Ο Γιώργος Βαλέτας. Σκίτσο του Αντώνη Πρωτοπάτση (επίσης ΕΑΜίτη εικαστικού καλλιτέχνη)

Στα τέλη Ιούλη θα γίνει πολιτιστική εκδήλωση με την απονομή επάθλων του Παλλεσβιακού Λογοτεχνικού Διαγωνισμού στους μαθητές και νέους του νησιού από δέκα έως είκοσι χρόνων και περιλαμβάνει ποίηση και διήγημα.

Ο Γ. Βαλέτας άφησε ένα πολύ ενδιαφέρον και ιστορικό υλικό για το μουσείο, καθώς και πολλά βιβλία, που θα έχουν την ευκαιρία να μελετήσουν οι νέοι. Εξάλλου, υπάρχουν και πολλά στοιχεία (εφημερίδες, περιοδικά, χειρόγραφα) από την Εθνική Αντίσταση στη Λέσβο. Στην προσπάθεια συμβάλλουν το Μουσείο Βαλέτα, το λογοτεχνικό περιοδικό «Αιολικά Γράμματα», που διευθύνει ο γιος του Κώστας Βαλέτας και ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Λέσβου.

Ο μελετητής κι εκδότης νεοελληνικών έργων, Γ. Βαλέτας, είχε γεννηθεί το 1907 στη λεσβιακή Αργενο και πέθανε στην Αθήνα το 1989. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κι εργάστηκε για πολλά χρόνια στη Μέση Εκπαίδευση. Συνεργάστηκε στην εγκυκλοπαίδεια του «Πυρσού», γράφοντας λήμματα για πρόσωπα και πράγματα της νεότερης γραμματείας μας. Το 1938 η μεγάλη μελέτη του για τη ζωή και το έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών. Στην Κατοχή εντάχθηκε στο ΕΑΜ Λογοτεχνών. Μετά τον πόλεμο στράφηκε στις εκδόσεις παλαιών κειμένων, όπως: «Το χρονικό του Γαλαξιδιού» (1944), «Ελληνική Νομαρχία» (1949), «Λόγοι πατριωτικοί του πατριάρχη Σαμουήλ Χαντζερή» (1948), η τρίτομη «Ανθολογία της δημοτικής πεζογραφίας» (1947-1949), έκδοση ενδιαφέρουσα για την εποχή της.

Κύρια κι εντυπωσιακότερη δραστηριότητα του Βαλέτα είναι μια σειρά τόμων με το γενικό τίτλο «Νεοελληνική Βιβλιοθήκη», όπου παρουσιάστηκαν τα «Απαντα» πολλών Νεοελλήνων συγγραφέων. Αρκετοί από τους τόμους αυτούς συγκεντρώνουν το σκόρπιο και δυσεύρετο έργο ποιητών και πεζογράφων μας, που δεν είναι προσιτό από άλλες εκδόσεις. Η συγκέντρωση κι αναδημοσίευσή τους συνοδεύεται από σχετικές μελέτες, σχόλια και συχνά βιβλιογραφίες των συγγραφέων. Εχουν κυκλοφορήσει τα «Απαντα» των: Ιάκωβου Πολυλά (1825-'96), λόγιος από την Κέρκυρα, μεταφραστής, πολιτικός και πρωτοπόρος του δημοτικισμού (1950). Ιωάννη Γρυπάρη (1870-1942), ποιητής, μεταφραστής και φιλόλογος από τη Σίφνο (1952). Αργύρη Εφταλιώτη (1849-1923), ψευδώνυμο του Κλεάνθη Μιχαηλίδη, από τη Λέσβο (Μήθυμνα), ποιητή και πεζογράφου, από τους πρωτοπόρους του δημοτικισμού (1952, τόμοι 3). Γεώργιου Τερτσέτη (1800-'74), λόγιος και δικαστικός από τη Ζάκυνθο, αρνήθηκε να καταδικάσει τον Κολοκοτρώνη (1953-1954, τόμ. 3). Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη (1851-1911), πεζογράφος από τη Σκιάθο, από τους σημαντικότερους (1954-1955, τόμ. 6). Λάμπρου Πορφύρα (1879-1932), ψευδώνυμο του Δημητρίου Σύψωμου, λυρικού ποιητή από τη Χίο (1956). Κώστα Κρυστάλλη (1868-'94), ποιητής και πεζογράφος από την Ηπειρο (1959, τόμ. 2). Αριστοτέλη Βαλαωρίτη (1824-'79), επικός λυρικός ποιητής και πολιτικός από τη Λευκάδα, εμπνεόμενος κύρια από την Επανάσταση του 1821 (1961, τόμ. 2). Δημητρίου Αινιάνου (1800-1881) από το Μαυρίλο Τυμφρηστού, ασχολήθηκε με ιστορικά θέματα σχετικά με την Ελληνική Επανάσταση (1962). Αδαμάντιου Κοραή (1748-1833), φιλόλογος και γιατρός από τη Σμύρνη, χιακής καταγωγής, κορυφαίος διδάσκαλος του Γένους, πρωτεργάτης του νεοελληνικού Διαφωτισμού (1964-1965, τόμ. 4). Μιλτιάδη Μαλακάση (1869-1943), λυρικός ποιητής από το Μεσολόγγι (1964, τόμ. 2). Νικόλαου Κονεμένου (1832-1907), από την Πρέβεζα, λόγιος και ποιητής, γλωσσικός και κοινωνικός πρωτοπόρος του 19ου αιώνα (1965). Σπήλιου Πασαγιάννη (1874-1910), ποιητής και πεζογράφος από τη Μάνη (1965). Γεωργίου Σουρή (1853-1919), σατιρικός ποιητής από τη Σύρο (1966-1967, τόμ. 5). Παύλου Νιρβάνα (1866-1937), ψευδώνυμο του Πέτρου Αποστολίδη, λογοτέχνης από τη Ρωσία, ακαδημαϊκός (1968, τόμ. 5). Ιωάννη Πολέμη (1862-1924), ποιητής και θεατρικός συγγραφέας από την Αθήνα (1970, τόμ. 2). Αθανάσιου Χριστόπουλου (1772-1847), ποιητής και νομομαθής από την Καστοριά, από τους προδρόμους του δημοτικισμού (1969). Γιάννη Καμπύση (1872-1901), θεατρικός συγγραφέας και ποιητής, πεζογράφος από την Κορώνη (1972). Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865-1922), πεζογράφος από την Ηλεία, βασικός εκπρόσωπος του ηθογραφικού διηγήματος (1973, τόμ. 5).

Από τις φιλολογικές εργασίες του Βαλέτα ξεχωρίζουν: «Της Ρωμιοσύνης» (1977, συλλογή δοκιμίων), «Νεόφυτος Ροδινός. Κυπριακή δημοτική πεζογραφία» (1979). «Η γενιά του 1880» (1981), «Βενιαμικά» (1982), «Το ελληνικό διήγημα» (1983). Εχει εκδώσει, επίσης, μια επίτομη ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας (1966) και από το 1971 το διμηνιαίο λογοτεχνικό περιοδικό «Αιολικά Γράμματα». Ιδρυσε ακόμα και διεύθυνε το Γραμματολογικό Κέντρο Νέου Ελληνισμού, καθώς και τη Φιλολογική Στέγη Εφταλιώτη (1961), το Μουσείο Εφταλιώτη, την Εταιρεία Αιολικών Μελετών. Με δικές του ενέργειες γινόταν η χρονιάτικη οργάνωση του Συμποσίου Αιγαίου. Σημαντική κι αξιόλογη χαρακτηρίζεται η δραστηριότητα του Γ. Βαλέτα στο χώρο της μελέτης της νεότερης λογοτεχνίας μας.