα χωριά τους για τις γιορτές, επιστρέφουν στο μπλόκο και ετοιμάζονται για σύγκρουση... "Θα φύγουμε από δω, μόνο αν το πει η Συντονιστική". Οταν γίνεται καθαρό πως τα ΜΑΤ δεν κατευθύνονται προς τα μπλόκα, η συζήτηση γυρνά εκεί που είχε μείνει: "Πάμε στα χωριά για τις γιορτές και αποφασίζουμε το πώς συνεχίζουμε. Αν χρειαστεί να μείνουμε, μένουμε". Τα κανάλια απόντα κι απ' αυτές τις συζητήσεις.

Απόγευμα Σαββάτου. Συνεχίζεται η συνεδρίαση της Συντονιστικής. Εξαντλητική συζήτηση για όλες τις πλευρές του αγώνα. Κατατίθενται διάφορα κείμενα για μια κοινή ανακοίνωση. Κουβέντα, λέξη τη λέξη, για το κείμενο της ομόφωνης, τελικά, ανακοίνωσης. Η εξέλιξη χαλάει το τηλεοπτικό σόου. Οι ειδικοί απεσταλμένοι μεταδίδουν διάφορα απίθανα πράγματα για διάσπαση της Συντονιστικής. Την επόμενη μέρα, το μεσημέρι της Κυριακής, στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, ο Θανάσης Κοκκινούλης, ανάμεσα σε άλλα, δηλώνει: Στη διάρκεια αυτού του αγώνα, μάθαμε πώς να διατηρούμε τις διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις μας και, ταυτόχρονα, να κάνουμε έναν ενωμένο ταξικό αγώνα.

Ψιλά γράμματα αυτά για ορισμένους. Το μέγα κέρδος για τους πρωταγωνιστές της ιστορίας.

Θανάσης ΛΕΚΑΤΗΣ

...Ηρθα και ξανάρθα σ' αυτή τη γη. Εχω περάσει από χωριά του κάμπου και του βουνού. Κοιμήθηκα σε δημοτικούς ξενώνες και σε σπίτια, σπάνια σε ξενοδοχεία. Περπάτησα σε χωράφια που τα χτύπησε χαλάζι κι άλλα περήφανα για τον καρπό που κουβαλούσαν. Ενιωσα την κάψα της γης σε άνυδρες μέρες και τη μυρουδιά της μετά τη βροχή. Μίλησα με ανθρώπους οργανωμένους σε διάφορους πολιτικούς σχηματισμούς κι άλλους που κρατούσαν ιερό και απαραβίαστο το πού ψηφίζουν. Με έκαναν να νιώθω πάντα ζεστά, όταν απαντούσα στην ερώτηση "από πού είσαι;" με τη μαγική φράση - κλειδί: "απ' το Ριζοσπάστη". Εκανα ρεπορτάζ για διάφορες πλευρές της ζωής, κατά κύριο λόγο όχι για άμεσα αγροτικά θέματα. Αγόρασα τσίπουρο σπάνιας ποιότητας από έναν παπά στο Κρυονέρι κι ένας άλλος, στο Παλιοζογλόπι, μου άνοιξε δρόμους να μάθω άγραφες, σημαντικές ιστορίσεις για το Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.

Ακουσα τη λέξη "αντάμωμα" πολλές φορές. Με συγκλόνισε για πρώτη φορά το πρωί της Κυριακής. "Θα ανταμώσουμε ξανά" ήταν η φράση. Σ' οποιαδήποτε άλλη στιγμή θα σήμαινε απλά ένα αόριστο "ραντεβού". Προχτές ήταν κάτι άλλο, βγαλμένο πίσω απ' το χρόνο, από τότε που οι άνθρωποι είχαν νιώσει το λόγο να πηγαίνουνε αντάμα - αντάμα. Προχτές σε μια φράση οι άνθρωποι έδειχναν όλο τους το μεγαλείο και ταυτόχρονα απέδειχναν την ήττα μιας ιδεολογίας που από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, που ελέγχει η αστική τάξη, κηρύσσει και προσπαθεί να πείσει πως ο άνθρωπος είναι ένα ζώο μοναχό. Τα μπλόκα, μέσα από όλη τη σκληράδα που σήμαινε η παραμονή σ' αυτά, έδωσαν την ευκαιρία στους ανθρώπους να ξαναζήσουν ως κοινωνικοί άνθρωποι μαζί, έχοντας απέναντι καθαρό τον εχθρό που χρόνια τώρα τους αντιμετωπίζει ως μεμονωμένα ζώα στα οποία - πάντα ξέχωρα - πετά κατά διαστήματα κι από ένα κοκαλάκι για να ξεχνούν την πείνα. Στα μπλόκα αναδείχτηκαν μορφές ουσιαστικής δημοκρατίας, δημοκρατίας της βάσης. Στα μπλόκα αντάμωσαν ουσιαστικά οι άνθρωποι. Κι όσο καιρό κράτησε αυτό το αντάμωμα διανύθηκαν τρομακτικές αποστάσεις, γεφυρώθηκαν πολλές τεχνητές αντιθέσεις. Τόσες και τέτοιες που με βεβαιότητα μπορούμε να πούμε πως είναι πλέον πολύ δύσκολο σ' όσους έχουν συμφέρον από το "διαίρει και βασίλευε" να κάνουν το ποτάμι να γυρίσει πίσω.

Μεσημέρι Κυριακής, μετά τη συνέντευξη της Συντονιστικής, στο τρένο για την Αθήνα. Λίγο πριν το πρώτο τούνελ στη δύση προβάλλουν τ' Αγραφα. Πάνω απ' τη Φυλακτή λαμπυρίζει χιονισμένη η κορφή. Τρία μέτρα απ' τις ράγιες του τρένου αρχίζει ο κάμπος. Εχει βρέξει. Η γη ρούφηξε ήδη το νερό. Μένει μία δροσιά στην επιφάνεια να θυμίζει πως το χώμα είναι έτοιμο να δεχτεί τον επόμενο σπόρο. Στο βάθος του κάμπου ομάδες τρακτέρ με αναμμένα τα φώτα έχουν πάρει τους δρόμους για τα χωριά. Αφησαν για λίγο τα μπλόκα. Το "δεν πάει άλλο" παραμένει. "Θα ανταμώσουμε ξανά"...

Θ. Λ.

"

Και τρέχουν, οι καημένοι οι ρεπόρτερς, στα χωριά, "ανά τας οδούς και τας ρύμας", να βρουν κάποιον αγρότη που να διαφωνεί με την απόφαση και να κατηγορεί τα μέλη της Πανθεσσαλικής.

Μόνο που αυτή η επιμονή μπορεί και να γελοιοποιήσει κάποιους. Οπως π.χ. τον "Σκάι", η άτυχη παρουσιάστρια του οποίου, στο προχτεσινοβραδινό δελτίο ειδήσεων του σταθμού, την "πάτησε". Θέλησε να "βγάλει" στο τηλέφωνο τον πρόεδρο της κοινότητας Αστρίτσα της Καρδίτσας, για να τον φέρει σε αντιπαράθεση με τον Β. Μπούτα και την Πανθεσσαλική, την οποία θα επιτιμούσε ότι κακώς αποφάσισε την αναστολή της κινητοποίησης κι αυτός ο "αφιλότιμος", άρχισε να επαινεί τους ηγέτες του αγροτικού ξεσηκωμού και να δηλώνει πως όλοι οι αγρότες συμφωνούν με την απόφαση και εμπιστεύονται την Πανθεσσαλική! Αλλαξε δέκα χρώματα, μέσα σε μια στιγμή, η παρουσιάστρια, αλλά τι να κάνει; Απλώς άλλαξε θέμα..

Διότι το πιο σοβαρό και σημαντικό συμπέρασμα της αγροτικής κινητοποίησης, που συγκλόνισε ολόκληρη την Ελλάδα και τρομοκράτησε την κυβέρνηση και τα αφεντικά της στην Ευρώπη, είναι ότι η αγροτιά είναι ενωμένη, καλά οργανωμένη και καθοδηγημένη από τις Συντονιστικές Επιτροπές και δεν επιτρέπει σε κανέναν και τίποτα να τη χωρίσει στον αγώνα της. Οσο πιο γρήγορα το αντιληφθούν αυτό η κυβέρνηση και τα ΜΜΕ, τόσο καλύτερα γι' αυτούς.

Π. Ρ.

...

Θ. Λ.

(29/11/96, ρεπορτάζ από το στήσιμο των μπλόκων)