«Για έναν πραγματικό επαναστάτη ο πιο μεγάλος κίνδυνος -ίσως και ο μοναδικός κίνδυνος- είναι να υπερβάλλει την επαναστατικότητα, να ξεχνά τα όρια και τους όρους για μια κατάλληλη και επιτυχημένη εφαρμογή των επαναστατικών μεθόδων» (Απαντα Λένιν τ. 44).

1. Η συνεχιζόμενη καπιταλιστική κρίση αποκάλυψε τις βαθιές ασυμφιλίωτες αντιθέσεις του συστήματος, τα όριά του αλλά και την ανάγκη επαναστατικής ανατροπής του στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού - κομμουνισμού. Ταυτόχρονα, φανέρωσε βασικές αδυναμίες του λαϊκού κινήματος αλλά και την πραγματική κατάσταση του κόμματος. Χρέος είναι να εκτιμήσουμε σωστά (και όχι με βάση τις επιθυμίες μας) την υπάρχουσα κατάσταση και να χαράξουμε το δρόμο μας τόσο για το σήμερα, όσο και για το πολυπόθητο σοσιαλιστικό αύριο. Δρόμος μακρύς, δύσκολος και κυρίως όχι ευθύγραμμος!

2. Η σωστή από μέρους μας γενική εκτίμηση του χαρακτήρα της καπιταλιστικής κρίσης δε σημαίνει ότι συνδυάστηκε με την πρόβλεψη του βάθους - έντασης - διάρκειας και κυρίως των βαθιών επιπτώσεων που αυτή είχε - έχει τόσο στο λαό, όσο και στο πολιτικό εποικοδόμημα. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη καπιταλιστική κρίση που γνώρισε η χώρα στη σύγχρονη ιστορία της, που είχε αποτέλεσμα να αφαιρεθούν στο σύνολό τους σχεδόν όσα το εργατικό - λαϊκό κίνημα είχε κατακτήσει από τις αρχές του 20^ού αιώνα με το ό,τι σημαίνει αυτό και σε επίπεδο κοινωνικής συνείδησης. Στο πολιτικό εποικοδόμημα είχαμε τους σοβαρότερους τριγμούς τουλάχιστον μετά το '74. Στα λόγια μιλούσαμε σωστά για σύνδεση οικονομίας - πολιτικής, στην πράξη δεν προβλέψαμε μια σειρά γεγονότα όπως την εκλογική συντριβή του δικομματισμού, την άνοδο Χρυσής Αυγής, την μετατροπή του «θνησιγενούς» εκλογικά οπορτουνιστικού-σοσιαλδημοκρατικού κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση. Ταυτόχρονα, δεν προβλέψαμε «τα του οίκου μας, όχι μόνο για τη πιθανότητα να πέφτουμε(!) εκλογικά σε τέτοιες περιόδους αλλά και σε ζητήματα όπως π.χ. τα οικονομικά μας. Αιτίες: Θεωρητική ανεπάρκεια, εφησυχασμός, λαθεμένες αντιλήψεις που τα τελευταία χρόνια εμφανίστηκαν στο όνομα του παραπέρα «εμπλουτισμό της πολιτικής μας».

3. Η κρίση επιδρά αντιφατικά στις συνειδήσεις. Διάθεση αποστροφής και τιμωρίας για τους υπεύθυνους από τη μια και ανησυχίας και φόβου για το μέλλον από την άλλη. Οι θέσεις δεν απαντούν ολοκληρωμένα - πειστικά (στο πώς και στα γιατί) δουλέψαμε σε συνθήκες καπιταλιστικής κρίσης. Στο πώς, αφ' ενός, αποκρούσαμε τα νέα προβλήματα - δυσκολίες που δημιουργήθηκαν στον «υποκειμενικό παράγοντα» και, αφ' ετέρου, στο πώς αξιοποιήσαμε τις νέες δυνατότητες που δημιουργήθηκαν στην ωρίμανσή του. Ο απολογισμός του κόμματος θα έπρεπε να ήταν ξεκάθαρος ποσοτικά και ποιοτικά σε συγκεκριμένους δείκτες όπως: Οργανωμένη δύναμη, πορεία οικονομικών, κυκλοφορία εντύπων, αποτελέσματα παρέμβασης στο λαϊκό κίνημα και πρώτιστα στο εργατικό (π.χ. αλλαγή συσχετισμών, βαθμός οργάνωσης - μαζικότητας κ.ά.) παρέμβαση στη νεολαία (αισθητή η απουσία του νεολαιίστικου κινήματος, συνεχιζόμενα χαμηλά τα ποσοστά μας σε ΑΕΙ-ΤΕΙ κ.ά.) εκλογικά ποσοστά κ.ά. Τα πράγματα με βάση τους δείκτες αυτούς δεν είναι ευχάριστα. Δεν αξιοποιήσαμε τις δυνατότητες που υπήρχαν -με βάση και τις κατευθύνσεις του προγράμματος του 15^ου- ώστε να ηγηθούμε του λαϊκού κινήματος, ενώ υπήρχε στασιμότητα ή υποχώρηση σε μια σειρά τομείς.

Δουλέψαμε με αυτοθυσία, όμως δεν αρκούσε μόνο αυτό. Δεν αρκεί η επίκληση της ανάγκης σοσιαλιστικής επανάστασης για να μας φέρει πιο κοντά σ' αυτήν. Η «βέργα συχνά στράβωσε ανάποδα» και η στρατηγική ταυτίστηκε με την τακτική ή μετατράπηκε σε τέτοια. «Μπερδέψαμε» συχνά το σήμερα με το αύριο, δεν προβάλλαμε τη διαλεκτική τους σύνδεση, δε δείξαμε το δρόμο όχι απλά του τι σημαίνει σοσιαλισμός (απαραίτητο), αλλά πώς θα πάμε σ' αυτόν. Στην προσπάθεια να μη δουλεύουμε «μεροδούλι - μεροφάι» αλλά με βάση το πρόγραμμα, φτάσαμε συχνά στην πράξη στο άλλο άκρο να προβάλουμε -περιγράφοντας μάλιστα και αναλυτικά (όπως κάνουν τώρα οι Θέσεις)- στους σημερινούς πεινασμένους, «φαγητά για τις κουζίνες του μέλλοντος». Αν θέλουμε να είμαστε πραγματική επαναστατική πρωτοπορία το σταθερό μας μέτωπο ενάντια στη διαχείριση του συστήματος (π.χ «κυβερνητισμός» - δεξιός οπορτουνισμός) θα πρέπει να συνδυάζεται και με το μέτωπο ενάντια στον κίνδυνο του αριστερισμού - σεχταρισμού στο όνομα της «επαναστατικής καθαρότητας».

4. Να απαλλαγούμε από θεωρητικές απλουστεύσεις ή παρεκκλίσεις πάνω στις οποίες στηρίζονται αλλαγές σε πρόγραμμα και καταστατικό.

α. Χρειάζεται να απαντηθεί πειστικά αλλά και απολογιστικά η εγκατάλειψη του ΑΑΔΜ που η δημιουργία προϋποθέσεων για τη συγκρότησή του ήταν άμεσος πολιτικός μας στόχος σε όλα τα προηγούμενα συνέδρια. Ηταν σωστή επιλογή και δεν εφαρμόστηκε σωστά ή από τη σύλληψή της ήταν λάθος; Δε βοηθούσαμε μ' αυτόν τον τρόπο την ωρίμανση του «υποκειμενικού παράγοντα» και «βρήκαμε» άλλον «σίγουρο» τρόπο; Ηταν σωστή η γενικευμένη πολιτική συνεργασία με το ΔΗΚΚΙ-ΚΟΜ. ΑΝΑΝΕΩΣΗ πριν λίγα χρόνια ενώ τώρα ακόμη και στο μέλλον αποκλείουμε συνεργασία με κόμματα ακόμη και με «κομμουνιστικές αναφορές»; Πότε είχαμε επιτέλους δίκιο;

β. Μία εμφανιζόμενη θεωρητική απλούστευση είναι η εξίσωση «καπιταλιστική κρίση = πόλεμος = επαναστατική κατάσταση = σοσιαλιστική επανάσταση», άρα πολύπλευρη προετοιμασία του κόμματος και συνολικά του υποκειμενικού παράγοντα γι' αυτό. Στην κοινωνική εξέλιξη δεν υπάρχουν «καθαρές» - «γραμμικά ευθύγραμμες» καταστάσεις, ούτε και «καθαρές επαναστάσεις». Ολοι θα θέλαμε να ήμασταν σε «προεπαναστατική περίοδο». Ομως δεν είμαστε...

γ. Οι σημερινές αστήρικτες ιδεολογικά - επιστημονικά, αλλαγές στην εκτίμηση για τη θέση της χώρας μας στο ιμπεριαλιστικό σύστημα («ανισότιμη αλληλεξάρτηση») έδωσαν στην πράξη χώρο το διάστημα αυτό να εκφράσουν τα συναισθήματα του ελληνικού λαού για τα νέα ιμπεριαλιστικά δεσμά και κόμματα όπως Χρυσή Αυγή και «Ανεξάρτητοι Ελληνες». Το ΚΚΕ σταθερά (εκτός από το 8^ο) συνέδεε το ζήτημα της εξάρτησης με τον αντιιμπεριαλιστικό αγώνα (ως άρση της κυρίαρχης αντίθεσης) και συνολικά με την πάλη για σοσιαλισμό (ως άρση της βασικής αντίθεσης εργασίας-κεφαλαίου). Η κρίση εξαιτίας των πολύχρονων δεσμών της εξάρτησης είχε πολλαπλάσιες συνέπειες για το λαό μας και ταυτόχρονα χάλκεψε και νέα δεσμά. Μήπως ο φόβος για να μην καλέσουμε την εργατική τάξη να παλέψει «κάτω από ξένες σημαίες» είχε πρακτικά το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα;

Γ. Γιατί οι αναφορές για τη στάση μας σε ενδεχόμενο ιμπεριαλιστικό πόλεμο; Αλλάζει κάτι σε σχέση με το παρελθόν; Διαχρονικά το κόμμα είχε στην πράξη ξεκάθαρη θέση και δράση. Και στην ιμπεριαλιστική εκστρατεία στη Μικρά Ασία και στην Κατοχή και πρόσφατα στον πόλεμο στη Γιουγκοσλαβία. Επομένως;

5. Βρισκόμαστε σε κρίσιμη καμπή. Οι ηρωικές παραδόσεις (το ΚΚΕ υπήρχε και πριν το 18^ο...) του παρελθόντος έχουν ξεθωριάσει στα μάτια των πολλών, οι δεσμοί μας με τον κόσμο έχουν αδυνατίσει επικίνδυνα. Θα πρέπει να ξαναπιάσουμε το νήμα οργανωτικά-ιδεολογικά, χωρίς «επαναστατική λογοκοπία». Η εμπειρία από τα πρώτα χρόνια μετά το 13^ο είναι χρήσιμος οδηγός!