Eurokinissi

Από την κινητοποίηση φοιτητικών και σπουδαστικών συλλόγων τη μέρα ψήφισης του νομοσχεδίου

Και η τοποθέτηση του Κυρ. Μητσοτάκη φαίνεται πως είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις προθέσεις της κυβέρνησης, πράγμα που φάνηκε από τη συζήτηση στη Βουλή, αλλά επιπλέον αποτυπώνεται ανάγλυφα από τις μελέτες σκοπιμότητας και βιωσιμότητας για το νέο ίδρυμα, τις οποίες έδωσε το υπουργείο Παιδείας στους βουλευτές με το νομοσχέδιο. Πρόκειται για μία μελέτη επιπτώσεων του ίδιου του υπουργείου Παιδείας από το Δεκέμβρη του 2017 και για μια αντίστοιχη έκθεση του Πανεπιστημίου Αθήνας (ΕΚΠΑ) που συντάχθηκε το Γενάρη του 2018.

Εχει αξία να σταθούμε πιο αναλυτικά σε αυτές τις δύο εκθέσεις, όχι μόνο γιατί αποδεικνύουν ότι το νέο ίδρυμα έχει πρωταρχικό στόχο την ενίσχυση του κεφαλαίου, αλλά και γιατί όπως λέει το υπουργείο Παιδείας «η δημιουργία του νέου Πανεπιστημίου συνιστά μία πρωτόγνωρη δράση για την αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα. Θα αποτελέσει δε με βεβαιότητα τον οδηγό για την ευόδωση των αντίστοιχων κινήσεων ανάπτυξης συνεργασίας, συνεργειών και συγχωνεύσεων που έχει ξεκινήσει στις περισσότερες Περιφέρειες της χώρας (...) με στόχο τη συνολική αναδιάρθρωση του χάρτη της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα μας».

Με άλλα λόγια, το ΠΔΑ θα αποτελέσει ένα είδος μπούσουλα για πιο ορμητική σύνδεση όλων των ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης με τις επιχειρήσεις. Και είναι πολύ χαρακτηριστική ως προς αυτό η έκθεση του ΕΚΠΑ, που προσπαθεί να ενισχύσει «θεωρητικά» το όλο εγχείρημα, η οποία σημειώνει μεταξύ άλλων ότι «στη σύγχρονη βιβλιογραφία τείνει να χρησιμοποιείται μία νεότερη έννοια, αυτή του επιχειρηματικού πανεπιστημίου,προκειμένου να αποδοθεί ο ρόλος της πανεπιστημιακής έρευνας ως κινητήριας δύναμης της τοπικής και εθνικής οικονομικής ανάπτυξης».

«Η διάρθρωση των Σχολών του ΠΔΑ και τα προγράμματα σπουδών είναι συνυφασμένα με τις τοπικές και εθνικές ανάγκες σε οικονομικούς και κοινωνικούς τομείς αιχμής», λέει χαρακτηριστικά η μελέτη του υπουργείου και σημειώνει παρακάτω πιο συγκεκριμένα: «Η περιοχή της Δυτικής Αττικής (...) περιλαμβάνει σημαντικό ποσοστό της βιομηχανίας και της οικονομίας της χώρας. Η λειτουργία ενός ολοκληρωμένου Πανεπιστημίου θα αποτελέσει πόλο ανάπτυξης της περιοχής (...) σε οικονομικό επίπεδο». Και ξεχωρίζει το υπουργείο Παιδείας ως τομείς αιχμής τις μεταφορές, τη ναυτιλία, το χονδρικό και λιανικό εμπόριο, καθώς και τις υπηρεσίες εστίασης, τον τουρισμό και τη βιομηχανική και βιοτεχνική δραστηριοποίηση που είναι έντονη στη Δυτική Αττική.

Ακόμα πιο αποκαλυπτική είναι η έκθεση του ΕΚΠΑ: «Η πρωτοβουλία του νέου Πανεπιστημίου στη Δυτική Αττική, ανάμεσα σ' άλλα, έρχεται σε κατάλληλη στιγμή, αφού (...) συμβάλλει σε σημαντικές ιδιωτικές επενδύσεις τοπικού χαρακτήρα, με πέραν του τοπικού πλαισίου αποτέλεσμα. Ως προς τις τελευταίες, ενδεικτικά αναφέρονται η ανάπτυξη του εμπορικού κέντρου "Academy Gardens" από την εταιρεία "Artume", συμφερόντων του επενδυτικού ομίλου "Blackrock", η ολοκλήρωση του εμπορικού κέντρου που είχε αναπτύξει η εταιρεία "Μπ. Βωβός" στον Βοτανικό από την τράπεζα "Alpha Bank", η αναβίωση και ανάπτυξη της ναυπηγοεπισκευαστικής βιομηχανίας αλλά και της ναυπηγικής από την εταιρεία "Cosco", οι διαδικασίες για την αξιοποίηση του παλιού τερματικού σταθμού του ΟΣΕ στον Πειραιά από την εταιρεία ΓΑΙΑΟΣΕ κ.λπ.».

Πρόσφατα, εξάλλου, και με πανηγυρικό τρόπο, είχε ανακοινωθεί από τον πρόεδρο του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά, Β. Κορκίδη, ότι οι ίδιοι οι επιχειρηματικοί φορείς έχουν σχεδιάσει πέντε διετή προγράμματα στο νέο ίδρυμα, ενώ συνάντηση είχε και ο μορφωτικός ακόλουθος της κινεζικής πρεσβείας με στελέχη του ΤΕΙ Αθήνας για το ΠΔΑ, κάτι που παραπέμπει ευθέως σε αντίστοιχο ενδιαφέρον της «Cosco».

Και όλα αυτά δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αφού τέτοιους δρόμους είχαν ανοίξει ήδη τα δύο ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά. Οπως σημειώνει χαρακτηριστικά η «έκθεση αξιολόγησης» των ιδρυμάτων από την Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας (ΑΔΙΠ) την οποία επικαλείται η μελέτη του ΕΚΠΑ: «Τα ιδρύματα αγωνίζονται συνεχώς για τη βελτίωση των προγραμμάτων σπουδών, των διδακτικών μεθόδων, της παραγωγής έρευνας, και της συνεργασίας με τη βιομηχανία και την αγορά». Στο ίδιο πνεύμα, το υπουργείο Παιδείας στην έκθεσή του προσθέτει ότι η δημιουργία του ΠΔΑ θα διευκολύνει αυτόν το δρόμο που έχουν βαδίσει έως τώρα τα δύο ΤΕΙ, αφού θα φέρει «αύξηση της ελκυστικότητας (...) και ανάπτυξης συνεργασιών με φορείς εκτός ακαδημαϊκού χώρου (επιμελητήρια, ΟΤΑ, επιχειρήσεις, ΔΕΚΟ κ.ά.)».

Στην έκθεση του ΕΚΠΑ αναφέρονται συγκεκριμένα παραδείγματα πανεπιστημίων του εξωτερικού και η επίδρασή τους στην τοπική κοινωνία. Π.χ. το University of Manchester, στο Ηνωμένο Βασίλειο, σημειώνεται ότι αναπτύσσει μια σειρά από προγράμματα όπως εθελοντική εργασία φοιτητών σε κατοίκους της περιοχής, υιοθέτηση από το πανεπιστήμιο ενός σχολείου ή κολεγίου της περιοχής, ακόμα και ένα πρόγραμμα που «διερευνά και στηρίζει τη δημιουργικότητα» σε εμπόλεμες περιοχές (!), δείχνοντας ότι το πρότυπο του «επιχειρηματικού πανεπιστημίου» που ευαγγελίζονται συνδέεται πολυεπίπεδα με τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Αντίστοιχα, για το University of Salford αναφέρεται ότι «επιδιώκει να συνεργάζεται με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της περιοχής, ενώ σε μεγάλο μέρος των μαθημάτων του περιλαμβάνεται η εκπόνηση έργων που βασίζονται στην εργασία, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η εργασία των φοιτητών σε τοπικές επιχειρήσεις, δημόσιες υπηρεσίες και φιλανθρωπικά ιδρύματα».

Σ' αυτό το πνεύμα λοιπόν, προκειμένου το νέο πανεπιστήμιο να παίξει ρόλο τοπικά για τη Δυτική Αττική, προτείνονται συμπερασματικά στη μελέτη μια σειρά από δράσεις που πρέπει να αναλάβει, όπως:

• «Ανάπτυξη διεπιστημονικών πανεπιστημιακών προγραμμάτων, ερευνητικών και εκπαιδευτικών, που θα συμβάλλουν στη μείωση της ανεργίας και στην επιχειρηματική ανάπτυξη εντός των δήμων της Δυτικής Αττικής
• Διερεύνηση των δυνατοτήτων για την ανάπτυξη νέων μορφών επιχειρηματικής δράσης, με ταυτόχρονη συμβολή στη δημιουργική οικονομία των περιοχών της Δυτική Αττικής
• Ανάπτυξη πανεπιστημιακών προγραμμάτων μεταφοράς τεχνολογίας και βιομηχανικού σχεδιασμού για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων που θα συμβάλλουν στην αύξηση της παραγωγικότητας
• Συνεργασία με την περιφερειακή αυτοδιοίκηση, ώστε να ενθαρρύνουν και να συμβάλλουν στις αστικές επενδύσεις που θα ενισχύσουν την εικόνα και κατά συνέπεια και την οικονομία αυτής της περιοχής του Λεκανοπεδίου Αττικής» κ.ά.

Οσο για τη μελέτη του υπουργείου Παιδείας αναφορικά με «τα οφέλη της τοπικής κοινωνίας», είναι χαρακτηριστική η ένδεια επιχειρημάτων για το τι θα μπορούσε να κερδίσει ο λαός της περιοχής. Σημειώνεται για παράδειγμα ότι «οι κάτοικοι της περιοχής της Δυτικής Αττικής είναι οικογένειες χαμηλού και μέσου εισοδήματος, με νέους που σπουδάζουν σε πολλές περιπτώσεις σε άλλες πόλεις, λόγω της έλλειψης Πανεπιστημίου στην περιοχή, πράγμα που δημιουργεί οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα στα νοικοκυριά». Ομως είναι αστείο να πιστεύει κανείς ότι τα παιδιά της Δυτικής Αττικής πάνε σε άλλες πόλεις (και όχι στην Αθήνα!) επειδή δεν υπάρχει πανεπιστήμιο στη γειτονιά τους... Και επιπλέον το οικονομικό πρόβλημα στα νοικοκυριά, όπως γνωρίζει πολύ καλά το υπουργείο Παιδείας, δημιουργείται επειδή οι σπουδές δεν είναι δωρεάν, γιατί η φοιτητική μέριμνα είναι τσακισμένη.

Κατά τ' άλλα η μελέτη του υπουργείου Παιδείας «κλείνει το μάτι» στις επιχειρήσεις: «Αναπτύσσεται η τοπική οικονομία, καθώς το Πανεπιστήμιο θα βοηθήσει ακόμη περισσότερο την ανάπτυξη της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή. (...) Το Πανεπιστήμιο αποτελεί τον πυρήνα γύρω από τον οποίο οι τοπικές επιχειρήσεις μπορούν να βρουν λύσεις σε θέματα καινοτομίας, έρευνας και ανάπτυξης. Οι επιχειρήσεις μπορούν να αναζητήσουν από το Πανεπιστήμιο καλά εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό που θα στελεχώσει τις δραστηριότητές τους».

«Συμπερασματικά, θα μπορούσε να διατυπωθεί η άποψη ότι η παρουσία ενός πανεπιστημίου σε μία περιοχή προσθέτει σε αυτήν αξία, υπό την προϋπόθεση ότι λαμβάνει πρωτοβουλίες σχετικές με την εμπορική αξιοποίηση του έργου του», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκθεση του ΕΚΠΑ, δείχνοντας τον δρόμο που επιδιώκεται να ακολουθήσει το ΠΔΑ.

Στην ίδια γλώσσα μ' αυτήν των εκπροσώπων του κεφαλαίου, η μελέτη του υπουργείου Παιδείας ξεχωρίζει τα οφέλη από την ίδρυση του ΠΔΑ για τους... «παραγωγικούς φορείς». Ανάμεσα σε αυτά σημειώνει «τις νέες καινοτόμες προοπτικές που συνοδεύουν τη λειτουργία ενός Πανεπιστημίου αυτού του μεγέθους και των δυνατοτήτων που αυτό συνεπάγεται στους παραγωγικούς φορείς της ευρύτερης περιοχής. Για παράδειγμα, λόγω του μεγέθους του Ιδρύματος και της συγκέντρωσης υψηλού ερευνητικού δυναμικού στα Τμήματά του, μπορεί να σχεδιαστεί η δημιουργία και αξιοποίηση τεχνοβλαστών και θερμοκοιτίδων επιχειρηματικότητας ή τεχνολογικών πάρκων, που σήμερα αποτελούν ευρύτατα υιοθετούμενες στρατηγικές επιλογές παγκοσμίως, συνιστώντας την αιχμή του δόρατος στη διασύνδεση της εκπαίδευσης με την παραγωγική διαδικασία». Είναι, με άλλα λόγια, κάποιες από τις μορφές «εμπορικής αξιοποίησης του έργου» του πανεπιστημίου που αναφέρει και η μελέτη του ΕΚΠΑ.

Επιπλέον, το υπουργείο Παιδείας, απευθυνόμενο στις επιχειρήσεις, τους τάζει ότι θα είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο το εργατικό δυναμικό που επιθυμούν, «είτε στην παραγωγική διαδικασία (απόφοιτοι των διετών προγραμμάτων σπουδών), είτε σε θέσεις ευθύνης (απόφοιτοι των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών), είτε ακόμη και σε τομείς έρευνας και ανάπτυξης (διδάκτορες)».

Ενώ παράλληλα τους τάζει και «τις ερευνητικές υποδομές του ΠΔΑ που μπορούν να αξιοποιηθούν με πολλαπλούς τρόπους: α) με την ανάπτυξη και διάχυση της επιστημονικής και τεχνολογικής καινοτομίας σε επιχειρήσεις και φορείς, β) με την παροχή από το ΠΔΑ επιστημονικών συμβουλευτικών υπηρεσιών και γ) με την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των υποδομών των ερευνητικών εργαστηρίων για τον έλεγχο και πιστοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών».

Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση απευθύνεται απευθείας στους εκπροσώπους του κεφαλαίου, προσπαθώντας να τους πείσει ότι φτιάχνει καταρχάς ένα νέο ίδρυμα κομμένο και ραμμένο στα μέτρα τους, αλλά και ότι γενικότερα προχωρά με αποφασιστικότητα στην αναδιάρθρωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης συνολικά σε αυτήν τη ρότα.

Στον αντίποδα αυτών, φοιτητές, σπουδαστές, γονείς, εργαζόμενοι πρέπει να βγάλουν τα συμπεράσματά τους, να προτάξουν τις δικές τους ανάγκες και ν' αντιπαλέψουν αυτά τα σχέδια. Γιατί οι ανάγκες σήμερα υπαγορεύουν οι σπουδές να είναι πραγματικά δωρεάν, το πτυχίο να είναι η μοναδική προϋπόθεση για δουλειά με δικαιώματα στο αντικείμενο που σπουδάζουν, να υπάρχει ένα πτυχίο υψηλού επιπέδου ανά επιστημονικό αντικείμενο, με προγράμματα σπουδών σύγχρονα, ολοκληρωμένα και όχι «δεξιότητες» με ημερομηνία λήξης τις οποίες υπαγορεύουν σε κάθε φάση τα συμφέροντα του κεφαλαίου, να υπάρχει κατοχύρωση των εργασιακών δικαιωμάτων των αποφοίτων μέσα από Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (κατοχυρωμένο επίπεδο μισθού, Ασφάλισης, παροχές Υγείας και άδειες ενιαία για όλους τους εργαζόμενους ενός κλάδου και απόφοιτους μιας σχολής). Το νομοσχέδιο που ψηφίστηκε όμως δεν απαντά σε κανένα από αυτά τα σύγχρονα προτάγματα, ακριβώς επειδή υπαγορεύεται από τα αντίθετα ταξικά συμφέροντα.