Σάββατο 2 Ιούλη 2016
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 16
ΝΕΟΛΑΙΑ
Φωτίζοντας μια σχετικά άγνωστη πλευρά του ΔΣΕ

Βασική εκδήλωση της χτεσινής μέρας στο χώρο του Διημέρου ήταν εκείνη με θέμα «Οι λαογέννητοι θεσμοί εξουσίας στις ελεύθερες περιοχές του ΔΣΕ στο Βίτσι» και ομιλητή τον Αρη Ευαγγελίδη, μέλος του Γραφείου του ΚΣ της ΚΝΕ. Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα εκτενή αποσπάσματα της ομιλίας.

***

Είναι λογικό όταν κάποιος αρχίζει να γνωρίζει την Ιστορία του ΔΣΕ, το πρώτο που τραβάει την προσοχή του να είναι οι μεγάλες μάχες και οι επιχειρήσεις, ο απαράμιλλος ηρωισμός των μαχητών που για τρία χρόνια άντεξαν απέναντι σε έναν εχθρό πολύ μεγαλύτερο αριθμητικά, με πολύ καλύτερο στρατιωτικό εξοπλισμό, που είχε τη στήριξη του διεθνούς ιμπεριαλισμού. Είναι λογικό γιατί τούτα εδώ τα χώματα είναι ποτισμένα με αίμα εργαζομένων, ανθρώπων του λαού που διάλεξαν το δρόμο της ένοπλης σύγκρουσης με την αστική τάξη.

Σήμερα, όμως, θέλουμε να καταπιαστούμε και να φωτίσουμε μια άλλη πλευρά που είναι σχετικά άγνωστη και λιγότερο μελετημένη, τη «δημιουργική» πλευρά του ΔΣΕ, που αφορά την οργάνωση της ζωής, της παραγωγής και της εξουσίας στις περιοχές που έλεγχε ο ΔΣΕ. Πάνω στο θέμα αυτό έχουν γραφτεί πολύ λίγα πράγματα σε εκδόσεις, μελέτες, απομνημονεύματα. Το θέμα αυτό είναι αντικείμενο ακόμα συλλογικής μελέτης από το Κόμμα μας, που θα ολοκληρωθεί με την επανέκδοση του Α' Τόμου Ιστορίας του ΚΚΕ για την περίοδο 1918-1949. Αρα και ορισμένες πλευρές δεν τις κλείνουμε σήμερα οριστικά, ωστόσο μπορούμε να δώσουμε ορισμένα βασικά ζητήματα (...).

Ανάγκη οργάνωσης της εξουσίας στις ελεύθερες περιοχές

Η δημιουργία ελεύθερων περιοχών ανέδειξε την ανάγκη να οργανωθεί η εξουσία που είχε προκύψει αντικειμενικά, αφού δεν υπήρχε πια συγκροτημένη αστική εξουσία, γεγονός που επέβαλε στο ΔΣΕ και στο Κόμμα μας να μπουν μπροστά για την οργάνωση όλων των πλευρών της ζωής, να οργανώσουν μια νέα εξουσία.

Στις 10 Αυγούστου του 1947, το Γενικό Αρχηγείο (ΓΑ) του ΔΣΕ εξέδωσε απόφαση με τίτλο «Καταστατικές διατάξεις για την Ελεύθερη Ελλάδα». Η απόφαση εκδόθηκε από το ΓΑ επειδή δεν είχε συγκροτηθεί ακόμα η Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση (ΠΔΚ) και το ΓΑ είχε την ευθύνη για τη διεύθυνση της κεντρικής εξουσίας. (...).

Την ίδια μέρα το ΓΑ εξέδωσε και 5 νομοθετικές πράξεις.

Με τις νομοθετικές αυτές πράξεις, θεσμοθετούνταν οι βασικές αρχές οργάνωσης και λειτουργίας της εξουσίας στις περιοχές που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του ΔΣΕ, με βασικό φορέα και όργανα «τα Λαϊκά Συμβούλια σε κάθε χωριό και σε κάθε πόλη». Κυρίαρχο όργανο σε κάθε πόλη και χωριό ήταν «η Γενική Συνέλευση των πολιτών» (...).

Φυσικά, στις συνθήκες τις ένοπλης σύγκρουσης, όλη η δραστηριότητα των οργάνων εξουσίας στις ελεύθερες περιοχές ήταν προσανατολισμένη στην ενίσχυση του αγώνα του ΔΣΕ. Σε αυτόν τον αγώνα συνέβαλαν αποφασιστικά όλα τα χωριά στην περιοχή του Ελεύθερου Βίτσι, που αποτελούσαν στα μετόπισθεν τις γερές βάσεις βοήθειας στα ένοπλα τμήματα του ΔΣΕ, που μάχονταν στην πρώτη γραμμή του μετώπου (...).

Πλούσιο έργο υπό αντίξοες συνθήκες

Ξεχωριστό στοιχείο που χρειάζεται να αναδείξουμε, αποτελεί η συμμετοχή των γυναικών στους θεσμούς της νέας εξουσίας. Στα έγγραφα και τα ντοκουμέντα που υπάρχουν στο ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ, υπάρχουν δεκάδες αναφορές για τη συμμετοχή των γυναικών σε αυτούς νέους θεσμούς, όπως για παράδειγμα πως το Νοέμβρη του 1948 σε 23 Λαϊκά Συμβούλια του νομού Φλώρινας εκλέχτηκαν 52 γυναίκες, ενώ σε 53 Λαϊκά Συμβούλια (ΛΣ) του νομού Καστοριάς εκλέχτηκαν 78 γυναίκες, μάλιστα στο χωριό Γάβρο πρόεδρος του ΛΣ εκλέχτηκε γυναίκα (...).

Με αυτά τα όργανα Λαϊκής Εξουσίας οργανώθηκε η κινητοποίηση των παραγωγικών δυνάμεων για την ανοικοδόμηση αυτών των περιοχών, επιδεικνύοντας ένα πολύ σημαντικό έργο, παρά τα πενιχρά τεχνικά και μηχανικά μέσα που είχαν στη διάθεσή τους. Στα διάφορα χωριά κατασκευάστηκαν ή επισκευάστηκαν δρόμοι, γέφυρες, βρύσες. Δημιουργήθηκαν σχολεία, νοσοκομεία, αναρρωτήρια (...).

Από τα πιο δύσκολα καθήκοντα που είχαν να φέρουν σε πέρας τα ΛΣ ήταν η μεταφορά των παιδιών στις Λαϊκές Δημοκρατίες. Στο τέλος του 1947 κρίθηκε επιβεβλημένη η απομάκρυνση των παιδιών από τις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας, που καθημερινά δέχονταν επιθέσεις από τον κυβερνητικό στρατό, με βαρύ πυροβολικό και αεροπορία. Το Μάρτη του 1948, οι σοσιαλιστικές χώρες αποδέχτηκαν την πρόταση για τη φιλοξενία των παιδιών (...).

Με τις νομοθετικές πράξεις του ΓΑ, οριζόταν η οργάνωση της Λαϊκής Δικαιοσύνης. Σύμφωνα με το άρθρο, «σε κάθε πόλη ή χωριό δίπλα στο ΛΣ λειτουργεί λαϊκό δικαστήριο, που συγκροτείται από τρία μέλη». Τα μέλη του Λαϊκού Δικαστηρίου εκλέγονταν από το λαό της περιφέρειάς τους με καθολική και μυστική ψηφοφορία, ενώ το αξίωμα του μέλους του Λαϊκού Δικαστηρίου ήταν τιμητικό, υποχρεωτικό και άμισθο. (...)

Πολύ σημαντικό ζήτημα που ρύθμισαν οι νομοθετικές πράξεις ήταν το ζήτημα της γης. Με την πράξη 3, ρυθμιζόταν ο αναδασμός της γης με βάση το ότι «η γη ανήκει στους καλλιεργητές». Με βάση αυτήν την απόφαση, απαλλοτριώθηκε γη τσιφλικάδων και ορισμένων προδοτών και μοιράστηκε σε ακτήμονες, μέτρο το οποίο δεν είχε επιχειρήσει το ΕΑΜ και η ΠΕΕΑ (...). Τα Λαϊκά Συμβούλια των χωριών Αγκαθωτό, Πλατύ, Λεύκωνα, το Νοέμβρη του 1947, αποφάσισαν και μοίρασαν 700 στρέμματα γης των τσιφλικάδων σε ακτήμονες και σε αγρότες με μικρό κλήρο (...).

Με τη δράση των ΛΣ οικοδομήθηκαν νέα σχολεία, τα κλειστά ξανάνοιξαν, καθαρίστηκαν, ασβεστώθηκαν, βρέθηκαν τα θρανία και το κατάλληλο διδακτικό προσωπικό. Με τους πόρους τους, αναλαμβάνεται η μισθοδοσία των δασκάλων (...).

Υποκειμενικοί κι αντικειμενικοί περιορισμοί για την ανάπτυξη των θεσμών εξουσίας

Ολα τα παραπάνω (...) τα παραθέτουμε καταρχήν για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το μέγεθος του έργου που ανέλαβε να φέρει σε πέρας ο ΔΣΕ, αλλά κύρια να δούμε τους αντικειμενικούς και τους υποκειμενικούς περιορισμούς που έμπαιναν στην ανάπτυξη αυτών των θεσμών εξουσίας που δημιουργήθηκαν στις απελευθερωμένες περιοχές της Ελλάδας την περίοδο 1947-'49.

Κι αυτό γιατί ο χαρακτήρας της εξουσίας που εγκαθίδρυσε ο ΔΣΕ, καθοριζόταν από το στόχο του (που ήταν ο στόχος του ΚΚΕ), δηλαδή να διαμορφωθεί μια Ελλάδα «ανεξάρτητη, ελεύθερη και δημοκρατική» ως αποτέλεσμα της νίκης του. Το προγραμματικό πλαίσιο του ΔΣΕ και της ΠΔΚ, οι καταστατικές διατάξεις και οι άλλες νομοθετικές πράξεις του ΓΑ δεν αποσκοπούσαν στην κατάργηση της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας, αλλά στην εθνικοποίηση των ξένων εταιρειών, των μεγάλων τραπεζών και της βαριάς βιομηχανίας.

Επρόκειτο για την παγιωμένη θέση σχετικά με το ενδιάμεσο στάδιο, τη λεγόμενη «μεταβατική κυβερνητική εξουσία» μεταξύ της υπάρχουσας τότε «μοναρχοφασιστικής» εξουσίας στην Ελλάδα και της εργατικής εξουσίας, που οριζόταν ως «τελικός στόχος» του ΚΚΕ.

Αυτή η λαθεμένη στρατηγική αντίληψη παρέμενε, παρότι η εξέλιξη της ταξικής σύγκρουσης το 1947 προσέφερε πια μεγάλη και πολύτιμη πείρα στο ΚΚΕ, πείρα ικανή να εξαλείψει τις όποιες αυταπάτες υπήρχαν περί εθνικής ενότητας και ομαλής δημοκρατικής εξέλιξης στην Ελλάδα, αφού ο ΔΣΕ είχε απέναντί του σύσσωμη την αστική τάξη και τα κόμματά της.

Βέβαια, η ταξική πάλη και η κοινωνική εξέλιξη έχουν τους δικούς τους αντικειμενικούς νόμους. Ο ΔΣΕ ήταν στρατός του εργαζόμενου λαού, που υπερασπιζόταν τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και της βασικής συμμαχικής της δύναμης, της εξαθλιωμένης αγροτιάς και των φτωχών αυτοαπασχολούμενων στρωμάτων των πόλεων, απέναντι στο σύνολο του αστικού κόσμου. Η αστική κρατική εξουσία γνώρισε τότε το μεγαλύτερο κίνδυνο για την ίδια την ύπαρξή της, γι' αυτό και ο αγώνας του ΔΣΕ αποτελεί την κορυφαία ένοπλη ταξική σύγκρουση στην Ελλάδα κατά τον εικοστό αιώνα. Εάν νικούσε τότε, θα έμπαινε αντικειμενικά ζήτημα η εργατική τάξη σε συμμαχία με τα άλλα λαϊκά στρώματα να επιβάλουν τη δική τους εξουσία. (...)

Περισσότερο, λοιπόν, μπορούμε να πούμε ότι οι θεσμοί εξουσίας που γεννήθηκαν στις περιοχές της Ελεύθερης Ελλάδας προσιδιάζουν σε αυτό που περιγράφουμε στο 18ο Συνέδριο του Κόμματος ως μεταβατικές στιγμές του ιστορικού χρόνου. Δηλαδή, σε στιγμές κορύφωσης της ταξικής πάλης και κλονισμού της αστικής εξουσίας, μπορεί να προκύψουν με πολλές μορφές ως αντίπαλο δέος στην αστική εξουσία τα όργανα και οι θεσμοί της εργατικής - λαϊκής εξουσίας. Αυτά δεν συνιστούν κάποιο ξεχωριστό στάδιο ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό, η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να διαρκεί για πολύ, δεν μπορούν να υπάρχουν γενικά δύο εξουσίες σε μια χώρα. Λέμε μεταβατικές στιγμές, γιατί η ταξική πάλη οδηγεί είτε στη νίκη της αστικής εξουσίας είτε στη νίκη των εργατικών - λαϊκών δυνάμεων και την εγκαθίδρυση της δικής τους εξουσίας (...).

Η πείρα αυτή αναδεικνύει και επιβεβαιώνει ένα πάρα πολύ σημαντικό ζήτημα: Εμπρακτα αποδείχτηκε ότι η πρώτη, η καθοριστική παραγωγική δύναμη είναι ο άνθρωπος και αυτό που είναι ώριμο να αλλάξει είναι η σχέση του ανθρώπου με τα μέσα παραγωγής. (...) σήμερα, με τα απείρως πιο ανεπτυγμένα μέσα και κυρίως με την πολύ πιο ανεπτυγμένη παραγωγική δύναμη του ανθρώπου, της εργατικής τάξης στη χώρα μας, το έργο για την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών είναι δυνατό να γίνει! Αυτό που πρέπει να αλλάξει είναι το κίνητρο της παραγωγής, δηλαδή να αλλάξουν οι σχέσεις ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής, στο συγκεντρωμένο προϊόν με τη μορφή αποθεμάτων και υποδομών. Πάνω στην ανατροπή των καπιταλιστικών σχέσεων ιδιοκτησίας θα στηριχθεί η ριζική ανατροπή όλων των κοινωνικών σχέσεων, όλων των θεσμών και λειτουργιών της κοινωνίας που θα κατοχυρώσουν, υπερασπίσουν, θα αναπτύξουν την κοινωνική ιδιοκτησία - τον κεντρικό σχεδιασμό - τον εργατικό έλεγχο, θα διαμορφώσουν, εκπαιδεύσουν τον άνθρωπο της νέας κοινωνίας (...).


Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ