Η επίθεση στα ασφαλιστικά δικαιώματα του εργαζόμενου λαού που σηματοδότησε ο ν. 2084/1992 (νόμος Σιούφα) επέδρασε και στους δικαστές, αφού ο διαχωρισμός των ασφαλισμένων σε «παλαιούς» (υπαχθέντες στην Ασφάλιση για πρώτη φορά πριν από την 1.1.1993) και «νέους» (υπαχθέντες μετά την 1.1.1993), με τη θέσπιση δυσμενέστερου καθεστώτος για τους τελευταίους, δεν τους εξαιρούσε. Οι δικαστές μέχρι τότε ασφαλίζονταν υποχρεωτικά για σύνταξη στο Δημόσιο, αλλά και στο Ταμείο Νομικών ως έμμισθοι¹. Η εισφορά στο Ταμείο Νομικών ήταν μικρή, 8%, κατανεμόμενη με βάση τη γενική αρχή της τριμερούς επιβάρυνσης (ασφαλισμένος - εργοδότης - κράτος). Μετά το νόμο Σιούφα οι «παλαιοί» δικαστές συνέχιζαν να καταβάλλουν μειωμένη εισφορά στο Ταμείο Νομικών, ενώ για τους «νέους» εφαρμόστηκε το άρθρο 22 που όριζε εισφορά 30% επί των αποδοχών, κατανεμόμενη επίσης τριμερώς (κατά 6,67% στον ασφαλισμένο, 13,33% στον εργοδότη και 10% στο κράτος). Ωστόσο, αργότερα το ΔΣ του Ταμείου Νομικών αποφάσισε, ως «ορθή εφαρμογή» του νόμου Σιούφα, ότι από 1.1.2009 οι νέοι δικαστές θα πρέπει να καταβάλλουν οι ίδιοι το σύνολο των εισφορών που προβλέπει το παραπάνω άρθρο (να καταβάλλουν δηλαδή 30% επί του συνόλου των αποδοχών τους, επιπλέον των κρατήσεων προς το Δημόσιο)². Τότε η πλειοψηφία των «νέων» δικαστών υποχρεώθηκε να διαγραφεί από το Ταμείο Νομικών αφού ήταν αδύνατο να καταβάλλουν τόσο υψηλές εισφορές.

Αργότερα ψηφίστηκε ο ν. 4075/2012, με το άρθρο 39 του οποίου προβλέφθηκε αφενός ότι οι δικαστές που υπήχθησαν στην Ασφάλιση μετά την 1.1.1993 θα έπρεπε (εφόσον δεν είχαν διαγραφεί από το Ταμείο Νομικών κατά τα προαναφερθέντα) να επιλέξουν αν θα ασφαλίζονται εφεξής στο Δημόσιο ή σε ειδικό Κλάδο του Τομέα Ασφάλισης Νομικών του ΕΤΑΑ (όπου στο μεταξύ είχε συγχωνευτεί το Ταμείο Νομικών) και αφετέρου ότι αυτοί που διορίζονται μετά την 1.1.2011 θα ασφαλίζονται για κύρια σύνταξη μόνο στον ανωτέρω Τομέα του ΕΤΑΑ (με τις προβλεπόμενες από το άρθρο 22 του ν. 2084/1992 εισφορές). Ετσι, σήμερα, οι υπαχθέντες στην Ασφάλιση πριν από την 1.1.1993 δικαστές ασφαλίζονται υποχρεωτικά για κύρια σύνταξη στο Δημόσιο (με εισφορά 6.57%), αλλά και στον Τομέα Ασφάλισης Νομικών του ΕΤΑΑ (με μειωμένη εισφορά), οι δικαστές που υπήχθησαν στην Ασφάλιση μετά την 1.1.1993 αλλά διορίστηκαν προ της 1.1.2011 άσκησαν το δικαίωμα της επιλογής (το σύνολο σχεδόν επέλεξε το Δημόσιο), ενώ οι δικαστές που διορίστηκαν μετά την 1.1.2011 ασφαλίζονται μόνο στον Τομέα Ασφάλισης Νομικών του ΕΤΑΑ.

Η επιδείνωση της θέσης των δικαστών σταδιακά μετά το 1992 αποτυπώνεται και στον τρόπο υπολογισμού της σύνταξης, ο οποίος ακολούθησε την τύχη του αντίστοιχου τρόπου υπολογισμού της σύνταξης των πολιτικών υπαλλήλων. Αρχικά, ως μισθός βάσει του οποίου θα υπολογιζόταν η σύνταξη, ορίστηκε αυτός του χρόνου εξόδου από την υπηρεσία³, ακολούθως προβλέφθηκε ότι, ειδικά για τους μετά την 1.1.1993 ασφαλισμένους, για την εξεύρεση των συντάξιμων αποδοχών λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος της τελευταίας πενταετίας, χωρίς τα Δώρα⁴, ενώ ήδη μετά τους νόμους 3865/2010 και 4336/2015 για τις συντάξιμες αποδοχές θα λαμβάνεται υπόψη ο μέσος όρος των αποδοχών όλης της διάρκειας του εργασιακού βίου. Επίσης, το ποσοστό αναπλήρωσης για 35ετία ανέρχεται σήμερα σε 45,85% (από 80% που ήταν στο παρελθόν - άρθρο 9 παρ. 4 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων), ενώ το σχέδιο Κατρούγκαλου προβλέπει ακόμη περαιτέρω μείωση. Πραγματικά, είναι ανεκτίμητες οι υπηρεσίες του «αντιμνημονιακού» πανεπιστημιακού, συνταγματολόγου κ.λπ. κ.λπ. υπουργού Εργασίας στην αστική τάξη και το κράτος της!

Το όριο θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος, εξάλλου, είναι και για τους δικαστές η 25ετία (μειωμένη σύνταξη), ενώ με το Ν. 3865/2010 καταργήθηκε η δυνατότητα μειωμένης σύνταξης 15ετίας για μητέρες υπό ειδικές συνθήκες (χήρες με άγαμα παιδιά, διαζευγμένες με άγαμα παιδιά, άγαμες μητέρες με άγαμα παιδιά). Το ανώτατο ηλικιακό όριο αποχώρησης ειδικά για τους δικαστές προβλέπεται στο Σύνταγμα (τα 65 έτη για βαθμό εφέτη και αντίστοιχους βαθμούς και τα 67 για βαθμό προέδρου εφετών και πάνω και αντίστοιχους βαθμούς)⁵. Τέλος, το εφάπαξ βοήθημα που λαμβάνουν οι δικαστές κατά την αποχώρησή τους από την υπηρεσία από το ΤΠΔΥ έχει μειωθεί σήμερα έξι με εφτά φορές περίπου σε σχέση με αυτό που ελάμβαναν όσοι αποχωρούσαν προ του 2004, λόγω αλλαγής του τρόπου υπολογισμού του σε συνδυασμό με τη θέσπιση πλαφόν⁶.

Κατά την περίοδο της καπιταλιστικής κρίσης, οι εν ενεργεία δικαστές υπέστησαν σημαντικές μειώσεις των αποδοχών τους, στο πλαίσιο της νομοθεσίας που μείωνε τις αποδοχές των δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και με ειδικές διατάξεις, σε ποσοστό μεγαλύτερο του μέσου όρου μειώσεων (διαδοχικές μειώσεις των δύο επιδομάτων τους, δηλαδή της πάγιας αποζημίωσης ειδικών συνθηκών και του επιδόματος ταχύτερης διεκπεραίωσης υποθέσεων, επιδόματα τα οποία συνιστούσαν σημαντικό ποσοστό του συνόλου των αποδοχών τους⁷, κατάργηση των Δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα και του επιδόματος αδείας⁸, επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ⁹, επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης 2% για την καταπολέμηση της ανεργίας¹⁰, αναστολή από 1.7.2011 έως 1.8.2012 της χορήγησης μισθολογικής προαγωγής και της αύξησης χρονοεπιδόματος¹¹). Οι περαιτέρω μειώσεις του βασικού μισθού και των επιδομάτων τους, που επιβλήθηκαν με το ν. 4093/2012 (και μάλιστα αναδρομικά), αδρανοποιήθηκαν, κατόπιν επιτυχούς προσφυγής των δικαστών στο μισθοδικείο¹².

Ολες οι παραπάνω μειώσεις επέδρασαν και στις συντάξεις των συνταξιούχων δικαστών, αφού αυτές συναρτώνται με τις συντάξιμες αποδοχές. Επίσης, υπέστησαν και επιπλέον διαδοχικές μεγάλες μειώσεις συντάξεων¹³, ενώ υποβλήθηκαν και στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης συνταξιούχων¹⁴. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, ήδη οι συντάξεις των δικαστών είναι μειωμένες κατά 40% - 60% (ανάλογα με το χρόνο αποχώρησης και το βαθμό). Σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προστεθούν η σταδιακή μείωση του αφορολόγητου ορίου, η αύξηση των συντελεστών φορολογίας εισοδήματος, καθώς και οι λοιπές φορολογικές επιβαρύνσεις που αφορούν όλο το λαό (αύξηση συντελεστών ΦΠΑ, ΕΝΦΙΑ κ.λπ.), ενώ ήδη ο «εξορθολογισμός» των ειδικών μισθολογίων που αποτελεί υποχρέωση του 3ου μνημονίου με ορίζοντα το 2017¹⁵ προκαλεί στους δικαστές εύλογη ανησυχία για νέες μειώσεις των αποδοχών και κατ' επέκταση και των συντάξεών τους.

Οι εν ενεργεία δικαστές, εξάλλου, καταβάλλουν εισφορά υγειονομικής περίθαλψης 2,55%, ενώ η εισφορά Υγείας των συνταξιούχων αυξήθηκε πρόσφατα κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες. Σημειώνεται ότι όλες οι κρατήσεις και μειώσεις σύνταξης των συνταξιούχων που γίνονται από το 2009 και μετά ορίζονται σε ορισμένο ποσοστό επί των προ του 2009 ακαθάριστων ποσών συντάξεων, ήτοι υπολογίζονται στη βάση πλασματικών αποδοχών. Εν ενεργεία και συνταξιούχοι δικαστές υπάγονται στις παροχές του ΕΟΠΥΥ, οι οποίες όμως διαρκώς υποτιμώνται λόγω της μείωσης της κρατικής χρηματοδότησης. Ετσι και στο χώρο των δικαστών έχουν πέσει τα κοράκια της ιδιωτικής Ασφάλισης, ενώ συχνά οι ίδιες οι δικαστικές ενώσεις λειτουργούν ως ντίλερ ασφαλιστικών εταιρειών.

Η επικείμενη αντιασφαλιστική μεταρρύθμιση είναι δεδομένο ότι θα επιδεινώσει περαιτέρω τη θέση και των δικαστών, εν ενεργεία και συνταξιούχων. Πρέπει να τονιστεί ότι οι δικαστές έχουν εκφράσει ανησυχίες για περαιτέρω ανατροπές, που ενδέχεται να επέλθουν στην εν γένει υπηρεσιακή τους κατάσταση σε περίπτωση συνταγματικής αναθεώρησης του σχετικού άρθρου του Συντάγματος. Οι δικαστές συνεπώς έχουν κάθε συμφέρον να συμπορευτούν με τον αγωνιζόμενο λαό και να συμβάλουν και αυτοί στην παρεμπόδιση της υλοποίησης του σχεδίου - λαιμητόμου της κυβέρνησης και του κεφαλαίου για το Ασφαλιστικό.

----------------------------------------------

Παραπομπές

1. Αρθρο 7 του ν.δ. 4114/1960.

2. Απόφαση του ΔΣ του ΤΝ της 30.9.2008. Η απόφαση στηρίχθηκε στα Φ.1004.οικ.33489/1506/24.12.2007 και Φ. 10041/1173/493/20.5.2008 έγγραφα του υπουργείου Ανάπτυξης και Κοινωνικής Προστασίας.

3. Αρθρο 9 παρ. 1 του Κώδικα Πολιτικών και Στρατιωτικών Συντάξεων.

4. Αρθρο 28 του ν. 2084/1992.

5. Αρθρο 88 παρ. 5 του Συντάγματος.

6. Νόμοι 2512/1997 και 3232/2004 οι οποίοι κρίθηκαν συνταγματικοί (ΣτΕ 2769/2011).

7. Με το άρθρο 1 παρ. 2 του ν.3833/2010 επήλθε μείωση 12% για το πρώτο επίδομα και 20% για το δεύτερο, με το άρθρο τρίτο παρ. 1 του ν. 3845/2010 επήλθε περαιτέρω μείωση 8% και για τα δύο επιδόματα και στη συνέχεια με το άρθρο 55 παρ. 23ε του ν. 4002/2011 επήλθε νέα μείωση 15% για το δεύτερο.

8. Αρθρο τρίτο παρ. 6 του ν.3845/2010 και υποπαρ. Γ1 της παρ. Γ του άρθρου πρώτου του ν. 4093/2012.

9. Αρθρο 29 του ν. 3986/2011

10. Αρθρο 38 παρ. 2α του ν. 3986/2011

11. Αρθρο 38 παρ. 5 του ν. 3986/2011

12. Απόφαση 88/2013 του Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 88 παρ. 2 του Συντάγματος (μισθοδικείου).

13. Νόμοι 4002/2011, 4051/2012 και 4093/2012 (άρθρο πρώτο, παρ. Β, υποπαρ. Β3).

14. Αρθρο 11 του ν 3865/2010.

15. Ν. 4336/2015.