Στο παρόν σχέδιο νόμου «οριοθετείται» για πρώτη φορά ο όρος «τριτοβάθμια εκπαίδευση». Ορίζεται δηλαδή ότι είναι ο εκπαιδευτικός χώρος που έχει: i) ως προϋπόθεση για την πρόσβαση σε αυτήν, την κατοχή τίτλου σπουδών πλήρους δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ή ισότιμου προς αυτόν και ii) τριετή τουλάχιστον διάρκεια σπουδών στα ιδρύματα του χώρου της. Επίσης αναφέρει ότι «η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση παρέχεται από Ιδρύματα της ανώτατης εκπαίδευσης καθώς και από ανώτερες ή άλλες σχολές».

Η «Τριτοβάθμια Εκπαίδευση» πρωτοεμφανίστηκε επίσημα στον ιδρυτικό νόμο για τα ΤΕΙ (ν.1404/83) χωρίς να διευκρινίζεται πού εκτείνεται ο χώρος της, ποιες άλλες σχολές και ιδρύματα περιλαμβάνει. Η διαφοροποίηση από την κλασική διάκριση του Συντάγματος σε ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και η ασάφεια που περιέβαλε τον όρο «τριτοβάθμια» όλα αυτά τα χρόνια είναι σκόπιμη.

Την τελευταία δεκαετία άρχισαν να κάνουν «χρυσές δουλιές», μια σειρά από τεχνικές επαγγελματικές σχολές. Αρχικά, το δίπλωμα που έδιναν ήταν επιπέδου δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αργότερα όμως, μετά από τη θεσμοθέτηση των ΙΕΚ, οι σπουδές σε όλα αυτά τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια από δίχρονες που ήταν έγιναν τρίχρονες και το πτυχίο τους έγινε ανώτερο της δευτεροβάθμιας. Φυσικά, ο ένας χρόνος σπουδών που προστέθηκε δε συνοδεύτηκε και από κάποια αναβάθμιση του προγράμματος σπουδών. Τα ιδιωτικά ΙΕΚ συνέχισαν να πουλούν την ίδια χαμηλού επιπέδου κατάρτιση, μόνο που την πουλούσαν... πιο ακριβά.

Τα δημόσια και ιδιωτικά ΙΕΚ, μέχρι σήμερα δεν ανήκαν σε εκπαιδευτική βαθμίδα, ήταν απλώς «μεταδευτεροβάθμια» ιδρύματα. Τώρα, όμως, μετά τον ορισμό της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στο νομοσχέδιο για τα ΤΕΙ, μπορούν κάλλιστα να πανηγυρίζουν ότι είναι τριτοβάθμια ιδρύματα!

Επιβεβαιώνεται, λοιπόν, ότι ο όρος τριτοβάθμια εκπαίδευση, στην ουσία περιγράφει μια «μεταδευτεροβάθμια σούπα». Περιλαμβάνει πολλές και διαφορετικές σχολές αμφιβόλου επιπέδου, που στην πλειοψηφία τους πουλούν ακριβά μια φτηνή κατάρτιση. Με το δεδομένο, μάλιστα, ότι όλες οι αποφάσεις που παίρνονται στην ΕΕ και αφορούν τα πανεπιστήμια, χρησιμοποιούν τον όρο «τριτοβάθμια εκπαίδευση», όλα αυτά τα αμφιβόλου ποιότητας και στην πλειοψηφία τους ιδιωτικά ιδρύματα εντάσσονται στις γενικότερες αναδιαρθρώσεις που σχεδιάζονται και συντελούνται. Ταυτόχρονα, ενταγμένα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και υποβαθμιζόμενα, τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, «βράζουνε» κι αυτά στη «σούπα» των πολυκατηγοριοποιημένων πτυχίων χωρίς αντίκρισμα.

Και μέσα από αυτή την πολυδιάσπαση σχολών και πτυχίων, τον κατακερματισμό της γνώσης και την υποβάθμισή της στο επίπεδο της κατάρτισης, επιτυγχάνεται πιο εύκολα ο στόχος ΕΕ - κυβέρνησης για δημιουργία μια στρατιάς φθηνού κι «ευέλικτου» εργατικού δυναμικού, χωρίς δικαιώματα στην υπηρεσία του κεφαλαίου.

Το νομοσχέδιο μιλάει για δυο παράλληλους τομείς στην ανώτατη εκπαίδευση, τον πανεπιστημιακό και τον τεχνολογικό, που «λειτουργούν συμπληρωματικά, με διακριτές φυσιογνωμίες» και ρόλους.

Συγκεκριμένα, μάλιστα, λέει ότι «τα ιδρύματα του πανεπιστημιακού τομέα δίνουν έμφαση στην προαγωγή και ανάπτυξη της επιστήμης, στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και στην υψηλή θεωρητική και ολοκληρωμένη κατάρτιση του επιστημονικού και ακαδημαϊκού δυναμικού της χώρας».

Σχετικά με τα ΤΕΙ αναφέρει ότι «δίνουν έμφαση στην εκπαίδευση στελεχών εφαρμογών υψηλής ποιοτικής στάθμης, τα οποία με τη θεωρητική και εφαρμοσμένη επιστημονική κατάρτισή τους: αποτελούν συνδετικό κρίκο μεταξύ γνώσης και εφαρμογής, αναπτύσσοντας την εφαρμοσμένη διάσταση των επιστημών και των τεχνών στα αντίστοιχα επαγγελματικά πεδία, και μεταφέρουν, χρησιμοποιούν και προάγουν σύγχρονη τεχνολογία, καθώς επίσης και μεθόδους, πρακτικές και τεχνικές στο χώρο των εφαρμογών».

Ολη η φιλοσοφία της ύπαρξης των ΤΕΙ σήμερα, στηρίζεται ακριβώς σ' αυτή την πλαστή διάκριση μεταξύ γνώσης και εφαρμογής. Το παραπάνω απόσπασμα του νομοσχεδίου μάλιστα, μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι ο επιστήμονας - απόφοιτος του πανεπιστημίου κατέχει τη θεωρητική γνώση της επιστήμης του, αλλά δεν μπορεί να την εφαρμόσει. Χρειάζεται, λέει το υπουργείο, ο απόφοιτος του τεχνολογικού τομέα, για να εφαρμόσει την επιστήμη και να τη συνδέσει με τη γνώση, που έχει ο απόφοιτος του πανεπιστημιακού τομέα.

Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι ο διαχωρισμός γνώσης και εφαρμογής, είναι ένα εύρημα αστήρικτο και αντιεπιστημονικό. Η τεχνολογία είναι προϊόν βαθιάς κατάκτησης της γνώσης κι όχι διαχωρισμού από αυτήν. Το αντιεπιστημονικό «εύρημα» κρύβει την πικρή αλήθεια της ουσιαστικής υποβάθμισης των ΤΕΙ. Και η αλήθεια αυτή, ερμηνεύοντας τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου, όπως εκφράζεται από το παραπάνω απόσπασμα, είναι η εξής: ο απόφοιτος του πανεπιστημίου έχει την επιστημονική γνώση και τη δυνατότητα της εφαρμογής, ενώ ο απόφοιτος του ΤΕΙ έχει μόνο τη γνώση της εφαρμογής χωρίς την ουσιαστική θεωρητική γνώση της επιστήμης.

Με άλλα λόγια, είναι σα να παραδέχεται το υπουργείο ότι οι σπουδές στα ΤΕΙ προσφέρουν απλώς κατάρτιση. Ομως, χωρίς την ουσιαστική θεωρητική γνώση πάνω στην επιστήμη και την εξέλιξή της, η κατάρτιση και οι μέθοδοι εφαρμογής καθίστανται εφήμερες και γρήγορα αναλώσιμες.

Η κυβέρνηση σπεύδει να υλοποιήσει τις κατευθύνσεις της ΕΕ για την παιδεία που έχει συνυπογράψει, υποβαθμίζοντας την ανώτατη εκπαίδευση και προσαρμόζοντας ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα στις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου. Ομως αυτό δεν είναι μονόδρομος. Πολύ δε περισσότερο που οι παραπάνω κατευθύνσεις δε συμβαδίζουν με τις πραγματικές σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας για υψηλού επιπέδου εκπαίδευση και τις τεράστιες δυνατότητες που δίνει σήμερα η επιστήμη, αν εφαρμοστεί προς όφελος του λαού και της κοινωνίας, κι όχι προς όφελος του κέρδους.

Απέναντι σ' αυτά, το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι η ουσιαστική διεύρυνση της ανώτατης εκπαίδευσης αποτελεί «ανάγκη και δυνατότητα της εποχής και της κοινωνίας». Μιλώντας όμως για ανώτατη εκπαίδευση, το ΚΚΕ δεν εννοεί τη στενή κατάρτιση με ταμπέλα «ανώτατης», που φιλοδοξεί η κυβέρνηση να δίνουν τα ιδρύματα. Αντίθετα, μιλάει για ιδρύματα που θα βγάζουν επιστήμονες με επάρκεια στον τομέα τους και δυνατότητα για ολοκληρωμένη άσκηση του επαγγέλματός τους. Αποφοίτους που θα έχουν βαθιά γνώση της επιστήμης τους, των βασικών αρχών της εξέλιξής της, της σύνδεσής της με τις υπόλοιπες επιστήμες.

Σ' αυτή την κατεύθυνση δεν έχει θέση ο πλαστός και επιστημονικά λαθεμένος διαχωρισμός της γνώσης - εφαρμογής, αφού ο λεγόμενος τεχνολογικός τομέας και οι «επιστήμονες εφαρμογής» δεν αποτελούν ανάγκη της κοινωνίας ή των επιστημών, αλλά ανάγκη του κεφαλαίου. Είναι απαραίτητο λοιπόν να πάψει ο αναχρονιστικός διαχωρισμός σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Είναι ρεαλιστική και αναγκαία η πάλη για την εφαρμογή της Ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης. Με μια τέτοια προοπτική θα ενταχθούν και ΤΕΙ στην ανώτατη εκπαίδευση. Θα γίνουν δηλαδή πανεπιστήμια κι όλα τα πανεπιστήμια θα είναι ισότιμα.

Η ένταξη όμως των ΤΕΙ θα γίνει μέσα από μια διαδικασία καθορισμού των επιστημονικών αντικειμένων, ώστε να ανταποκρίνονται πραγματικά στο χαρακτηρισμό «επιστημονικά», να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κοινωνίας, της παραγωγής, της επιστημονικής εξέλιξης και να μην υπάρχουν αλληλοκαλύψεις, όπως αυτές που παρατηρούνται σήμερα σε ΑΕΙ και ΤΕΙ (π.χ. τμήμα Νοσηλευτικής στα ΤΕΙ και παράλληλα τμήμα Νοσηλευτικής και στο Πανεπιστήμιο). Μια διαδικασία που απαραίτητα θα περιλαμβάνει ουσιαστική αναβάθμιση των προγραμμάτων σπουδών, αναβάθμιση του εκπαιδευτικού προσωπικού και της υποδομής τους.

Βασικά χαρακτηριστικά της ανώτατης εκπαίδευσης είναι η ολόπλευρη γνώση και η έρευνα. Δεν μπορούν, λοιπόν, να εννοηθούν πανεπιστήμια στο πλαίσιο της Ενιαίας Ανώτατης Εκπαίδευσης, που δε θα προωθούν την έρευνα από το προπτυχιακό ακόμα επίπεδο. Η δυνατότητα εφαρμογής των όποιων θεωρητικών επιστημονικών γνώσεων πρέπει να δίνεται στους φοιτητές στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής διαδικασίας των ιδρυμάτων από τα πρώτα κιόλας χρόνια φοίτησής τους.

Μιλώντας πάλι για ολόπλευρη γνώση και ολοκληρωμένους επιστήμονες, δε νοείται να απουσιάζει η επιστημονική ειδίκευση από τον προπτυχιακό κύκλο. Γιατί η επιστημονική γνώση ολοκληρώνεται και αφομοιώνεται μόνο όταν από το σύνολο της επιστήμης, ο επιστήμονας ειδικευτεί σε ένα μέρος της, ενώ μ' αυτό τον τρόπο θα συνδέεται το πτυχίο με το επάγγελμα. Από τα παραπάνω συνάγεται ότι τα μεταπτυχιακά δεν μπορεί να είναι διασπασμένα, αλλά χρειάζεται να διασφαλίζεται ο ενιαίος χαρακτήρας τους και να οδηγούν απευθείας σε διδακτορικό.

Και φυσικά, η πρόταση του ΚΚΕ για Ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση αναφέρεται σε ένα δημόσιο και δωρεάν σύστημα ανώτατης εκπαίδευσης.

ΚΕΙΜΕΝΑ: Γιάννα ΣΤΡΕΒΙΝΑ