Κυριακή 17 Νοέμβρη 2013
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σελίδα 31
ΔΙΕΘΝΗ
ΙΡΑΝΙΚΟ ΠΥΡΗΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
«Κορυφή του παγόβουνου» ενδοϊμπεριαλιστικών ανταγωνισμών

Από τις συνεννοήσεις σε κλειστή συνάντηση των εκπροσώπων βασικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στη Γενεύη, κατά τις πρόσφατες συνομιλίες με τους Ιρανούς
Από τις συνεννοήσεις σε κλειστή συνάντηση των εκπροσώπων βασικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων στη Γενεύη, κατά τις πρόσφατες συνομιλίες με τους Ιρανούς
Μια ανάσα από την υπογραφή μιας πρώτης συμφωνίας που θεωρητικώς θα ανοίγει το δρόμο σε διαβουλεύσεις που θα μπορούσαν να καταλήξουν, εντός του επόμενου χρονικού διαστήματος, σε μια τελική συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, φέρεται να βρίσκονται η «ομάδα των έξι» και η ιρανική ηγεσία παρά τη λήξη χωρίς αποτέλεσμα των μαραθώνιων συζητήσεων το περασμένο Σαββατοκύριακο. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζουν σε δηλώσεις τους εκπρόσωποι και των δύο πλευρών, παρά τις διαφορετικές εκδοχές ως προς το ποιος ευθύνεται για τη μη ευόδωση των συζητήσεων της Γενεύης (το Ιράν και η Μόσχα υποστηρίζουν ότι υπήρξε διαφωνία μεταξύ των «έξι», δείχνοντας τη Γαλλία, κάτι που διαψεύδεται από την άλλη πλευρά).

Παρ' όλα αυτά, το «κλίμα» παραμένει «σε τροχιά προσέγγισης» ενόψει της νέας συνάντησης στις 20 Νοέμβρη. Οι επιθεωρητές της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (ΔΕΑΕ) συμφώνησαν πρόγραμμα ελέγχων στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, μετά από πολύ καιρό. Επίσης, η ΔΕΑΕ δημοσιοποίησε την τριμηνιαία τακτική έκθεσή της, όπου αναφέρει ότι δεν υπάρχει καμία σημαντική επέκταση σε κανέναν τομέα του προγράμματος και ότι τα αποθέματα του Ιράν σε ουράνιο εμπλουτισμένο κατά 20% παραμένουν σταθερά πολύ λιγότερα των 250 κιλών, που είναι η απαραίτητη ποσότητα για την κατασκευή μίας πυρηνικής βόμβας.

Με αυτά τα δεδομένα, θα συμπέραινε κανείς ότι η συμφωνία είναι μόνο θέμα χρόνου. Εντούτοις, αυτό δεν ισχύει. Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου των, εδώ και καιρό, σκληρότατων ενδοϊμπεριαλιστικών διαγκωνισμών με επίκεντρο την πολύτιμη γεωστρατηγικά και ενεργειακά περιοχή του Κόλπου και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής, στην καρδιά των οποίων ως ένα σημαντικό βαθμό βρίσκεται το Ιράν.

Εξαιρετικά πλούσια χώρα μαγνήτης για τα μονοπώλια

Το Ιράν έχει αποδεδειγμένα αποθέματα φυσικού αερίου, σύμφωνα με στοιχεία του ιρανικού υπουργείου Πετρελαίου, περίπου 29,6 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (δηλαδή, το 15,8% των παγκοσμίων αποθεμάτων). Κατατάσσεται δεύτερο παγκοσμίως, μετά τη Ρωσία, στη λίστα των παραγωγών φυσικού αερίου. Θα πρέπει να προστεθούν και άλλα περίπου 13,2 τρισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου που υπολογίζει ότι βρίσκονται στο ιρανικό υπέδαφος το αμερικανικό Γεωλογικό Ινστιτούτο. Ταυτόχρονα, τα αποδεδειγμένα πετρελαϊκά αποθέματα του Ιράν, σύμφωνα με στοιχεία πάλι του ιρανικού υπουργείου Πετρελαίου, κυμαίνονταν, το 2007, στα 150 δισεκατομμύρια βαρέλια καθιστώντας το την τρίτη, στον κόσμο, πετρελαιοπαραγωγό χώρα που διαθέτει το 10% των παγκόσμιων αποδεδειγμένων αποθεμάτων και τη δεύτερη στους κόλπους του ΟΠΕΚ.

Με βάση τα στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας, το Ιράν είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία από την άποψη του ΑΕΠ στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (μετά τη Σ. Αραβία) με 484 δισεκατομμύρια δολάρια το 2012 και η δεύτερη από την άποψη του πληθυσμού (μετά την Αίγυπτο) με περίπου 78 εκατομμύρια. Η αστική τάξη της χώρας, υπό το μανδύα της θεοκρατίας, ελέγχει ασφυκτικά την πλειοψηφία της οικονομικής δραστηριότητας ιδιαίτερα στον τραπεζικό, βιοτεχνικό και ενεργειακό τομέα. Επίσης, ελέγχει τα στενά του Ορμούζ στον Περσικό Κόλπο, από όπου διακινείται καθημερινά το 22% του παγκόσμιου πετρελαϊκού εμπορίου ή, αλλιώς, το 33% του πετρελαίου που μεταφέρεται διά της θαλάσσιας οδού.

Συνορεύοντας με τις επίσης πλούσιες ενεργειακά Αζερμπαϊτζάν, Τουρκμενιστάν, Ιράκ, Κασπία Θάλασσα αλλά και το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και την Τουρκία, αποτελεί τον πλέον πρόσφορο δρόμο μεταφοράς του ρωσικού πετρελαίου διά του Περσικού Κόλπου προς ανατολάς αλλά και έναν από τους βασικούς προμηθευτές ενέργειας της Κίνας. Στα τελικά στάδια διαπραγμάτευσης βρίσκεται και η κατασκευή αγωγού που θα προμηθεύει με φυσικό αέριο, διά μέσου Αφγανιστάν και Πακιστάν, την Ινδία για τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της αναπτυσσόμενης καπιταλιστικής οικονομίας της. Ενδιαφέρον για τον αγωγό έχει εκφράσει και η Κίνα.

Την ενεργότερη παρουσία σε επενδύσεις στο φυσικό αέριο μέχρι και τα μέσα του 2013 είχαν η νορβηγική Statoil, η γαλλική Total, η ολλανδο-βρετανική Royal Dutch Shell και η ρωσική Gazprom (ΒΡ, Total). Μάλιστα, η βρετανική BP πέτυχε «εξαίρεση» από τις κυρώσεις που έπληξαν όλες τις άλλες εταιρείες μετά την εφαρμογή από τον περασμένο Ιούνη εμπάργκο στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου για ένα συγκεκριμένο έργο της. Το 2010 το Ιράν κατατασσόταν έκτο στην παγκόσμια λίστα «προσέλκυσης» νέων επενδυτών μετά και από την υιοθέτηση σειράς νομικών διευκολύνσεων για τις ξένες επιχειρήσεις.

Στα τέλη του 2012, 400 ξένες εταιρείες δραστηριοποιούνταν στο Ιράν. Ο μεγαλύτερος επενδυτής ήταν τα γερμανικά μονοπώλια. Ακολουθούν επιχειρήσεις από Νορβηγία, Βρετανία, Γαλλία, Ιαπωνία, Ρωσία, Ν. Κορέα, Σουηδία και Ελβετία και εννοείται και εταιρείες από αναπτυσσόμενες χώρες, όπως Ινδία και Κίνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι αυτοκινητοβιομηχανίες Kia (Νότια Κορέα), Nissan (Ιαπωνία), Peugeot και Renault (Γαλλία) που έχουν δώσει άδειες κατασκευής σε ιρανικές εταιρείες, η ελβετική Nestle, οι αμερικανικές Coca-Cola και Pepsi-Cola που έχουν προχωρήσει σε κοινοπραξίες με ιρανικές εταιρείες, η γαλλική Alcatel, η νοτιοαφρικανική MTN και η γερμανική Siemens που έχουν εξασφαλίσει μεγάλα συμβόλαια στις τηλεπικοινωνίες.

Ιμπεριαλισμός: Κόσμος σύγκρουσης μονοπωλίων

Τα δεδομένα αυτά, φυσικά, είναι γνωστά σε όλους τους «ενδιαφερόμενους». Ο αμερικανικός αλλά και ο βρετανικός ιμπεριαλισμός είχαν πάντα στο στόχαστρο το Ιράν, όπως αποδεικνύεται και από το πραξικόπημα κατά του Προέδρου Μοσαντέκ το 1953, που διοργανώθηκε από αμερικανικές και βρετανικές εταιρείες και υπηρεσίες και οδήγησε στην αποκατάσταση του Σάχη. Στην πρόσφατη ιστορία, μετά την επικράτηση της ισλαμικής Επανάστασης το 1979, ο «στόχος» δεν άλλαξε. Στην πορεία απλώς πολλαπλασιάστηκαν οι μνηστήρες. Η Ρωσία υπό τον Πούτιν οικοδόμησε στενές οικονομικές, στρατιωτικές και πυρηνικές σχέσεις, ενώ η Κίνα το 2011 εισήγαγε το 10% του πετρελαίου της από το Ιράν, είχε επενδύσει εκατομμύρια στις ενεργειακές υποδομές και ενίσχυε το εμπόριο.

Οι ιρανικές ηγεσίες έχουν επίγνωση της σημαντικότητας του πλούτου αλλά και της θέσης της χώρας και γι' αυτό το Ιράν δεν μπορεί ν' αντιμετωπίζεται παρά σαν υπολογίσιμη δύναμη. Αυτό το μήνυμα στέλνει η στάση της Τεχεράνης στις εξελίξεις στη Συρία αλλά και η και ολοένα περισσότερο αυξανόμενη επιρροή της διά μέσου της αξιοποίησης θρησκευτικών διαύλων και χρηματικής βοήθειας σε όλη την περιοχή. Είτε πρόκειται για την ιρακινή κυβέρνηση, είτε για τη συνεργασία με την Τουρκία σε ποικιλία θεμάτων και στο Κουρδικό, είτε για τη λιβανική «Χεζμπολάχ» είτε για την παλαιστινιακή «Χαμάς» (κυρίως παλιότερα), η ιρανική ηγεσία επιδιώκει να κάνει αισθητή και απαραίτητη την παρουσία της στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς στην περιοχή.

Η προοπτική εξομάλυνσης των σχέσεων του Ιράν με τις δυτικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, και κυρίως τις ΗΠΑ, επηρεάζει την ισορροπία και το συσχετισμό δυνάμεων περιφερειακά και διεθνώς. Η Σαουδική Αραβία ανησυχεί αφού σε περίπτωση τερματισμού των κυρώσεων σε βάρος του Ιράν, δημιουργούνται οι συνθήκες για επενδύσεις και βελτίωση του ενεργειακού εξοπλισμού της χώρας, κάτι που μπορεί κάλλιστα ν' αμφισβητήσει την ενεργειακή της πρωτοκαθεδρία δεδομένου του ιρανικού πλούτου και σε φυσικό αέριο. Επίσης, άρση των κυρώσεων και του αρνητικού κλίματος θα σήμαινε ότι το Ιράν, απρόσκοπτα, θα μπορούσε να επεκτείνει την επιρροή του και διά του θρησκευτικού δογματικού μανδύα σε σειρά από χώρες, όπου θα βρεθούν σε δύσκολη θέση «εταίροι» του σαουδαραβικού βασιλείου, όπως, π.χ., στο Λίβανο το σουνιτικό κόμμα «Μέλλον», και κατ' επέκταση και τα σαουδαραβικά συμφέροντα.

Εντονες είναι και οι ανησυχίες του Ισραήλ αφού μια ενδεχόμενη αναβάθμιση του Ιράν, με δεδομένη τη γεωγραφική του θέση και την, διά της θρησκείας, επιρροή του σε σειρά χωρών της πολύτιμης γεωστρατηγικά περιοχής, μπορεί να το καταστήσει πιο πολύτιμο σύμμαχο στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς στην περιοχή από ό,τι το Τελ Αβίβ, που με κάθε τρόπο προσπαθεί να μην υποβαθμιστεί ο ρόλος του. Γι' αυτό και οι τόνοι κατά του Ιράν παραμένουν υψηλοί ενώ ανοιχτά το Ισραήλ πιέζει διά της επιρροής του στο αμερικανικό Κογκρέσου για υιοθέτηση νέων κυρώσεων που θα υποσκάψουν τις προοπτικές επίτευξης συμφωνίας για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, ενάντια στις σχετικές εκκλήσεις της Προεδρίας Ομπάμα.

Η Γαλλία, από την άλλη, έχοντας πρωτοστατήσει υπέρ των αντικαθεστωτικών στη Συρία και έχοντας απολέσει την πρωτοβουλία στις επαφές των «έξι» με το Ιράν (αν και ήταν ο κύριος δίαυλος επικοινωνίας της Δύσης με το Ιράν που οδήγησε στο κλείσιμο των συνόρων κατά την ιμπεριαλιστική επέμβαση στο Αφγανιστάν), φαίνεται να θέτει εμπόδια διεκδικώντας μεγαλύτερα οφέλη από μια συμφωνία, της οποίας μοιάζει να επωφελείται περισσότερο ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός. Κίνα και Ρωσία στηρίζουν την επίτευξη συμφωνίας αλλά επιδιώκουν, κυρίως η δεύτερη, και διά των εξελίξεων στη Συρία, να μη χάσουν «ζωτικό χώρο».

Είναι προφανές ότι η αντιπαράθεση για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα είναι μια υπόθεση στην οποία εμπλέκονται πολύ περισσότεροι «παίχτες» και το διακύβευμα είναι σαφώς μεγαλύτερο από ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως. Η όποια εξέλιξη δεν αποκλείεται να δρομολογήσει αλλαγές συμμαχικών αξόνων και δεδομένων γι' αυτό και το «παζάρι» αναμένεται να είναι σκληρότατο μέχρι τέλους. Αυτή είναι η σύγχρονη ιμπεριαλιστική πραγματικότητα.


Ελένη Μαυρούλη

ΠΑΡΟΜΟΙΑ ΘΕΜΑΤΑ
Επίσκεψη του Ιάπωνα πρωθυπουργού με πολλές στοχεύσεις(2019-06-12 00:00:00.0)
Πρόσκληση για ξένες επενδύσεις στην Ενέργεια(2015-10-03 00:00:00.0)
Καταγγέλλει ισραηλινά πολεμικά παιχνίδια(2012-02-24 00:00:00.0)
Το Πακιστάν «πρόθυμο» για την κατασκευή αγωγού αερίου(2012-01-28 00:00:00.0)
Σημαντική ενεργειακή συμφωνία(2010-07-24 00:00:00.0)
Νέα φάση του «ενεργειακού πολέμου»(2006-05-14 00:00:00.0)

Κορυφή σελίδας
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ