Με αφορμή τη συναυλία που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Δευτέρα με έργα του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο «Ριζοσπάστης» κάνει σήμερα μια μικρή αναδρομή στο εμβληματικό έργο του συνθέτη, το «Χρονικό», με λόγια του ίδιου. Οπως λέει λοιπόν ο συνθέτης, «ο δίσκος γίνεται επιτυχία μεταφέροντας και την ιδεολογική άποψή μου για την τέχνη. Θεωρούσα κι εγώ ότι η μουσική κατάγεται από τους φυσικούς ήχους και ότι πηγές της ήταν τα βουητά των χειμάρρων, τα κελαηδήματα των πουλιών, η ομιλία των ανθρώπων, οι μουσικές των λαών, αλλά και οι σύγχρονες αρμονίες από τα ακούσματα των μεγάλων πόλεων. Αναζητούσα μια αισθητική που δεν θα εξαιρούσε από την τέχνη της μουσικής την προσέγγισή της στην έκφραση ζωής των ανθρώπων μέσα στις κοινωνίες».

Ο Γ. Μαρκόπουλος αναφέρει: «Το 1966 ξεκινάμε με τον Μύρη τη δημιουργία ενός μουσικού έργου κι εκείνος αρχίζει να γράφει τον ποιητικό χάρτη του "Χρονικού", με στίχους εμπνευσμένους από την επώδυνη πορεία του ελληνισμού στον εικοστό αιώνα. Το 1967 έμενα στην οδό Δεινοκράτους, στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί συνθέτω τα τραγούδια του "Χρονικού": Στους χρόνους της καταστροφής, Αρχάγγελος, Πόσα χρόνια δίσεκτα, Ο γερο-δάσκαλος, Καφενείο η Ελλάς και το Ηταν ο Τόπος μου, όπου και αξιοποίησα μια μελωδία που είχα συνθέσει παλιά, για τους πρώτους οχτώ στίχους της "Οδύσσειας" του Ομήρου. Το "Ανδρα μοι έννεπε μούσα πολύτροπον ως μάλα πολλά" έγινε "Ηταν ο τόπος μου βράχος και χώματα, ήλιος και μαύρο κρασί". Στο σπίτι ήρθαν οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης και Τζένη Καρέζη, ο ποιητής Νίκος Καρούζος, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Σταματίου και άκουσαν τα έτοιμα τραγούδια από το έργο. Επαιξα τρία κομμάτια στο σπίτι του ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκου.

Τον Απρίλιο του ίδιου χρόνου, γίνεται δικτατορία στη χώρα. Ολα άνω - κάτω. Η Ελλάδα στο σκοτάδι. Αναχωρώ για το Λονδίνο. (...)».

Ο συνθέτης επιλέγει δύο τραγουδιστικούς άξονες που συνθέτουν τη δομή του «Χρονικού». «Ο ένας με τη μορφή της νεο-μπαλάντας που θα αντιπροσώπευε το μουσικό ήθος των μεγαλουπόλεων και θα ερμήνευε η Μαρία Δημητριάδη, και ο άλλος - που αναζητούσε τραγουδιστή - με τη πολυμορφία που είχαν τροφοδοτήσει στο μυαλό και στην ψυχή μου τα βιώματα από τον "τρόπο ζωής" της περιφέρειας. Ενορχηστρωτικά, ο συνδυασμός των οργάνων της συμφωνικής ορχήστρας μ' εκείνα της ελληνικής απέδωσε τα ηχοχρώματα που αναζητούσα. Ζήτησα από τον Μύρη να γράψει τους στίχους για το εναρκτήριο τραγούδι του έργου. Θυμάμαι ότι ήρθε δίπλα μου στο πιάνο και σε μια ώρα το "π.Χ. - Ο Γίγαντας" με θέμα την ιστορία του Προμηθέα ήταν έτοιμο. Στο "Τελευταίο Μέρος" άρχισα να του τραγουδάω με τις φράσεις "Πώς να τραγουδήσω;" "Πώς να φωνάξω;" για να αντιληφθεί τα μέτρα της μελωδίας. Την ίδια στιγμή γράφτηκε όλο το "Τελευταίο Μέρος" (...)».

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η λογοκρισία που αντιμετώπισε το «Χρονικό» από τη χούντα των συνταγματαρχών και πώς κατάφεραν οι δημιουργοί του να την αποφύγουν: «Η λογοκρισία εκείνης της εποχής, μετά την έγκριση των στίχων, δεν έδινε κανένα δικαίωμα να προστεθεί ούτε ένα "και" στους εγκεκριμένους από αυτήν στίχους. Ωστόσο, δεν απαγόρευε την αφαίρεση φράσεων! Γράφτηκε λοιπόν μεγάλος αριθμός νέων στίχων όπου ανάμεσά τους υπήρχαν οι κανονικοί. Παράδειγμα: Στάλθηκαν για έγκριση οι κάτωθι στίχοι: "Κι ο λαός μέσα στη μαύρη Κατοχή θα κάνει την αντίστασή του στους κατακτητές και θα 'ρθει μια μέρα που θα τους διώξει και τότε θα παίζει τα πολλά τραγούδια του για τη λευτεριά". Μετά την έγκριση ο στίχος παρέμεινε όπως αρχικά είχε γραφτεί: "κι ο λαός θα παίζει τα πολλά τραγούδια του για τη λευτεριά"».

Ο συνθέτης, τέλος, αναφέρει κάτω από ποιες συνθήκες έγινε η ηχογράφηση του δίσκου, καθώς και την υποδοχή του... «Η ηχογράφηση του "Χρονικού" έγινε στο στούντιο ΕΡΑ. Η ορχήστρα με βιολί, βιολοντσέλο, κόντρα μπάσο, κλαρίνο, φλάουτο, κιθάρα, πιάνο, κρητική λύρα, ποντιακή λύρα, λαούτο, μπαγλαμά, νταούλι - ντέφι και ντραμς, ήταν πανέτοιμη από τις πρόβες και ο Ξυλούρης με την Δημητριάδη γνώριζαν κάθε λεπτομέρεια του έργου. Πολλοί νέοι και νέες μαθητές του Ωδείου Αθηνών και φοιτητές πανεπιστημίων παρακολουθούσαν την ηχογράφηση. Ο ζωγράφος Δημήτρης Μυταράς έδωσε ένα slide για το εξώφυλλο, από τον πίνακά του "Διαδήλωση". Στο σπίτι του ηχολήπτη Γιάννη Σμυρναίου θα γίνει η επίσημη παρουσίαση του "Χρονικού" στους δημοσιογράφους. Αλησμόνητο απόγευμα.

Γίνονται βραδιές "Χρονικού" με τον Γιώργο και την Λένα Σαββίδη, τον ζωγράφο Σικελιώτη, τον δημοσιογράφο Πηλιχό, τον μουσικολόγο Φοίβο Ανωγιαννάκη και τους καθηγητές Νίκο Παναγιωτάκη και Γρηγόρη Σηφάκη. Ο Γιάννης Τσαρούχης ακούει το έργο στο θέατρο του Κουν και το εγκωμιάζει. Ο Μανώλης Ανδρόνικος και ο χαράκτης Τάσσος ενθουσιάζονται. Οι άνθρωποι που τους είχε η δικτατορία φυλακή, ακούνε το "Χρονικό". Οι φοιτητές είναι κάθε βράδυ στη μπουάτ "Στούντιο Λήδρα", όπου παίζουμε όλο το έργο. Θα περάσουν τέσσερα χρόνια ακόμη για να ακουστεί έστω και ένα από τα τραγούδια του "Χρονικού" στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση...».