Τα χαρακτηριστικά του νομοσχεδίου για το θεσμικό πλαίσιο της έρευνας και της τεχνολογίας αναπαράγει και ενισχύει ένα συγκεντρωτικό καθεστώς, που αναβαθμίζει τον, ήδη, κατοχυρωμένο ρόλο των επιχειρηματιών, τόνισε η Αλέκα Παπαρήγα, ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, κατά τη διάρκεια της χτεσινής της περιοδείας στον «Δημόκριτο». Την ίδια περίπου στιγμή, η κυβέρνηση κατέθετε το σχέδιο νόμου, το οποίο έχει σκοπό την παραγωγή έρευνας για την αγορά.

Η Αλέκα Παπαρήγα ξεκίνησε την ομιλία της στους εργαζόμενους στο Εθνικό Κέντρο Ερευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», υπογραμμίζοντας: «Θέλω να ξεκινήσω απ' αυτό που, εμείς, λέμε το "ψητό" που σας αφορά και εμάς σαν κόμμα μας απασχολεί πάρα πολύ. Είναι το νομοσχέδιο για την έρευνα. Καταρχήν, μια τοποθέτηση που κάνουμε είναι ότι είναι αναμενόμενο το σχέδιο νόμου που έρχεται. Κινείται στην όλη φιλοσοφία του προηγούμενου, που είχε έρθει το 2001, τότε που έγιναν ορισμένες αλλαγές που δεν είχαν ωριμάσει να γίνουν, δεν είχε ολοκληρωθεί η απελευθέρωση αγοράς, οι γενικευμένες ιδιωτικοποιήσεις, η ελευθερία κίνησης εμπορευμάτων, εργατικού δυναμικού και τα λοιπά».

Επισήμανε πως «τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του νόμου τα αναπαράγει και τα ενισχύει και κάνει μια προσπάθεια, απ' ό,τι φαίνεται, να διαμορφώσει ένα πιο συγκεντρωτικό καθεστώς ελέγχου της έρευνας, αλλά με αναβαθμισμένο και πιο κατοχυρωμένο το ρόλο των επιχειρηματιών. Δημιουργείται ένα πολυδαίδαλο σύστημα απ' την κορυφή του, οργάνων και παραοργάνων, επιτροπών και επιτροπάτων, όπου συμμετέχουν αποφασιστικά οι εκπρόσωποι των επιχειρηματιών. Είναι πολυπλόκαμο σύστημα, λογική του οποίου είναι η παραγωγή έρευνας για την αγορά».

Η ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ τόνισε ότι «όλη η συζήτηση και το θεματολόγιο της βασικής έρευνας είναι προσανατολισμένα στις ανάγκες της αγοράς. Η πληροφορική και οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια, είναι το άλφα και το ωμέγα σε κάθε έρευνα. Ως κόμμα δεν υποτιμούμε αυτούς τους τομείς. Υπενθυμίζουμε, άλλωστε, απ' την ιστορία της Σοβιετικής Ενωσης, αυτό που έλεγε ο Λένιν: Εξηλεκτρισμός συν η εξουσία στα σοβιέτ ίσον σοσιαλισμός. Βασική έρευνα όμως δεν μπορεί να είναι μόνο αυτοί οι τομείς.

Υπάρχουν τεράστια θέματα σήμερα στην Ελλάδα στους τομείς υγείας, υγιεινής και ασφάλειας, επαγγελματικών ασθενειών, αντισεισμικής θωράκισης, νερού, θέματα κοινωνικού χαρακτήρα, ανθρωπιστικού. Εμείς καταλαβαίνουμε πως υπάρχει έρευνα μόνο και μόνο για να την πάρουν οι επιχειρηματίες, καθαρά πράγματα. Είτε ως κρατική έρευνα να πουληθεί στους επιχειρηματίες, είτε με κρατικά λεφτά να παίρνουν χρήματα οι επιχειρηματίες. Δεν μπορεί να απουσιάζει όλο το φάσμα των ανθρώπινων αναγκών και ενδιαφερόντων. Χωρίς πετρέλαιο ή άλλες πηγές ενέργειας, δεν μπορούμε να ζήσουμε. Αλλά εδώ είναι, πια, μια επιλογή με άλλους στόχους».

Στη συνέχεια, επισήμανε ότι «το εθνικό πρόγραμμα ερευνών όχι μόνο δεν αναβαθμίζεται αλλά εμπορευματοποιείται περισσότερο, ρυθμίζεται απ' τους νόμους της αγοράς. Μέσα σε αυτά τα όργανα που φτιάχνουν μπαίνουν πολλοί διοικητικοί υπάλληλοι, γιατί όταν φτιάξεις τέτοια όργανα θα φτιάξεις και πολλούς διοικητικούς υπαλλήλους και κάποιους ειδικούς ερευνητές. Θα συμφωνήσω με τον όρο που έδωσε το Τμήμα Παιδείας πως φτιάχνουνε και πραιτοριανούς σε αυτούς τους χώρους».

Και συμπλήρωσε: «Υποτίθεται ότι συντονίζει η κυβέρνηση όλα τα ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και λοιπά. Κατά τη γνώμη μας, έτσι όπως οδηγούνται τα πράγματα αντικειμενικά - διατηρώντας και ένα μέρος της έρευνας στα πανεπιστήμια, διατηρώντας και ένα μέρος στο «Δημόκριτο» - τα συντονίζει όλα με τους νόμους και τις απαιτήσεις των επιχειρηματιών. Δεν καταργεί αλλά κάνει αυτό το πράγμα. Και το κυριότερο, διατηρεί και επαυξάνει αυτό που είχε ο προηγούμενος νόμος, δηλαδή:

Για να κάνεις μια έρευνα πρέπει να έχεις, να βρεις τα χρήματα και οι ερευνητές γίνονται επιχειρηματίες, πρέπει να λειτουργούν ως επιχειρηματίες. Δεν είναι ο ρόλος του ερευνητή να βρίσκει το «έσοδο». Χρειάζεται ένα εθνικό πρόγραμμα ερευνών που πατάει σε ανάγκες και που χρηματοδοτείται. Δεν μπορεί οι ερευνητές να γίνουν μάνατζερ, άλλο ερευνητής και άλλο μάνατζερ, δεν μπορεί να βρίσκει τα λεφτά και την αξιοποίηση».

«Αναδεικνύεται ακόμα περισσότερο», υπογράμμισε η Αλέκα Παπαρήγα, «αυτό που λέμε η αξιολόγηση της έρευνας. Οταν οργανώσεις την έρευνα με όρους αγοράς, δηλαδή, πουλάω το αποτέλεσμα και μάλιστα πρέπει να έχω άμεσο αποτέλεσμα, η έρευνα να μου φέρνει άμεσο αποτέλεσμα, να μπορεί να πουληθεί, να φτιάχνει κεφάλαιο, κέρδη και τα λοιπά. Βέβαια, η έρευνα δεν μπαίνει και σε ένα αυστηρό χρονικό διάστημα, η έρευνα μπορεί και να κρατήσει πολύ χρόνο ή μπορεί να βρεθεί κάτι καινούριο που να χρειάζεται η εξοικείωση ενός κόσμου για να το αξιοποιήσει».

Πρόσθεσε ότι «η αξιολόγηση είναι με κριτήρια αγοράς, επομένως δεν αξιολογείται το επιστημονικό έργο εάν προσφέρει στη βελτίωση της ζωής του λαού ή στην αντιμετώπιση προβλημάτων που έχει η χώρα, αλλά είναι ανάλογα με το ποιος ελκύεται να επενδύσει σε αυτό το προϊόν. Μπορεί να υπάρχει, για παράδειγμα, έρευνα πολύ καλή που να μην έχει ενδιαφέρον ένας επιχειρηματίας να επενδύσει. Οι επιχειρηματίες επενδύουν με τα δικά τους κριτήρια».

Επομένως, «όλο αυτό το σύστημα της αξιολόγησης θα οξύνει το πρόβλημα και του χαρακτήρα και του πεδίου και του προσανατολισμού της έρευνας, παρά θα αντιμετωπίσει ζητήματα. Στην ουσία, αυτό το νομοσχέδιο είναι στο πνεύμα των αποφάσεων της Λισαβόνας του 2000, που λέει ότι πρέπει να ανεβάσουμε την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, δηλαδή οι επιχειρήσεις που είναι στο ελληνικό έδαφος να μπορέσουν να πάρουν μέρος στον ανταγωνισμό, τουλάχιστον στο πεδίο της ΝΑ Ευρώπης, ακόμα και παγκόσμια και να επιβιώσουν συγκεκριμένες επιχειρήσεις. Δεν είναι της ελληνικής οικονομίας ως σύνολο, είναι επιχειρήσεων».

Οπως σημείωσε, «τα πράγματα θα είναι πολύ άσχημα και χρειάζεται αντίσταση των ερευνητών και των επιστημόνων γιατί, δυστυχώς, δεν είναι ζητήματα που μπορεί να γίνουν κατανοητά, απ' το σύνολο των εργαζομένων, αφού οι εργαζόμενοι κρατιούνται μακριά απ' την επιστήμη και την έρευνα». «Διαβλέπουμε αντικειμενικά» - συνέχισε - «ότι ο "Δημόκριτος", αφού μπαίνει στους νόμους της αγοράς, θα υποβαθμιστεί ακόμα περισσότερο. Θα μπει στους νόμους της αγοράς και θα λέει τόσα χρήματα έχω τόση έρευνα κάνουμε. Υπάρχουν τα λεγόμενα κοινοτικά προγράμματα ως ποσά, απ' τη στιγμή που διατίθενται εμείς δε λέμε να μην παρθούν, άλλωστε εάν δεν παρθούν κάποιοι άλλοι θα τα φάνε. Υπάρχει, όμως, ένα ζήτημα. Σου καθορίζουν και σου λένε τι θα ερευνήσεις».

Μετά την ομιλία της Αλέκας Παπαρήγα ακολούθησε πλούσια συζήτηση, όπου συμμετείχαν οι εκπρόσωποι των τεσσάρων συλλόγων εργαζομένων στον «Δημόκριτο». Πρώτος το λόγο πήρε ο Κώστας Τουρναβίτης, εκπρόσωπος των εργαζομένων και σημείωσε ότι αυτό που ενδιαφέρει είναι «τι κατεύθυνση δίνουν στα ερευνητικά κέντρα και στο δικό μας κέντρο οι κυβερνώντες». «Αυτό που οσμιζόμαστε», επισήμανε, «είναι πως πάμε σε μια κατεύθυνση που όλα θα πουληθούν στον ιδιωτικό τομέα». Στη συνέχεια μίλησε ο Νίκος Ζαχαριάς, εκπρόσωπος των συνεργαζομένων ερευνητών, αναφέροντας πως ο «Δημόκριτος» έχει μέσο όρο ηλικίας στους ερευνητές τα 54 χρόνια. Εκτίμησε πως «απ' τα σημαντικότερα ζητήματα που αντιμετωπίζει είναι η προκήρυξη νέων ερευνητικών θέσεων».

Ο Δημήτρης Ταμπακόπουλος, εκπρόσωπος των μεταπτυχιακών υπότροφων, τόνισε πως το βασικό πρόβλημα των φοιτητών είναι η χαμηλή υποτροφία των 480 ευρώ, παρά τη σημαντική δουλιά που κάνουν. Τα χρήματα αυτά, είπε, ίσα - ίσα φτάνουν για τα πολύ βασικά και περιέγραψε: Εάν κάποιος δε μένει με τους γονείς του αποκλείεται να τα βγάλει πέρα. Το σημαντικότερο ζήτημα, κατά τον Βασίλη Κυλίκογλου, εκπρόσωπο των ερευνητών, «είναι η έλλειψη της κρατικής χρηματοδότησης». Αυτό, πρόσθεσε, έχει αποτέλεσμα οι έρευνές μας να είναι σα λάστιχο, μια από δω, μια από κει, να μην μπορεί να χαραχτεί ερευνητική πολιτική. Και συμπλήρωσε ότι δεν μπορεί κανείς να χαράξει ερευνητική πολιτική εάν δεν έχει έναν σταθερό αριθμό προκηρύξεων κάθε χρόνο.

Μετά τους εκπροσώπους, μίλησαν και πολλοί εργαζόμενοι που εξέφρασαν την ανησυχία τους για την έρευνα, ενώ εξέθεσαν τα προβλήματά τους. Ακολούθησε μια μικρή παρέμβαση της Αλέκας Παπαρήγα, ενώ τη συζήτησε έκλεισε η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος ΚΕ και υπεύθυνη του Τμήματος Παιδείας, η οποία τόνισε ότι η μείωση του τακτικού προσωπικού των ερευνητών και η παράλληλη αύξηση των συμβασιούχων οφείλεται στον τρόπο που σχεδιάζεται η έρευνα. Επισήμανε, δε, πως «η έρευνα σχεδιάζεται με βάση τις τρέχουσες και εφήμερες ανάγκες της αγοράς, ανάλογα με τις ανισορροπίες της. Βλέπουν, δηλαδή, τα μονοπώλια πως κάπου έχει ψωμί και με βάση αυτά καθορίζονται και οι κατευθύνσεις της έρευνας».