Σάββατο 3 Μάρτη 2018 - Κυριακή 4 Μάρτη 2018
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 26
ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ
ΙΛΙΑ ΕΡΕΝΜΠΟΥΡΓΚ
Η πτώση του Παρισιού

Κυκλοφόρησε από τη «Σύγχρονη Εποχή», Α' και Β' τόμος

«Μπορεί ένα Κομμουνιστικό Κόμμα συμμετέχοντας σε μια αστική κυβέρνηση ν' αποτρέψει την οικονομική καπιταλιστική κρίση και τις συνέπειές της; Μπορεί ν' αποτρέψει τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο;

Ποιες είναι οι επιδιώξεις της αστικής τάξης και των κομμάτων της - και ιδιαίτερα της σοσιαλδημοκρατίας - όταν προσπαθούν να εγκλωβίσουν ένα Κομμουνιστικό Κόμμα σε μια τέτοια κυβέρνηση;

Ποια είναι η στάση της κάθε τάξης και των αντίστοιχων κομμάτων απέναντι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο; Ποιος αναφωνεί "Οχι όπλα στους εργάτες! Καλύτερη η σκλαβιά από την επανάσταση!";

Η πείρα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου είναι πλούσια και τα διδάγματα που αντλούνται από αυτόν ακόμα περισσότερα. Η πτώση του Παρισιού, παίρνοντας ως παράδειγμα τη Γαλλία πριν και κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και την κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου, απαντάει στα παραπάνω ερωτήματα.

Την αστική τάξη δεν την ενδιαφέρει αν η χώρα της είναι κάτω από τη φασιστική μπότα, γιατί ακριβώς και αυτή είναι δική της μπότα. Μια μπότα που, με άλλη μορφή, την βοηθά να κάνει ό,τι έκανε και πριν, στη "δημοκρατία" της: Την βοηθά να πατάει στο πτώμα της εργατικής τάξης και να κερδίζει αμύθητα πλούτη.

Και η εργατική τάξη; Τι πρέπει να κάνει; Θ' αποφασίσει να πάρει την κατάσταση στα χέρια της και να πετάξει από την πλάτη της ντόπια και ξένα αφεντικά; Επιβάλλεται!».

Από το σημείωμα της έκδοσης στο οπισθόφυλλο του βιβλίου.

***

Ο Ιλία Ερενμπουργκ δημιουργεί ένα επικό μυθιστόρημα που λίγα έχει να ζηλέψει από μια ιστοριογραφία. Πιάνοντας το νήμα από την Παρισινή Κομμούνα, εστιάζει στις συγκλονιστικές μέρες του 1934 και τα πικρά γεγονότα που ακολουθούν από τη σύσταση του Λαϊκού Μετώπου στη Γαλλία έως και την πτώση του Παρισιού, δηλαδή την παράδοσή του στους ναζί από εκείνους που έξι χρόνια πριν αναδείχτηκαν στη Βουλή στο όνομα του έθνους. Κτίζοντας έναν έναν τους χαρακτήρες που αντιπροσωπεύουν τους πρωταγωνιστές εκείνης της ιστορικής στιγμής, δείχνει τις μεταβολές, τα όριά τους και προπάντων την άτεγκτη ταξική πραγματικότητα.

Από τις πρώτες κιόλας σελίδες ο συγγραφέας βάζει τον αναγνώστη στο κλίμα: «Το 1935 σημειώθηκε μια καμπή για τη Γαλλία. Το Λαϊκό Μέτωπο, που γεννήθηκε την επομένη του φασιστικού πραξικοπήματος (σ.σ. 6 Φλεβάρη 1934), έγινε η πνοή, η οργή και η ελπίδα της χώρας», και με γρήγορο τρόπο παρουσιάζονται οι ιδεολογικο-ταξικές διαφορές και οι σχέσεις:

Ο σοσιαλδημοκράτης

«Δουλεύω τώρα στο εργοστάσιο "Σηκουάνας" και είχα την ευκαιρία να συζητήσω με τον Ντεσέρ. Εξαιρετικά ενδιαφέρων άνθρωπος! Για να ήμαστε ειλικρινείς, πρόκειται για εχθρό, για ένα μεγάλο καπιταλιστή (...) Ως στις 6 Φλεβάρη υποστήριζε τους "Πυροσταυρίτες" (...)1 Σε κάνα χρόνο θα είναι μαζί μας, θα το δεις. Ο Βιάρ το είπε πολύ καλά: Εμείς, οι σοσιαλιστές, θα πραγματοποιήσουμε τη συνεργασία όλων των Γάλλων...».

Ο κομμουνιστής

«Με τον Βιάρ το πράγμα είναι πεντακάθαρο. Προς το παρόν βαδίζουμε μαζί, συμφωνούμε. Αργότερα, θα τον στείλουμε στο διάολο ή, καλύτερα, θα μας στείλει εκείνος. Ποιος θα προλάβει; Δεν ξέρω... Ενα πράγμα είναι βέβαιο: Αν δεν τον στήσουμε στον τοίχο την κατάλληλη στιγμή, θα μας ξεκάνει όλους εκείνος».

Ο καπιταλιστής

«Αρνιόταν την επίδρασή του στις υποθέσεις του κράτους, αν και χωρίς την έγκρισή του καμιά κυβέρνηση δεν μπόρεσε να ζήσει ούτε ένα μήνα. Ο Ντεσέρ προτιμούσε να μένει στα παρασκήνια. Αόρατος, με τη συνδρομή καλοπληρωμένων ανθρώπων που του ήταν αφοσιωμένοι, υπαγόρευε τους νόμους του, έδινε στην εξωτερική πολιτική τον προσανατολισμό της, ανέβαζε και κατέβαζε υπουργούς».

Ο βουλευτής

«Το αξίωμα του βουλευτή ήταν για τον Τεσά μια καινούργια πηγή για πλουτισμό - έπαιρνε χρήματα και από τους εργολάβους και από τους προμηθευτές. Με μια λογική αμοιβή, έμπαινε στα διοικητικά συμβούλια των ανωνύμων εταιριών και με το όνομά του κάλυπτε κάθε είδους επιχειρήσεις - μεταλλεία στη Βενεζουέλα ή φυτείες στη Μαρτινίκα».

Η εντολή

«Είναι πολύ απλό. Πρέπει να ταχτείς με το Λαϊκό Μέτωπο. Αγανακτισμένος ο Τεσά πέταξε την πετσέτα του και βροντοφώναξε σα να ήταν στο βήμα: - Ποτέ! Καλύτερα η αποτυχία, η ερείπωση, ό,τι και αν είναι να γίνει, αλλά όχι η προδοσία! (...) Ο Τεσά, αφοσιωμένος στο ψάρι του, σώπαινε.

-- Μπορούν να υπολογίζουν σε σένα οι κομμουνιστές; Οχι, βέβαια. Ομως, είναι έτοιμοι να υποστηρίξουν την υποψηφιότητά σου από στρατηγικό υπολογισμό. Γιατί να είμαστε αφελείς; Προβάλλουν το Λαϊκό Μέτωπο με τον υπολογισμό να ξεκάνουν τους δεξιούς για να μασήσουν και εμάς μετά. Αλλά στον κατεργάρη, δυο φορές κατεργάρης. Θα χτυπήσουμε τους δεξιούς στις εκλογές και μετά με το γλυκό θα λογαριαστούμε και με τους κομμουνιστές.

-- Τελικά, αυτό το χέλι είναι νόστιμο.

-- (...) Το Λαϊκό Μέτωπο πρέπει να θριαμβεύσει και θα θριαμβεύσει. Αν θριαμβεύσει με την υποστήριξή μας, μέσα σ' ένα χρόνο οι ριζοσπάστες θα φράξουν το δρόμο στους δεξιούς και όλα θα τακτοποιηθούν για τρία - τέσσερα χρόνια. Ενα ποτήρι Μπορντό; Είναι Μουτόν-Ρότσιλδ».

Η κοινή συγκέντρωση

«Το λόγο είχε ο Ντιντιέ: - Οι κομμουνιστές ούτε εξαγοράζονται, ούτε γελιούνται. Απευθύνονται στη λογική και στη συνείδηση. Στις τελευταίες εκλογές πήραμε εξακόσιες ψήφους και τώρα έχουμε δυο χιλιάδες τριακόσιες εβδομήντα. Πρόκειται για δύναμη. Πρέπει να φράξουμε το δρόμο στους φασίστες Ντιγκάρ και Γκρανμεζόν. Ο Τεσά ορκίζεται πίστη στο Λαϊκό Μέτωπο. Πολύ καλά. Θα ψηφίσουμε τον Τεσά. Η Γαλλία περνάει δύσκολες στιγμές. Ο εξωτερικός κίνδυνος μεγαλώνει, στο εσωτερικό βασιλεύει η προδοσία όπως γινόταν παλιά, που οι επαναστάτες συμμαχούσαν με τους Αυστριακούς και τους Αγγλους και η κυβέρνηση στηριζόταν στους Πρώσους. Μόνο το Λαϊκό Μέτωπο μπορεί να σώσει τη Γαλλία. Ζήτω το Λαϊκό Μέτωπο. Ζήτω η Γαλλία!

Ο υπουργός

«Φίλε μου, πρέπει να μάθουμε να κυβερνάμε σαράντα εκατομμύρια ανθρώπους. Τον καιρό του Μαρξ οι προλετάριοι δεν είχαν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους και να κερδίσουν έναν κόσμο. Τώρα, όμως, για μας υπάρχει κίνδυνος να χάσουμε τα πάντα και να μην κερδίσουμε παρά μόνο τις αλυσίδες».

Η προδοσία

«Ο Βιάρ (...) κάλεσε τον αρχηγό της μυστικής αστυνομίας: - Μου ανακοίνωσαν ότι ο μηχανικός Ντιπουά έχει την πρόθεση να στείλει στη Βαρκελώνη βομβαρδιστικά αεροπλάνα "A68". Από αυτό μπορούν να προκληθούν διεθνείς περιπλοκές. Τα αεροπλάνα πρέπει να κρατηθούν. Μπορεί να γίνει; - Βεβαίως (...) Οταν βγήκε ο αρχηγός της αστυνομίας, ο Βιάρ ξάπλωσε πάλι στο ντιβάνι (...) Δεν ήθελε να σκέφτεται τίποτα - ο κύβος ερρίφθη - δεν είχε παρά να περιμένει. Και όμως, η λέξη προδοσία καρφώθηκε στο μυαλό του και στάθηκε αδύνατο να την διώξει. Σκεφτόταν: "Μα όχι, δεν πρόδωσα κανέναν. Ο,τι και να κάνουμε, η Ισπανία χάθηκε. Εντεκα αεροπλάνα ενάντια σε διακόσια. Τι παιδιά! Σαν τους εργάτες της Λαόν... Εσωσα το Λαϊκό Μέτωπο, το κόμμα μας και την ειρήνη. Εκανα το καθήκον μου. Τίποτα περισσότερο"».

Ο πόλεμος που έρχεται

«Οταν κηρύχτηκε η επιστράτευση και η πόλη βυθίστηκε στο σκοτάδι, οι μπουρζουάδες ξανάρχισαν να εγκαταλείπουν το Παρίσι και να στέλνουν τις οικογένειές τους μακριά. Και έβλεπε κανείς σε αυτήν την ασυνήθιστη εποχή να ξαναζωντανεύουν οι πλαζ και τα ορεινά χωριουδάκια.

(...) Αλλά στα πυκνοκατοικημένα προάστια λέγανε άλλα. Ούτε εκεί άρεσε ο πόλεμος σε κανέναν, αλλά οι άνθρωποι ξεκίναγαν σιωπηλοί για να υπερασπίσουν την πατρίδα τους. Η πατρίδα κινδύνευε, το ήξεραν και δεν ήθελαν να μένουν με σταυρωμένα τα χέρια. (...) Εμοιαζε σα να ξαναγεννιόταν το πνεύμα του Ιούνη του 1936».

Ο κεντρώος

«Την επομένη, ο Τεσά πήρε το λόγο "Πρέπει να υπερασπίσουμε την Ευρώπη από τη βαρβαρότητα των μυρμηγκιών της Ασίας και των πρωτόγονων που ζούνε πέρα από τον Ατλαντικό (...) οι άνθρωποι των διαφόρων χωρών συνεισφέρουν τον οβολό τους στο έργο της δημιουργίας μιας Ευρώπης καινούργιας και καλύτερης. Τι μας χωρίζει με τη Γερμανία; Ενα ποτάμι και οι προλήψεις. Τα σύνορα της Ευρώπης δεν είναι εδώ, είναι πολύ μακριά, στην Ανατολή, εκεί που η χριστιανική και ιπποτική Πολωνία διαδέχεται μια μισοασιατική φυλή... (...) όταν ο Τεσά ξεφώνησε: Οι κομμουνιστές παραβίασαν τη συμφωνία του Λαϊκού Μετώπου, τοποθετήθηκαν έξω από το έθνος... ο ενθουσιασμός έφτασε στο αποκορύφωμά του».

Το βουλεβάρτο

«Αντηχεί μια μοναδική σάλπιγγα και ο τσαγκάρης, που τα έχει πιει, ξεφωνίζει: - Εν, δυο! Δεξιά, κατευθείαν! Κατεύθυνση: Νεκροταφείο...».

Η παρανομία

«Εστειλαν τον Λεγκρέ μαζί με άλλους κομμουνιστές σ' ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης. Στο σταθμό του Νουαζί λε Σεκ (...) ο Λεγκρέ άρχισε να τραγουδάει δυνατά τη Διεθνή (...) Σήκωσε τη γροθιά του - χειρονομία φοβερή, σχεδόν ξεχασμένη, ανάμνηση του 1936, της μεγάλης ελπίδας που δεν πραγματοποιήθηκε - οι χωροφύλακες τον τράβηξαν προς τα μέσα και το τρένο ξεκίνησε. Αλλά τότε οι γροθιές σηκώθηκαν κατά εκατοντάδες - οι γυναίκες και οι στρατιώτες χαιρετούσαν τους κατάδικους».

Ο «εφιάλτης της Κομμούνας»

«Πρέπει να πολεμήσουμε. Μπορούμε να υπερασπίσουμε το Παρίσι. Από δρόμο σε δρόμο... - Ευχαριστώ πολύ! Για ν' ανακηρύξουν την Κομμούνα οι κύριοι εργάτες; Οχι. Προτιμώ να σώσω την τιμή... (...) Ωστε, κατά τη γνώμη σου, εβδομήντα μεραρχίες και τρεις χιλιάδες άρματα εφόδου θα σταματήσουν μπροστά σε οδοφράγματα;... Και ύστερα, θα πρέπει να είμαστε τρελοί για να δώσουμε όπλα στους κομμουνιστές! (...) Μόνο οι κομμουνιστές φόβιζαν τον Τεσά (...) Αν πάρουν την εξουσία, δε γλιτώνει την κρεμάλα. Και ύστερα, τι δυστυχία για τη Γαλλία!... Οταν οι Γερμανοί μπουν στο Παρίσι, θα είναι μέρα εθνικού πένθους. Οπωσδήποτε, όμως, οι Γερμανοί είναι καλύτεροι από τους κομμουνιστές. Οι Γερμανοί θα υψώσουν τη σημαία τους στα Ηλύσια, δε θα πειράξουν, όμως, το ανάκτορο. Οι κομμουνιστές, αυτοί θα τα κάψουν όλα, όπως το 1871».

Οι «πατριώτες»

«Ενας συγκεχυμένος κρότος και ξαφνικά μια φωνή που έμοιαζε να έρχεται από το γειτονικό δωμάτιο: "Εδώ το «Εθνικό Ξύπνημα». Καταθέστε τα όπλα! Σχηματίσαμε μυστικές ομάδες. Στο Αρλ το 16ο Απόσπασμα τουφέκισε όλους τους μασόνους και τους μαρξιστές. Στην Γκρενόμπλ το 47ο Απόσπασμα..."».

Το κόκκινο αστέρι

«Ο Κλοντ χαμογελούσε μέσα στο βρόμικο εγκαταλειμμένο δρόμο του μισοπεθαμένου Παρισιού. Κοίταζε τους Γερμανούς στρατιώτες και χαμογελούσε· δεν τους έβλεπε. Εβλεπε κάτι άλλο: Ενα μικροσκοπικό κόκκινο αστέρι μέσα στην άσπρη ομίχλη. Αδυνατισμένος, εξαντλημένος από την αρρώστια του που χειροτέρευε και από τις στερήσεις περπατούσε, χαρούμενος σαν παιδάκι. Εβγαλε από την τσέπη του ένα κομμάτι κιμωλία, έριξε γύρω του μια ματιά και χάραξε αυτές τις λέξεις πάνω στον γκρίζο τοίχο: "Ο Χίτλερ άρχισε, ο Στάλιν θα τελειώσει". Και έκλεισε το μάτι σ' ένα μαύρο σπουργίτι που καθόταν πάνω στη γαλάζια άσφαλτο».

Σημείωση: Για την καλύτερη κατανόηση των ιστορικών δεδομένων του βιβλίου παραπέμπουμε στο άρθρο του Γ. Μαργαρίτη «10 Ιούλη 1940: Οι "απόλυτες εξουσίες" του στρατάρχη Πεταίν και η Σοσιαλιστική Διεθνής», στην ηλεκτρονική διεύθυνση: https://www.902.gr/eidisi/istoria/47314/10-ioyli-1940-oi-apolytes-exoysies-toy-stratarhi-petain-kai-i-sosialistiki

1. Εννοεί την εθνικιστική οργάνωση Croix-de-Feu («Πύρινος Σταυρός»)


Θ.


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ