Η Διακήρυξη της Ρώμης, που υπογράφτηκε το περασμένο Σάββατο από τους ηγέτες των κρατών - μελών της ΕΕ, στην 60ή επέτειο ίδρυσης της ιμπεριαλιστικής ένωσης, μέσα στις γενικόλογες αναφορές που συνήθως υπάρχουν σε τέτοια κείμενα, δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο σαφής:

«Η ενότητα είναι αναγκαιότητα, αλλά και ελεύθερη επιλογή μας. Το κάθε κράτος μόνο του θα είχε περιθωριοποιηθεί από την παγκόσμια δυναμική. Μόνο αν είμαστε ενωμένοι μπορούμε να επηρεάσουμε τη δυναμική αυτή και να προστατεύσουμε τα κοινά μας συμφέροντα και αξίες».

Το ζήτημα αυτό, της διατήρησης με τη μία ή την άλλη μορφή της συνοχής της ιμπεριαλιστικής ένωσης, ως «οχήματος» ικανού να αντεπεξέλθει στους σφοδρούς ανταγωνισμούς με άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, αλλά και να θωρακίσει την κερδοφορία και τα όποια «κοινά συμφέροντα» των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στον διεθνή καπιταλιστικό ανταγωνισμό, διατρέχει εξάλλου ολόκληρη τη Διακήρυξη των «27».

Επιβεβαιώνοντας έτσι όχι μόνο το ποιες είναι οι «ιδρυτικές αρχές» και «αξίες» που βρίσκονται στα θεμέλια της ιμπεριαλιστικής διακρατικής ένωσης, αλλά και τους λόγους για τους οποίους τα καπιταλιστικά κράτη που τη συγκροτούν, προσπαθούν, σε αυτήν τουλάχιστον τη φάση, να «τιθασεύσουν» τις φυγόκεντρες τάσεις που δυναμώνουν στο έδαφος της καπιταλιστικής ανισομετρίας και των αντιπαραθέσεων για το ποιος θα πάρει το «μουντζούρη» της απαξίωσης των συσσωρευμένων κεφαλαίων που δυσκολεύουν την καπιταλιστική ανάκαμψη, προτάσσοντας το «συλλογικό συμφέρον» που επιτάσσει η προσπάθεια να μη μείνουν πίσω στον ανταγωνισμό με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα.

Το βασικό αυτό «επιχείρημα», στη συζήτηση που ουσιαστικά μόλις τώρα ξεκινάει, για το ποιο απ' όλα τα πιθανά σενάρια και αντίστοιχα αποκρουστικά «σχήματα» της ιμπεριαλιστικής ένωσης μπορεί να διασφαλίσει την «ενότητα» και τη θωράκιση της κερδοφορίας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων απέναντι στα υπόλοιπα ιμπεριαλιστικά κέντρα, το συνόψισε άλλωστε ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, Α. Ταγιάνι, λέγοντας πως «κανένα ευρωπαϊκό κράτος δεν διαθέτει από μόνο του την ισχύ να διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ, την Κίνα και τη Ρωσία».

Η θωράκιση αυτή της καπιταλιστικής εξουσίας και οικονομίας της ΕΕ, ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στους σφοδρούς ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς που φέρνουν «πρωτοφανείς προκλήσεις, τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και στο εσωτερικό της», βρίσκεται στην «καρδιά» των κοινών προσπαθειών που διακηρύσσουν ότι θα καταβάλουν οι «27» τα επόμενα δέκα χρόνια:

• Για μια «ευημερούσα και βιώσιμη» καπιταλιστική οικονομία, που θα ανοίγει νέους δρόμους κερδοφορίας στο κεφάλαιο, με ένταση της εκμετάλλευσης της εργατικής τάξης, «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις» για τη θωράκιση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, που θα «εργάζεται για την ολοκλήρωση της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης» και θα παρεμβαίνει αποφασιστικά στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς ώστε να διασφαλίζει τον «οικονομικά προσιτό» «ενεργειακό εφοδιασμό» για τα ευρωπαϊκά μονοπώλια.
• Για μια «ασφαλή και προστατευόμενη» εξουσία του κεφαλαίου συνολικά και σε κάθε χώρα, με την ενίσχυση των κατασταλτικών μηχανισμών και αξιοποιώντας διάφορα προσχήματα, όπως αυτό της τρομοκρατίας, της μετανάστευσης, της «προστασίας των εξωτερικών συνόρων» κ.τ.λ., αλλά και με ενίσχυση των μηχανισμών για τη στράτευση των λαών στους στόχους των καπιταλιστών, του κοινωνικοεταιρισμού και της διασφάλισης της ταξικής ειρήνης κ.ο.κ.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στη Διακήρυξη της Ρώμης ιεραρχούνται ψηλά τα ζητήματα της λεγόμενης «Ασφάλειας» και «Αμυνας», με τους ηγέτες της ΕΕ να δεσμεύονται ότι θα συνεχίσουν την αναβάθμιση των κατασταλτικών και στρατιωτικών μηχανισμών των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, λέγοντας ότι στοχεύουν σε «μια ισχυρότερη Ευρώπη στην παγκόσμια σκηνή: Μια Ενωση που (...) θα προάγει τη σταθερότητα και την ευημερία στην άμεση γειτονιά της ανατολικά και νότια, αλλά και στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και παγκοσμίως. Μια Ενωση έτοιμη να αναλάβει περισσότερες ευθύνες και να συνδράμει για τη δημιουργία μιας περισσότερο ανταγωνιστικής και ολοκληρωμένης αμυντικής βιομηχανίας. Μια Ενωση που θα δεσμεύεται να ενισχύει την κοινή της ασφάλεια και άμυνα, και σε συνεργασία και συμπληρωματικά με τον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου...».

Οι δηλώσεις αυτές, για ακόμα μεγαλύτερη εμπλοκή στους ανταγωνισμούς με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, δεν πέφτουν σαν κεραυνός σε ξάστερο ουρανό: Τα ζητήματα της ενίσχυσης των «αυτοτελών» στρατιωτικών δυνατοτήτων της λυκοσυμμαχίας, προς υπεράσπιση των συμφερόντων των ευρωπαϊκών μονοπωλίων, έχουν έρθει με ακόμα μεγαλύτερη ένταση στο προσκήνιο, τόσο μετά το Brexit (η Βρετανία άλλωστε αποτελούσε σταθερό πολέμιο της λεγόμενης Κοινής Πολιτικής Ασφάλειας και Αμυνας (ΚΠΑΑ) της ΕΕ και υπερασπιστής της θέσης ότι η κοινή αμυντική πολιτική της ΕΕ πρέπει να υλοποιείται μέσα από το ΝΑΤΟ), όσο και μετά την κυβερνητική αλλαγή στις ΗΠΑ και τις πιέσεις ώστε «οι ΗΠΑ να μην πληρώνουν για την ασφάλεια της ΕΕ». Χαρακτηριστικές προς αυτήν την κατεύθυνση είναι μια σειρά από αποφάσεις, όπως τα σχέδια Γερμανίας και Γαλλίας για «Σένγκεν Αμυνας», το πρόσφατο ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για τη δημιουργία «συστήματος μάχιμων μονάδων της ΕΕ» και τα επόμενα βήματα προς μια «μόνιμη διαρθρωμένη συνεργασία» στους τομείς Ασφάλειας και Αμυνας, με την ενίσχυση της ΚΠΑΑ και του ρόλου του Ευρωπαϊκού Στρατιωτικού Σώματος (Eurocorps) κ.ο.κ.

Η ένταση της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ έρχεται σε μια στιγμή όπου η διεκδίκηση για τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, τους δρόμους μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, τις αγορές και τα «κρίσιμα» πόστα για τα μονοπώλια, μετατρέπεται όλο και πιο πολύ σε μια μάχη «ζωής και θανάτου» για τα καπιταλιστικά κράτη και τις ιμπεριαλιστικές ενώσεις, προκαλώντας νέους μεγάλους κινδύνους για τους λαούς για ένταση των ιμπεριαλιστικών πολεμικών αντιπαραθέσεων σε μια σειρά από μέτωπα, ακόμα και το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου.

Οι μεγάλες αντιθέσεις οξύνονται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι η διεθνής καπιταλιστική οικονομία «αγκομαχά», ενώ κανένα από τα ιμπεριαλιστικά κέντρα δεν φαίνεται σε αυτήν τη φάση να έχει τις δυνατότητες να λειτουργήσει ως «ατμομηχανή». Η διάνοιξη αλλά και η διεκδίκηση κερδοφόρων πεδίων όπου μπορούν να διοχετευτούν τα τεράστια συσσωρευμένα κεφάλαια που λιμνάζουν, προκαλώντας τα προηγούμενα χρόνια την καπιταλιστική κρίση και σήμερα τις μεγάλες δυσκολίες περάσματος σε φάση ορμητικής καπιταλιστικής ανάκαμψης, οδηγούν σε όξυνση των ανταγωνισμών, ανακατατάξεις στο ιμπεριαλιστικό σύστημα και επικίνδυνα για τους λαούς σχέδια. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο δεν είναι, για παράδειγμα, τυχαίο το ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον των ευρωπαϊκών μονοπωλίων για την Αφρική, με τον Α. Ταγιάνι να κάνει πρόσφατα λόγο για την ανάγκη ενός «ευρωπαϊκού σχεδίου Μάρσαλ» για την ήπειρο στην οποία ήδη έχουν πιάσει «πόστα» καπιταλιστικά κράτη όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ κ.ά.

Αρκούν οι Διακηρύξεις, η προσπάθεια τήρησης ισορροπιών ανάμεσα στα αντιτιθέμενα συμφέροντα με διατυπώσεις όπως ότι «θα προχωρούμε ενωμένοι, με διαφορετικούς ρυθμούς και ένταση όπου χρειάζεται, αλλά πάντα προς την ίδια κατεύθυνση», οι επικλήσεις στα κοινά συμφέροντα και οι επισημάνσεις - διά της εις άτοπον απαγωγής - για το τι θα χαθεί για τους Ευρωπαίους καπιταλιστές σε περίπτωση διάλυσης της ΕΕ, για να διατηρήσουν τη συνοχή της;

Το σίγουρο είναι ότι το μέλλον της ΕΕ και της Ευρωζώνης δεν θα καθοριστεί μόνο από το σχέδιο για την επόμενη μέρα της Διακήρυξης των «27», γιατί τόσο οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις όσο και η πορεία της ταξικής πάλης σε κάθε χώρα, η πορεία όξυνσης της βασικής αντίθεσης κεφαλαίου - εργασίας έχουν τη δική τους δυναμική. Οπως και το σίγουρο είναι ότι οι κοινές στοχεύσεις των αστικών τάξεων της ΕΕ δεν μπορούν να αναιρέσουν τον ανταγωνισμό και τις αποκλίσεις συμφερόντων, την επίδραση του νόμου της ανισόμετρης ανάπτυξης που έχει μεγαλώσει την απόσταση ακόμη και μέσα στον σημερινό πυρήνα της λυκοσυμμαχίας, το μεγάλο μέγεθος υπερσυσσώρευσης κεφαλαίου που δεν μπορεί να επενδυθεί με ικανοποιητικό ποσοστό κέρδους.

Στο φως των παραπάνω πραγματικών διακυβευμάτων για την ιμπεριαλιστική ένωση, αποκτά ακόμα πιο προκλητικό χαρακτήρα η κυβερνητική προπαγάνδα, για το ότι τάχα τον... τόνο των συζητήσεων στη Ρώμη τον έδωσε η παρέμβαση του Αλ. Τσίπρα, για άσκηση βέτο σε περίπτωση που δεν γινόταν αναφορά στο «κοινωνικό κεκτημένο» της ιμπεριαλιστικής ένωσης, ως «χαρτί» για τη διαπραγμάτευση για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, ενάντια στις «παράλογες απαιτήσεις» του ΔΝΤ.

Οχι μόνο γιατί ο «εργασιακός μεσαίωνας» και η ένταση της εκμετάλλευσης, που τάχα δεν υπογράφει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ, αποτελούν το βασικό στοιχείο θωράκισης της «ανταγωνιστικότητας» του ευρωπαϊκού κεφαλαίου απέναντι στα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα, όπως επιβεβαιώνουν και τα αντεργατικά μέτρα που κλειδώνουν τις μέρες αυτές στα πλαίσια της δεύτερης αξιολόγησης για να λυθεί - μαζί με τις υπόλοιπες καπιταλιστικές αναδιαρθρώσεις - το «πρόβλημα ανταγωνιστικότητας» της εγχώριας καπιταλιστικής οικονομίας. Ούτε μόνο γιατί ξεπερνά τα όρια της πρόκλησης η προσπάθεια να στρατευτεί ο λαός στα διάφορα σενάρια διάσωσης της ιμπεριαλιστικής ένωσης, γιατί τάχα με την πάλη «από μέσα» η εργατική τάξη θα... πείσει την ένωση του κεφαλαίου να απαρνηθεί τον χαρακτήρα της και να σταματήσει να την εκμεταλλεύεται.

Αλλά και γιατί η υπογραφή της Διακήρυξης της Ρώμης, όπως και οι παρεμβάσεις του πρωθυπουργού, κυβερνητικών στελεχών και στελεχών των υπόλοιπων αστικών κομμάτων πριν και μετά, επιβεβαιώνουν ότι η «πρεμούρα» για τη συνοχή της ΕΕ και για την παραμονή της Ελλάδας στο σκληρό πυρήνα της ιμπεριαλιστικής ένωσης δεν αφορά σε καμιά περίπτωση το λαό, που θα κληθεί έτσι κι αλλιώς να ματώνει για τους στόχους του κεφαλαίου, είτε αυτοί αφορούν την παραμονή του στο «σκληρό πυρήνα» της ένωσης, είτε σε ενδεχόμενο που κληθεί να διαχειριστεί μια έξοδο από την ΕΕ ή την Ευρωζώνη. Η σχετική συζήτηση αφορά τους καπιταλιστές, τους επιχειρηματικούς ομίλους, που βλέπουν τους στρατηγικούς τους στόχους, όπως η προσέλκυση κεφαλαίων, η ανάδειξη της Ελλάδας σε «ενεργειακό και διαμετακομιστικό κόμβο», ο «εξαγωγικός προσανατολισμός» ώστε να ανακάμψει η καπιταλιστική οικονομία, να περνάνε μέσα από τη διατήρηση και αναβάθμιση της θέσης τους στην ιμπεριαλιστική ένωση.

Η εργατική τάξη όχι μόνο δεν έχει κοινά συμφέροντα με το κεφάλαιο και δεν πρέπει να στοιχηθεί στους στόχους του, διαλέγοντας ανάμεσα σε αστικά στρατόπεδα και τους αντίστοιχους δρόμους σφαγής των δικαιωμάτων της και χρεοκοπίας της, αλλά, αντίθετα, πρέπει να αξιοποιήσει τις δυσκολίες και τους ανταγωνισμούς στο αστικό στρατόπεδο, σημαδεύοντας τον πραγματικό αντίπαλο, συνδυάζοντας την πάλη για αποδέσμευση από την ΕΕ με την πάλη για ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου. Βαδίζοντας μαζί με τους κομμουνιστές το μόνο δρόμο που οδηγεί στην ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών: Αυτόν της εργατικής εξουσίας.